Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi , Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hakkında Bilgi

[Emine]

Genel Kurul:

Avrupa Konseyi üyesi imzacı hükümetler
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948 tarihinde ilan edilen Evrensel İnsan Hakları Bildirisi'ni;
Bu Bildiri'nin ilan ettiği hakların evrensel düzlemde ve etkin biçimde tanınmasını ve bunlara uyulmasını temin etmeyi amaçladığını;
Avrupa Konseyi'nin amacının üyeler arasında daha geniş bir birliği başarmak ve bu amaca ulaşmak için izlenecek yöntemlerden birisinin insan haklarını ve temel özgürlükleri korumak ve gerçekleştirmek olduğunu dikkate alarak;
Dünyada adalet ve barışın temeli olan ve bir yandan etkin siyasal demokrasinin öte yandan bir ortak anlayışın sağlanması ve bunların dayandığı insan haklarına uyulmasıyla en yetkin biçimde korunacak bu temel özgürlüklere ilişkin derin inançlarını yeniden vurgulayarak;
Siyasal geleneklerin ideallerin özgürlük ve hukukun üstünlüğünün getirdiği bir ortak mirasa ve benzeri anlayışa sahip bulunan Avrupa ülkeleri hükümetleri olarak Evrensel Bildiri'de belirtilen belli hakların işlerliğini hep birlikte sağlamak üzere ilk adımları atmayı kararlaştırarak;
Aşağıdaki hükümlerde anlaşmışlardır:

Madde 1- İnsan haklarına saygı yükümlülüğü
Yüksek Sözleşmeci Taraflar bu Sözleşme Bölüm I'de tanımlanan hakları ve özgürlükleri kendi yargı yetki alanında bulunan herkes için güvence altına alacaklardır.

BÖLÜM I
HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER

Madde 2- Yaşam hakkı
1. Herkesin yaşam hakkı yasa tarafından korunacaktır. Hiç kimse yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan ötürü hakkında bir mahkeme tarafından verilen mahkumiyet hükmünün ardından bu yaptırımın infaz edilmesi dışında yaş******* kasıtlı olarak yoksun bırakılmayacaktır.
2. Yaşamdan yoksun bırakma kesin biçimde gerekli olanın ötesine geçmeyen kuvvet kullanımı sonucunda ortaya çıktığında bu Maddeye aykırı biçimde uygulanmış sayılmayacaktır:


(a) herhangi bir kimsenin hukuka aykırı şiddete karşı savunulması;

hukuka uygun bir yakalama/gözaltına alma ya da hukuka uygun olarak gözaltında tutulan bir kimsenin kaçmasını önleme;

(c) bir ayaklanma ya da isyanı bastırma amacıyla hukuka uygun olarak yapılan tasarruf.
Madde 3- İşkence yasağı
Hiç kimse işkenceye ya da insanlıkdışı yahut aşağılayıcı muamele ya da cezaya tabi tutulmayacaktır.

Madde 4- Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
1. Hiç kimse köle ya da kul olarak tutulmayacaktır.
2. Hiç kimseden zorla ya da zorunlu olarak çalışması istenmeyecektir.
3. Bu Maddenin amaçları bakımından "zorla ya da zorunlu olarak çalışma" terimleri aşağıdaki halleri kapsamayacaktır:

(a) Sözleşme Madde 5 hükümlerine uygun olarak uygulanan gözaltında tutulma sırasında ya da böyle bir özgürlükten yoksun bırakılma halinden koşullu olarak salıverilmiş olduğu sürede kendisinden yerine getirilmesi istenecek olağan nitelikteki çalışma;
askeri nitelikteki herhangi bir hizmet ya da askeri hizmetleri vicdani ret temelinde yerine getirmemenin tanınmış bulunduğu ülkelerde zorunlu askerlik hizmeti yerine öngörülen bir başka hizmet;
(c) topluluğun yaşamını ya da refahını tehdit eden olağanüstü bir durum ya da doğal afet hallerinde istenecek olan herhangi bir hizmet;
(d) olağan medeni/yurttaşlık yükümlülüklerinin bir parçasını oluşturan nitelikteki herhangi bir çalışma ya da hizmet.
Madde 5- Özgürlük ve güvenlik hakkı
1. Herkes kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına sahiptir. Hiç kimse aşağıdaki haller dışında ve yasayla öngörülen bir usule uygun olması durumu hariç özgürlüğünden yoksun bırakılmayacaktır.

