POTENTİLLA (Parmak otu, Beş parmak otu, çilek otu ) YETİŞTİRİCİLİĞİ

[ŞiMaL]

1. Genel Özellikleri

• Bilimsel Sınıflandırma
•  Âlem: Plantae
•  Şube: Magnoliophyta
•  Sınıf: Magnoliopsida
•  Takım: Rosales
•  Familya: Rosaceae
•  Botanik Adı: Potentilla

 Türkçe Adı: Parmak otu, Beş parmak otu, çilek otu
Bazı türleri Rananculuslara benzeyen çok yıllık, yaprağını döken uzun köklü bitkilerdir. Gövdesi 5–60 cm veya 100–150 cm kadar uzayanları da vardır. Yapraklar 12 cm den daha uzun olabilir. Her bir yaprak 5 yaprakçık içerir. Yaprakçıklar parlak ve genellikle kenarları dişlidir.

Fotoğraf1: Potentilla bitkisinin değişik görüntüleri

Çiçekleri yaz başında açıp sonbahar ortalarına kadar açık kalır. Çiçekleri iri ve tek tektir. Beş taç yaprağı olan çiçeklerin renkleri sarı, kırmızı, turuncu olabilir. Çiçek renklerinden dolayı çok ikkat çeken bir bitkidir.

2. Üretimi
Geç ilkbaharda tohumdan üretildiği gibi ilkbahar veya sonbaharda ayırma ile üretilir. P. fruticosa türünün üretimi tohumun yanı sıra geç yaz aylarında odunsu çeliklerle de yapılabilir.

3. Ekolojik İstekleri
Herhangi bir bahçe toprağında veya organik maddece zenginleştirilmiş topraklarda, tam güneşli açık alanlarda iyi gelişme gösterir. Güneşli alanlara dikildiğinde sulamaya gerek duyabilir. Yarı gölgeye dayanan türleri de vardır. İlkbahar veya sonbaharda 25–50 cm ara ile dikilirler.

4. Peyzajda Kullanımı
Yatak kenarlarının sınırlandırılması veya otsu ve benzeri bordürlerde gruplar halinde kullanılır.

Fotoğraf 2: Potentilla bitkisinin peyzajda kullanımı

P. fruticosa sık yapısı ve çiçeklenme süresinin uzun olması nedeniyle değerli bir türdür. Bu tür çalı bordürlerinin ön kısımlarında, kaya bahçelerinde, balkon ve teraslarda kullanıma uygundur.

5. Önemli Türleri
 Potentilla atrosanquinea: Himalaya kökenlidir. 30–45 cm boy yapar ve yaprakları çilek yapraklarını andırır. Çok yıllık olan bu türün çiçekleri kırmızıpurpur renkli, yalın ve çok dallanmış gövdeler üzerinde yer alır.

Fotoğraf 3: Potentilla bitkisinin genel görünüşü

İlkbaharda kök parçaları ile ya da sonbaharda çeliklerle yapılır. Güneşli yerlerde ve kuru fakir topraklarda iyi yetişir. Birçok çeşidi ve melezi bulunmaktadır.
 Potentilla atrosanquinea “Etma” çeşidinin yaprakları gümüşi renkli, çiçekleri koyu kırmızıdır. Bitki 45 cm boy yapabilir.
 Potentilla atrosanquinea “Gibson’s Scarlet” çeşidi 30–45 cm boyunda çiçekleri kan kırmızısı olan bitki türdür.

Fotoğraf 4: Potentilla “Etma”



Fotoğraf 5: Gibson’s Scarlet

 Potentilla atrosanquinea “Mons. Rouillard’’ çeşidi 45 cm boyunda ve çiçekleri bakır kırmızı renkli ve katmerlidir.
 Potentilla nepalensis: Himalaya kökenli, 60 cm boyunda, çok yıllık bir bitkidir. Yazın açan çiçekleri kiraz kırmızısı rengindedir. Yaprakları çok dişli, yaprakçıkları 7,5 cm uzunluğundadır. İlk türün yapraklarını andırır, aynı görünüm ve isteklere sahiptir. Güzel çeşitleri vardır.

