Azerbaycan dilinin kelime hazinesi (Sözlük Bilimi)

[MeRaL]

Azerbaycan dilinin kelime hazinesi (Sözlük Bilimi)





Türk dillerinden biri olan Azericenin kelime hazinesinin temelini Türk kökenli kelimeler oluşturur. Bunun yanı sıra bu dil Oğuz kökenli olduğu için belirgin Oğuz sözcükleri katmanıyla da ayrılır. Azerbaycan dilinde zaman geçtikçe sadece bu dile özgü olan kelimeler varlığını korur. Örneğin: danışmaq (konuşmak), kənd (köy), tapmaq (bulmak), uşaq (çocuk), çöl (kırsal), dolanmaq (geçinmek), yağış (yağmur), çıraq (kandil), darıxmaq (sıkılmak, özlemek), sırğa (küpe), bığ (bıyık), payız (sonbahar), sümük (kemik), zəli (sülük), xalq (halk), maral (geyik) vs. Tabii ki, tarih boyunca Azerice diğer dillerle (Moğol, Arap, Fars, Rus ve Batı Avrupa vd diller) karşılıklı ilişkide olmuş ve bunun sonucunda dilin sözlük birikimine yabancı dillerden kelimeler de geçmiştir. Azerbaycan dilinin sözlüksel yapısındaki bu kelimeleri şöyle gruplamak mümkündür:

Moğolca ile ortak kelimeler: ər-er, bal-bal, şor-şor, ayaq-adak, qatı-xatuu, quda-xuda, qabırqa-xavirqa, saqqal-saxal, balta-balta, qayçı -xayç, çöl-çöl, topraq-tovraq, toz- toos, buz-mös vs.

Fars kökenli sözcükler: Baht, destan, nazik, beden, qəmgin, hoş, ejderha, bağban (bahçivan), saatsaz, çeşme, mis (bakır), eyvan,divar (duvar), dost, meymun (maymun), şirin (tatlı), sirke, büst, kemer, kağız (kağıt) vs.

Arap kökenli sözcükler: Kitap, mekteb (okul), şehir, devran, idare (kurum), müdür, şimal (kuzey), tayfa, dükkan, hamur, nasihat, sıfat, fikir, taraf, mecbur vs.

Rus dilinden ve Rus dili aracılığıyla başka dillerden alınmış kelimeler: deputat (millet vekili), diyalektik, tiyatro, artist, start, kabine, doçent, üniversite, brigadir (ekip başı), avtomat (otomat; şalter), telefon, kompüter (bilgisayar), sirk, dekan vs.