(a) bir kimsenin yetkili bir mahkeme tarafından verilen bir mahkumiyet kararından sonra hukuka uygun olarak alıkonması/tutulması;
bir kimsenin bir mahkemenin hukuka uyun olarak verdiği bir karara uyulmamasından ötürü ya da yasa tarafından öngörülen herhangi bir yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak üzere hukuka uygun olarak yakalanması/(gözaltına alınması) ya da gözaltında/(tutuklu olarak) tutulması;
(c) bir kimsenin bir suç işlediği hususunda makul bir kuşku bulunması üzerine ya da bir suç işlenmesini yahut suç işledikten sonra kaçmasını önlemek için makul olarak gerekli bulunduğu düşünülen hallerde o kişiyi yetkili yasal makam önüne çıkartmak amacıyla hukuka uygun olarak gözaltına alınması/(yakalanması) ya da gözaltında/(tutuklu olarak) tutulması;
(d) bir küçüğün eğitiminin izlenmesi/gözetimi amacıyla verilen hukuka uygun bir emirle/kararla gözetim altında tutulması ya da yetkili yasal mercii önüne çıkarılması amacıyla hukuka uygun olarak alıkonması; (e) bulaşıcı hastalıkların yayılmasının önlenmesi amacıyla bu tür hastalık taşıyan kişilerin akıl hastası olanların alkoliklerin ya da uyuşturucu bağımlısı olanların yahut serserilerin hukuka uygun olarak alıkonması;
bir kişi hakkında bir ülkeye izinsiz şekilde girmesini önlemek üzere ya da sınırdışı etmek yahut geri vermek amacıyla bir işlem yapılması halinde bu kişinin hukuka uygun olarak gözaltına alınması/(yakalanması) ya da alıkonması;
2. Gözaltına alınan bir kişi derhal gözaltına alınmasının nedenleri ve kendisine isnat edilen suçlar hakkında anladığı dilde olacak şekilde bilgilendirilecektir.
3. Bu Madde paragraf 1/c hükümleri uyarınca gözaltına alınan ya da gözaltında/(tutuklu olarak) alıkonan herkes derhal bir yargıcın ya da yasa tarafından kendisine yargısal yetkiler kullanma erki verilen bir başka görevlinin önüne çıkartılacaktır ve bu kişi makul süre içinde yargılanma ya da yargılaması sürerken salıverilme hakkına sahip olacaktır. Salıverme bu kişinin duruşmada hazır bulunmasını güvence altına alan koşullara bağlanabilir.
4. Gözaltına alınma ya da gözaltında/(tutuklu olarak) alıkonma yoluyla özgürlüğünden yoksun bırakılan herkes alıkonmasının hukuka uygunluğu hakkında ve bu alıkoyma hukuka aykırı ise salıverilmesi hususunda hızla karar verebilecek bir mahkemede dava açmak hakkına sahip olacaktır.
5. Bu Maddenin hükümlerine aykırı olarak gözaltına alınmanın ya da gözaltında/(tutuklu olarak) alıkonmanın mağduru olan her kişi icra edilebilir bir tazminat alma hakkına sahip olacaktır.
Madde 6- Adil yargılanma hakkı
1. Medeni hak ve yükümlülüklerinin ya da kendisine isnat edilen herhangi bir suçun belirlenmesinde herkes yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir yargı yeri tarafından makul süre içerisinde adil yargılanma ve aleni duruşma hakkına sahiptir. Hüküm aleni olarak açıklanır; ancak basın ve kamu duruşmanın tam******* ya da bir kısmından bir demokratik toplumda ahlak kamu düzeni yahut milli güvenlik yararına gençlerin çıkarlarının ya da tarafların özel yaşamının korunmasının bunu gerektirmesi hallerinde ya da aleniyetin adaletin gereklerine zarar verebileceği özel koşullar bulunması halinde mahkemenin görüşüne göre kesin biçimde gerekli olduğu ölçüde çıkartılabilir.
2. Bir suç isnat edilen herkes hukuka uygun olarak suçluluğu kanıtlanana dek masum sayılacaktır.
3.Bir suç isnat edilen herkes en azından aşağıdaki haklara sahiptir:


