Dağ Muşmulası Yetiştiriciliği

[ŞiMaL]

COTONEASTER YETİŞTİRİCİLİĞİ
1. Genel Özellikleri

• Bilimsel Sınıflandırma
• Alem: Plantae
• Şube: Magnoliophyta
• Sınıf: Magnoliopsida
• Takım: Rosales
• Familya: Rosaceae
• Botanik Adı: Cotoneaster
• Türkçe Adı: Dağ muşmulası

Cotoneasterler çalı veya ağaççık formundadır. Genellikle yazın yeşil, nadiren her dem yeşil çalılardır. Yaprakları sade, tam kenarlı, sarmal dizilişli, dar mızrak biçimindedir.

Resim1: Cotoneaster bitkisinin genel görünüşü

Çiçekler genellikle kısa yan sürgünlerin ucunda tek veya salkım ve bileşik salkım biçimde bulunur. Meyve yalancı meyvedir, siyaha yakın koyu rengi vardır. 2–5 çekirdeği içinde bulundurur.

2. Cotoneaster (Dağ Muşmulası) Üretimi
Türlere göre üretim değişse de genel olarak çelik ve tohumla üretilir. Tohumla üretimde meyveler topladıktan sonra bir mikserden geçirilerek tohumlar çıkarılır. Çıkarılan bu tohumlar nemli kumda 16–24 oC’ de katlanır. Bu yolla tohumlar yumuşatılmış olur. Tohum kabuğunun yumuşatılması için diğer bir yol da tohumların asitle muamele edilmesidir. Tohumlar 1,5 saat yoğunlaştırılmış H2SO4 batırılır ve daha sonra 4 oC’ de 3–4 ay katlanır. Bu işlemlere rağmen bazı çeşitlerde çimlenme çok az olur. Ancak 2. yılın ilkbaharında çimlenme görülür. Çimlenme görüldükten sonra ilk yıl 20 cm boylanır. Sonbaharda tohum yastıklarından sökülerek dışarıda geliştirme yastıklarına alınır.

Çelikle üretimde çelikler sonbaharda iyi pişkinleşmiş dallardan hazırlanır. IBA ile muamele edilerek soğuk yastıklarda hazırlanmış 3 kısım peat ve 1 kısım kum karışımına dikilir. Nisan ayında köklenen çelikler, yerlerinden sökülerek dışarıda hazırlanmış geliştirme yatsılarına dikilir.

Çelikler ayrıca haziran-temmuz aylarında yeşil çelik olarak alınır. Yine IBA ile muamele edilerek aynı oranda karışmış peat ve kum karışımına dikilir. Daha sonra köklenen çelikler dışarıda gelişme yastıklarına alınır.

3. Cotoneaster (Dağ Muşmulası) 'ın Ekolojik İstekleri
Kuvvetli topraklarda iyi gelişir; ancak taşlık ve kayalık yerlerde de yetişebilir. Güneşli
alanları tercih eder.

4. Cotoneaster (Dağ Muşmulası) 'ın Peyzajda Kullanımı
Kemervari görünümü ve kemer dallanma şekline sahip olduklarından duvarlarda taş
düzenlemelerinde çok cazip bir bitkidir.

Resim .2: Cotoneaster bitkisinin peyzajda kullanımı

5. Cotoneaster (Dağ Muşmulası) 'nın Önemli Türleri
Cotoneaster horizantalis (yatık dağ muşmulası); alçak boylu, 60–80 cm boylanabilen bir bitkidir. Yazın yeşil, dalları toprak yüzeyine yatay şekilde yayılır. Yaprağı yuvarlağa yakın oval, ucu sivri, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü hafif tüylüdür. Sonbaharda yapraklar portakal rengi- kırmızı bir renk alır. Çiçekleri pembemsi renkli, mayıs-haziran aylarında tek veya ikisi bir arada açar.