Fotoğraf 6: Potentilla nepalensis bitkisinin genel görünüşü

 Potentilla nepalensis “Miss Willmott” çeşidi 30 cm boyunda ve karmen rengi çiçeklere sahiptir.

Fotoğraf 7: Potentilla “Gibson’s Scarlet”

 Potentilla nepalensis “Roxana” çeşidi 30 cm boyunda ve koyu kırmızı renkli çiçeklere sahiptir.
 Potentilla nitida: Doğu Alplerde kalker kayaları üzerinde yaşayan çok yıllık bir türdür. Çiçekler yaz başında açar ve koyu, balık pulu-pembemsi renklidir ve yaban gülünü andırır. 2,5 cm uzunluğunda, üç loblu ve derin parçalara ayrılmış açık gümüşi yeşil yaprakları ile bir halı görünümü oluşturur.

Fotoğraf .8: Potentilla nitida bitkisinin değişik görünüşleri

Güneşli yerlerde, taşlar arasında yetişir. Orijinal yetişme yerlerinde bol çiçek açar. Fakat kültüre alındığı yerlerde de bol çiçek açma gösterebilir.
 Potentilla nitida “Rubra”: Çiçekleri çok daha koyu-pembe renkli, ana türe göre ise daha bol çiçeklidir.

Fotoğraf 9: Potentilla “Rubra”

 Potentilla recta: Güney Avrupa kökenlidir. 45–60 cm boyunda çok yıllık bir bitkidir. Yazın açan çiçekleri 2,5 cm uzunluğunda, son sürgünlerin üzerinde ve limon-sarısıdır. Palmiyemsi yaprakları ince yapraklara ayrılmıştır.

Fotoğraf 10: Potentilla recta bitkisinin genel görünüşü

Güneşli, yarı gölge yerlerde ve kuru topraklarda iyi gelişir. Üretimleri ilkbahar veya sonbaharda kök parçaları ile ve Nisanda açık alanda tohum ekimi ile olur.
 “Warrenii” ve “Macrantha”: Çiçekleri altın sarısı renginde, yalın ve büyüktür. Bitki 45 cm kadar boy yapabilir.

Fotoğraf 11: Potentilla “Warrenii”

 Potentilla buccoana: Kalın, dik gövdeli, 25–60 cm boyunda çok yıllık bitkilerdir. Yapraklar bileşik üç parçalı, yapraklar ters yumurtamsı veya dikdörtgensi ters yumurta şeklindedir. Yaprakların kenarları kaba kertikli dişli, basık ince tüylü, grimsi yeşil renklidir. Çiçekler haziran-temmuz aylarında açar ve sarı renklidir. Meyve aken durumundadır.
1200–2000 m arasındaki rakımlarda nemli gölgelik yerler ve çayırlarda görülebilir.

7.12: Potentilla buccoana bitkisinin genel görünüşü

 Potentilla cinerea: Sürünücü bitkilerdir. Eğrelti benzeri 5 yaprakçığa bölünmüş, 5–15 cm yüksekliğinde yaprakları vardır. İlkbahar ve yaz aylarında çiçek açar.
Sisli kıyı bölgelerinde kuvvetli ve hızlı büyür. Kışın rengi kahverengiye dönerek büyümesi yavaşlar.

Fotoğraf 13: Potentilla cinerea bitkisinin değişik görünüşleri

Güneş ve gölge yerleri sever. Ilıman bölgelere daha iyi adapte olur. 15–25 cm aralıkla dikimleri yapılır.
 Potentilla aurea: Çim benzeri sık yapılı, çiçekli gövdeleri seyrek basık ince tüylerle örtülüdür. Yapraklar bileşik üç parçalı, yaprakçıklar ters yumurtamsı, uçta 3–5 dişli ve kenarları seyrek basık ince tüylerle örtülüdür.

Fotoğraf 14: Potentilla aurea bitkisinin genel görünüşü

Çiçekler uçta yalancı şemsiye durumunda ve sarı renklidir. Çiçeklenme zamanı mayıs temmuz aylarıdır.

6. Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Kırmızı örümcek, yaprak biti, tel kurdu zararlıları ve kurşuni küf, kara leke hastalıklarıyla mücadele edilir.