Ebru Sanatı Nedir?

[Azeribalasi]

Ebru Sanatı Nedir?

Birbiri içine geçmiş, ancak karışmamış, bakışla ayırdedilebilecek şekilde duran renk ve şekillere "EBRU" denir. Sanat olarak EBRU, su üzerine serpiştirilen sıvı boyanın rasgele bezendiği şekillerin ve bu şekillere müdahele edilmesiyle meydana gelen figürlerin kağıda aktarılarak sergilenmesidir. Ebru sanatının diğer bir özelliği de geleneksel Türk el sanatlarından olmasıdır.
Birçok eski eserde süsleme amacıyla kullanılan ebru, geleneksel el sanatlarımızdan olmasına rağmen yakın zamana kadar unutulma tehlikesi ile karşı karşıyaydı. Dünya çapında çeşitli milletler tarafından sahiplenmeye başlanmış, bazı ülkelerde ebru yapımı sırasında kullanılan malzemeleri üreten firmalar boy göstermişti. Ebru sanatında son devrin piri merhum Mustafa Düzgünman gerek yetiştirdiği öğrencilerle gerek bu sanata kazandırdığı anlayışla manevi hazinelerimizden birinin payidar kalmasında büyük rol oynamıştır.

Ebru yapımına başlamadan önce tekne kitreli su ile doldurulur.

Ebru teknesi basitçe alüminyum bir baklava tepsisi gibidir. Kitre bir bitkinin özü olup baharatçılarda (attarlarda) satılır. Sinme bir avuç veya tepeleme iki çoba kaşığı kitre iki litre kadar su içinde 2, 3 veya 4 gün bekletilerek kitrenin su içinde iyice şişmesi sağlanır. Şişen kitre su içinde el ile yoğurularak suya karışması sağlanır. Kitreli su boza kıvamında veya az seyreği olmalıdır. Hazırlanan sıvı ince bir tülbent ile süzülerek temizlenir. Son haliyle tekneye yavaşça (köpürtmeden) boşaltılır.

Ebru yapımında toprak boya kullanılır.

Değişik renklerde toprak boyalar ayrı ayrı iki cam yüzey (veya seramik, krom) arasında iyice ezilir. Ezilme esnasında hafif su katılır. Ezilme sonrasında meydana gelen çamur benzeri boyaya sığır ödü katılarak 15 gün veya bir ay kadar bekletilir.Boyanın öd asidiyle pişmesi sağlanır. Beklemeden sonra mamül sulandırılarak kullanılır. Boya açılmıyorsa öd katılır. Rengi açmak için su kullanılır.

Bir ebru bir defa yapılabilir.

Hazırlanan boyalar fırça veya metal çubuk yardımıyla daha önce hazırlanmış olan kitreli suyun üst yüzeyine damlatılır.Boyaların açılmasını ve şekillerin yuvarlaklığını kesin olarak bilemeyiz. Ancak fikir sahibi oluruz. Yaptığımız ebrunun tam olarak nasıl olacağını değil neye benzeyeceğini bilebiliriz. Bu yüzden iki defa aynı ebruyu yapmak imkansızdır.

Kağıt tekneye serilir, iş tamamlanır.

Kağıt düzgünce tekne üzerine bırakılır, görüntünün kağıda işlemesi sağlanır. Kağıt temiz bir ortamda kurumaya bırakılır.

Ebru sanatını öğrenmek...

Piyasada ebru sanatı hakkında birkaç kitap var. Herhangi birini tercih edebilirsiniz. Zira biri diğerine üstün değil.
Pek nadir de olsa gazete ve dergilerde ebru ile ilgili yazılar çıkabiliyor. Bunları takip edin.

Bu sayfada ebru sanatını anlatmaya kalksak 30 sayfa yazı yazsam yine de anlatmak olanaksızdır.. Ebru sanatını öğrenmek usta-çırak ilişkisi ile mümkündür. En iyisi bir ustadan öğrenmektir. İşin püf noktaları kavrandıktan sonra kişi kendi yetenekleriyle eser meydana getirecektir. Öğretenden daha önemlisi kişinin yeteneği ve çalışmasıdır.