Resim 3: Cotoneaster’ ın genel görünüşü ve çiçeklerinin görünüşü

Meyve; parlak, açık kırmızı renkli, uzun bir süre dalda kalmaya devam eder. Tohum içerisinde 3 çekirdeği bulunur.
Doğrudan sonbaharda veya 3 aylık soğuk katlamanın ardından ilkbaharda tohum ekimi yapılır. Temmuz-ağustos aylarında seralarda yarı odun çelikleri ile ilkbaharda ise yumuşak çeliklerle üretim yapılır. Eylül-ekim aylarında ise daldırma yapılarak üretilebilir. Soliter, grup içinde, duvar diplerinde, taş bahçelerinde, alan yeşillendirmelerinde, doğal drenajın olmadığı, çatı, balkon ve teraslarda yetişmeye uygundur. Ayrıca rüzgârlara da dayanıklıdır.

Cotoneaster microphyllus (küçük yapraklı dağ muşmulası); meyveleri gül kırmızısı renginde, oval veya basık yumurta biçimindedir ve sürgün uçlarında gruplar halinde bulunur. Yarı hep yeşil yapraklar 5-15 mm uzunluğunda, geniş, ovalimsi, üst yüzü parlak koyu yeşil ve bazen tüylü, alt yüzü soluk yeşil renkli ve tüylüdür. Maksimum 1 m boy yapar ve ışık, yarı-gölge bitkisidir.

Resim 4: Cotoneaster’ ın genel görünüşü, yaprak ve meyvelerinin görünüşü

Toprak ve besin isteği bakımında oldukça kanaatkârdır. Çok iyi drene edilen, kuru kumlu topraklarda iyi bir gelişme gösterir. Soğuk iklim şartlarına dayanıklıdır.

Sonbaharda doğrudan veya +4 0C’ de 3 aylık soğuk katlamanın ardında ilkbaharda tohum ekimi yapılır. Temmuz-ağustos ayında yarı odun çelikleri ile ilkbahar sonunda yeşil çeliklerle, sonbahar ve kışın ise odun çelikleri ile üretimi yapılır.

Cotoneaster salicifolia (dağ muşmulası); meyveleri yuvarlağımsı, bol ve açık renkli olup, açık kırmızı renklidir. Aralık ayına kadar sürgünlerde kalır ve bütün sürgünleri doldurur. Haziranda açan çiçekleri küçük ve beyaz renkli, sık ve 15 çiftten oluşur. Hep yeşil olan yapraklar 3-8 cm uzunluğunda, mızrağımsı, üstü parlak koyu yeşil ve buruşuk, alt yüzeyi ise yün gibi tüylüdür. Yavaş büyür, en fazla 3–4 m boy yapar.

Resim 5: Cotoneaster salicifolia meyve,yaprak ve çiçeklerinin görünüşü

Toprak isteği bakımından hafif kumlu bahçe toprağında iyi gelişir. Kireçli, taşlık ve kayalık yerlerde yetiştiği gibi, normal ve asidik kuru ve kumlu topraklarda da yetişir. Sıcak ve ılıman deniz ikliminden hoşlanır. Şiddetli donlardan zarar görür. Üretimleri Cotoneaster microphyllus gibidir. Onlardan farklı olarak üretiminde yanaştırma aşıda kullanılır.
Cotonoaster franchetti (yaprağını dökmeyen dağ muşmulası); dik olarak büyüyen her dem yeşil, 2-3 m boylanan çalılardır. Yaprakları kalınca 2-3,5 cm uzunluğunda, elips biçiminde ve uçları sivridir. Üst yüzeyi parlak yeşil, alt yüzeyi sarı beyaz renklidir.

Resim 6: Cotonoaster franchetti bitkisinin genel görünüşü

Çiçekler koyu pembe renklidir ve haziranda açar. Meyveleri uzunca, portakal kırmızımsı renkli ve uzun süre dalda kalır. 3 tane tohuma sahiptir. Üretimi diğer türlerdeki gibi tohum ve çelikle olur.

6. Cotoneaster (Dağ Muşmulası) Bitkisinde Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Mollusit, yaprak biti ve kırmızı örümcek zararlılarıyla mücadele edilmelidir.

Kaynak :megep