(a) kendisine yöneltilen suçlamanın mahiyeti ve nedeni hakkında derhal anlayabileceği dilde ve ayrıntılı olarak bilgilendirilmiş olmak;
savunmasını hazırlamak için yeterli zamana ve olanaklara sahip olmak;
(c) bizzat ya da kendi seçtiği bir yasal yardımcı/(savunmanı) yoluyla savunmasını yapmak ya da yasal yardım almak için yeterli ödeme gücüne sahip değil ise bu yardımın adaletin yararının gerektirmesi halinde kendisine ücretsiz olarak sağlanması;
(d) aleyhine olan tanıkları sorguya çekmek ya da çektirmek ve kendi lehine olan tanıkların aleyhine olan tanıklarla aynı koşullar çerçevesinde hazır bulunmalarını ve sorgulanmalarını sağlamak;
(e) mahkemede kullanılan dili anlamıyor ya da konuşamıyor ise bir çevirmenin yardımından ücretsiz olarak yararlanmak.
Madde 7- Yasaya dayanmayan ceza verilmezlik
1. Hiç kimse işlendiği zaman ulusal ve uluslararası hukuk çerçevesinde bir suç oluşturmayan herhangi bir eylem ya da ihmalden ötürü suçlu bulunmayacaktır. Hiç kimseye suç işlediği zaman verilebilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilmeyecektir.
2. Bu Madde işlendiği zaman uygar uluslar tarafından tanınmış hukukun genel ilkeleri uyarınca suç sayılan herhangi bir eylemden ya da ihmalden ötürü herhangi bir kişinin yargılanmasına ve cezalandırılmasına engel olmayacaktır.

Madde 8- Özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı
1.Herkes özel yaşamına ve aile yaşamına konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.
2. Bu hakkın kullanılmasına bir kamu makamı tarafından ulusal güvenliğin kamu emniyetinin ya da ülkenin ekonomik refahının yararı suçun ya da düzensizliğin önlenmesi sağlığın ya da ahlakın korunması için yahut başkalarının haklarının ve özgürlüklerinin korunması için hukuka uygun olarak yapılan ve bir demokratik toplumda gerekli bulunanlar hariç hiçbir müdahale olmayacaktır.

Madde 9 - Düşünce vicdan ve din özgürlüğü
1. Herkes düşünce vicdan ve din özgürlüğü hakkına sahiptir; bu hak dinini ya da inancını değiştirme özgürlüğünü ve ister tek başına isterse de başkalarıyla birlikte topluluk içinde aleni ya da gizli olarak ibadet etmek öğretmek uygulamak ve bunlara uymak şeklinde dinini ya da inancını açıklama özgürlüğünü içerir.
2. Bir kimsenin dinini ya da inancını açıklama özgürlüğü ancak kamu emniyeti yararı kamu düzeninin sağlığın ya da ahlakın korunması için yahut başkalarının haklarının ve özgürlüklerinin korunması için hukukun öngördüğü ve bir demokratik toplumda gerekli olan sınırlamalara tabi tutulacaktır.

Madde 10 - İfade özgürlüğü
1. Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak kamu makamları tarafından müdahale olmaksızın ve ulusal sınırlar dikkate alınmaksızın görüşlere sahip olma ve bilgi ve düşünceleri edinme ve bunları yayma özgürlüğünü içerecektir. Bu Madde Devletlerin radyo televizyon ya da sinema işletmeciliğinin izne/ruhsata bağlanması isteminde bulunmalarını engellemeyecektir.
2. Bu özgürlüklerin kullanımı ödevler ve sorumluluklar ile yürütüleceğinden ulusal güvenliğin ülke bütünlüğünün ya da kamu emniyetinin yararı düzensizliğin ya da suçun önlenmesi için sağlığın ya da ahlakın korunması için başkalarının şöhret ve haklarının korunması için gizli bilginin edinilerek açığa çıkmasının önlenmesi için yahut yargılama organlarının yetke ve tarafsızlığının muhafaza edilmesi için hukukun öngördüğü ve demokratik bir toplumda gerekli bulunan türdeki formalitelere koşullara kayıtlamalara ya da cezalara tabi tutulabilir.