Ebru Sanatı;



Ebru kelimesinin; Farsça ebr (bulut) sözcüğünden türemiş olabileceği öne sürülmektedir. Aslında güçlü bir istinaddır, zira boyalar suyun üzerine serpildiğinde bulutları andıran bir hareketliliğe sahip olurlar.

Yine Farsça “ab” (su) ve “ru” (yüz) sözcüklerinden yola çıkarak “su yüzü resmi” anlamı da çıkarılmaktadır.

Ebru, sıvı bir yüzey üzerinde boyaları şekillendirerek kâğıt üzerine aktarılmasıyla meydana gelen bir çeşit resimdir. Desenlerinin damarlı mermere benzetilmesinden ötürü İngilizce’de “marbling” olarak karşılık bulur.

Ebru sanatıyla ilgilenenler usta çırak ilişkisi etrafında çalışmalarının yanı sıra, kendilerince belirli metotlar geliştirmişlerdir. Boyaya şekil veren sanatçı, iç dünyasının yansımalarını renk cümbüşüyle bu sanatla rahatlıkla anlatabilmektedir.

Ebru sanatının doğuşuna gitmek istediğimizde ne yazık ki elimizde çok fazla bilgi olmadığını görüyoruz. Bu sanatın tam olarak nerede doğduğu bilinmiyor. Fakat bilinen şu ki; ebru sanatını biz Türkler sahiplemiş olup günümüze kadar yaşatmayı başarmışız. Öyle ki, bir dönem Osmanlı dünyaya Ebru ihrac etmeye başladığı rivayetler arasındadır.

Ebru sanatının bilinen en eski örneği 1539 tarihini taşıyan “Gay-i Çevgan” adlı Topkapı Sarayı’nda bulunan kitaptaki ebrulardır.

Ebru sanatı’nın kullanım alanından bahsedildiğinde daha çok, Hat sanatının yazı zemininde, yazı kenar süslemelerinde ve kitap ciltlerinde sıkça kullanıldığını görürüz.



Bahsettiğimiz gibi, bu sanatı yaşatmak konusunda biraz sıkıntı çektiğimiz aleni olarak ortada.

İcazet alarak yetişen ustalarımız dışında bu sanatı, profesyonel anlamda yapabilen sayısı ne yazık ki çok az. Yine de değerli ustalarımız sayesinde günümüze kadar gelmeyi başarmış bir sanattır.

Ebru sanatının icrasını ilk TV’de izlediğimde, su üzerine dökülen boyaların kağıt üzerine işlenmesi olarak görmüş ve çok zevkli ama oldukça “kolay” bir sanat olduğunu düşünmüştüm.

Lakin o, su zannettiğiniz kitre’yi elinizle yoğurmaya başladığınızda ne denli emek isteyen bir sanat olduğunu çok daha iyi anlıyorsunuz.

Çok değerli ustalardan sevgili Fuat Başer Bey’in talebesi olma şerefine nail olan şahsım, hocamızın “ ama gençler ne olur bu sanata sahip çıkın, siz iyi öğrenin ki öğretesiniz” diyen serzenişlerini hala duyar gibiyim. Kendisine teşekkürü bir borç biliyorum.

Maalesef Süleymaniye kütüphanesinde verilen bu derslere çok fazla devam edemedim. Fakat katıldığım birkaç ders bile bana bunları kaleme döktürme zorunluluğu verdi.

Gerek öğrendiğim üç-beş cümle, gerek uyguladıklarım ve gerekse araştırmalarımdan yola çıkarak herkesin icra edebileceği yalınlıkta dillendirmeye çalıştığım bu değerli sanatla ilgilenecek bir kişi bile kazanabilirsek üzerimize düşeni az da olsa yapmış sayacağım.

Dilerim bu satırlar, bu sanatı yaşatacak olanların gözlerine serilir.





[Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmanız Gerekmektedir. Üye Olmak İçin Tıklayın...]