Madde 11- Toplanma ve örgütlenme özgürlüğü
1. Herkes barışçıl nitelikli toplanma özgürlüğü ve çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya girme hakkı dahil başkalarıyla birlikte örgütlenme özgürlüğü hakkına sahiptir.
2. Bu hakların kullanımına ulusal güvenliğin ya da kamu emniyetinin yararı düzensizliğin ya da suçun önlenmesi için sağlığın ya da ahlakın korunması için yahut başkalarının haklarının ve özgürlüklerinin korunması için hukukun öngördüğü ve bir demokratik toplumda gerekli olanlardan başka hiçbir kayıtlama getirilmeyecektir. Bu Madde silahlı kuvvetler polis örgütü ya da Devlet idaresi mensupları tarafından bu hakların kullanılmasına hukuka uygun kayıtlamalar getirilmesini engellemeyecektir.

Madde 12- Evlenme hakkı
Evlenme yaşına gelen erkekler ve kadınlar bu hakkın kullanımını düzenleyen ulusal yasalara uygun olarak evlenmek ve bir aile kurmak hakkına sahiptir.

Madde 13- Etkin hukuksal başvuru yollarına hak
Bu Sözleşmede düzenlenen hakları ve özgürlükleri ihlal edilen herkes ihlalin bir resmi sıfatla tasarrufta bulunan kişiler tarafından gerçekleştirilmiş olması dikkate alınmaksızın ulusal bir makam önünde etkili bir hukuk yoluna başvurma hakkına sahip olacaktır.

Madde 14 - Ayrımcılık yasağı
Bu Sözleşmede düzenlenen haklardan ve özgürlüklerden yararlanma cinsiyet ırk renk dil din siyasal ya da başka görüş ulusal ya da toplumsal köken bir ulusal azınlığa mensup olma mülkiyet doğum ya da diğer statüler gibi herhangi bir temelde ayrımcılık yapılmaksızın güvence altına alınacaktır.

Madde 15 - Olağanüstü durumlarda sapma
1. Savaş ya da ulusun yaşamını tehdit eden diğer kamusal tehlike zamanında herhangi bir Yüksek Sözleşmeci Taraf bu Sözleşme çerçevesindeki yükümlülüklerden sapma teşkil eden önlemleri bunların kesin biçimde durumun gerektirdiği ölçüde ve uluslararası hukuktan doğan diğer yükümlülüklere aykırı olmayacak türde önlemler olması koşuluyla alabilir.
2. Bu hüküm çerçevesinde savaşta hukuka uygun tasarruflar sonucu gerçekleşen ölümler hariç Madde 2'den ya da Madde 3'den Madde 42 paragraf 1'den ve Madde 7'den hiçbir sapma yapılmayacaktır.
3. Sapma yapmaya ilişkin bu hakkını kullanan herhangi bir Yüksek Sözleşmeci Taraf almış bulunduğu önlemler ve bunların gerekçeleri konularında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ni tam olarak bilgilendirecektir. Yüksek Sözleşmeci Taraf ayrıca bu tür önlemlerin yürürlüğünün sona erdiği ve Sözleşme hükümlerinin yeniden tamamen uygulamaya konduğu tarih hakkında da Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ni bilgilendirecektir.

Madde 16- Yabancıların siyasal faaliyetleri üzerinde kayıtlamalar
10. 11. ve 14. Maddelerdeki hiçbir hüküm Yüksek Sözleşmeci Tarafların yabancıların siyasal faaliyetleri üzerine kayıtlamalar getirmelerine engel teşkil eder sayılmayacaktır.

Madde 17 - Hakların kötüye kullanımı yasağı
Bu Sözleşmenin hiçbir hükmü herhangi bir Devlete gruba ya da kişiye bu Sözleşmede düzenlenen herhangi bir hakkı ve özgürlüğü tahrip etmeye yahut bu Sözleşmede öngörülenden daha geniş kapsamlı sınırlamalar getirilmesini amaçlayan herhangi bir faaliyette bulunmaya ya da eylemi/tasarrufu gerçekleştirmeye yönelik herhangi bir hak sağlar olarak yorumlanamaz.

Madde 18 - Haklar üzerindeki kayıtlamaların kullanımının sınırlanması
Bu Sözleşme çerçevesinde söz konusu haklara ve özgürlüklere getirilmesine izin verilen kayıtlamalar öngörüldüklerinden başka herhangi bir amaçla uygulanmayacaktır.