Azerbaycan - Gence

[Yaver ARANCI]

Azerbaycan'ın ikinci büyük kenti olan ve ülkenin batı kısmında bulunan Gence, Kura Irmağı'nın güneyinde Gence-Çay'ının her iki sahilindekurulu, zengin tarım arazilerine sahip deniz seviyesinden 445 metre yükseklikte bir şehirdir. Sıcaklık kışın ocak ayında 1C yazın Temmuz ayında 25C dolayındadır.

Gence, 1918'de Azerbaycan Cumhuriyeti'ninkuruluşunda Bakü'nün işgal altında bulunması nedeniyle bir süre başkent olarak seçildi. 1139 yılında meydana gelen büyük depremde yerle bir olan Gence'de 300 binden fazla kişi öldü. Ancak şehir, 1141 'de bütün ihtişamıyla yeniden inşa edildi.

Gence'nin tarihi İpek Yolu üzerinde olması ekonomik ve kültürel bakımdan gelişmesinde önemli rol oynamıştır.

Türk Dünyasının en büyük şairlerinden biri olan Nizami Gencevi, 1141'de Gence'de doğdu. Çok sayıda eserleri bulunan Nizami'nin en önemli eserlerinden 'Sırlar Hazinesi', 'Hüsrev ve Şirin', 'Leyla ve Mecnun', 'Yedi Güzel' ve İskendername adlı mesnevileri 'Hamse' adı altında bir kitapda toplandı.

Gence'nin önemli yapıtları arasında iki yüksek minaresi ve güzel dekorasyonu ile Şah Abbas veya Cuma Camii, hamamlar ve kervansaraylar yer almaktadır.

[Yaver ARANCI]

Ganja is Azerbaijan's second largest city. The city is located on the Ganja river, south of the Kura River in a rich agricultural area and is 445 m above sea level. Average temperature in January is 1 C and in July is 25 C.

For some time in 1918 Ganja was the provisional capital of a briefly independent Azerbaijan as Baku was under occupation that time.

In 1139, terrible earthquake happened in Ganja. The city was destroyed tremendously, about 300 thousands of people were killed in that disaster. In 1141 the city built again.

Location on the Great Silk Way, connecting the West with East played a significant role in thedevelopment of economy and culture in ancient Ganja.

Great Poet in Turkish World Nizami Genjevi was born on 1141 in Ganja. He wrote about thousands couplets and collected his best five Masnavi; "Mahzan-ol-Asrar", "Khosro and Shirin", "Layla and Majnun", "Haft Peykar" (Seven Beauties), "Eskandar Nameh" in the book “Hamsi”.The most important historical and architectural structures in Ganja are Shah Abbas, or Juma mosque, with two tall minarets and a dome with interesting decoration, the baths and caravanserai.

[Yaver ARANCI]

Şəhərin adının mənşəyi


«Gəncə» adının nədən başlanması, hansı anlamı bildirməsi haqda elmi ədəbiyyatda müxtəlif fikirlər mövcuddur. Araşdırıcılardan bir qrupu onun pəhləvi (parfiya) sözü olan «gəncə», yəni «xəzinə», bir qismi geniş, böyük mənasına gələn «gencə» ifadələri ilə, digərləri isə əsgi türk tayfaları hunlar və gəncəklərin adı ilə bağlı olması versiyalarını irəli sürürlər.

Gəncənin tarixi və etnoqrafiyası haqda geniş tədqiqatlar aparmış gənc alim, tarix elmləri namizədi, dünyadan vaxtsız köcmüş Fərrux Əhmədov özünün «Gəncənin tarix yaddaşı» (Bakı, «Şirvannəşr», 1998) əsərində qədim şəhərin adının türk mənşəli olduğunu əsaslandıraraq diqqətəlayiq bir mülahizə ilə çıxış edir: «… Qaynaqlar inamla Kürboyu vilayətlərdə türklərin hökmranlığından xəbər verirlərsə, təbii ki, bu tayfaların hakiminin – xanının (xaqanının, kaqanının) iqamətgahı, baş kəndi olmamış deyildi. Və bu iqamətgahın məhz Gəncə olmasını inkar etmək üçün heç bir əsas yoxdur. Hesab edirik ki, əski çağlarda şəhər Gəncə yox, Qança (və ya Kançə) adlandırılmışdır (bax: İbn Xordadbek "Kniqa putey i stran" – kommentarii, issledovaniye, ukazateli i kartı Naili Velixanovoy, Baku, 1986, s. 78, 226). Bu sözün ilk komponenti "qan", "kan", "kaan", "xan" türk dillərində hakim, sərkərdə, başçı deməkdir. Sözün ikinci hissəsi olan – ca (-cə, -ça, -çə) tarixi Azərbaycanın ərazisində çox geniş yayılmaqla məkan, yer, yurd bildirir. Belə qənaətə gəlmək olar ki, "Gəncə", "Qanca", "Kancə" sözləri "xan yeri", "xan məkanı", "xan yurdu", "xanın, xaqanın oturduğu yer" anlamını verir. Maraqlıdır ki, XX əsrin əvvəlinə kimi "Qanja" və "Xan yurt" adları yerli əhalinin dilində Gəncənin cənub hissəsindəki dağlıq yerlərdə saxlanmışdı».

[Yaver ARANCI]

GƏNCƏ ŞƏHƏRİNİN GERBİ


Günəş, ay və səkkizguşəli ulduz yadelli işğalçılara qarşı mərdliklə vuruşmuş və 1804-cü ildə bu mübarizədə həlak olmuş Gəncə hökmdarı Cavad xanın bayrağının üstündə olan emblemin analoqudur.


Emblemdə olan ölçü rəmzləri:

Günəş – əbədi həyat simvolu;

Ay – əbədi işıq rəmzi (ağ işıq olduğuna görə daha çox azadlıq rəmzi kimi işlədilir);

Səkkizguşəli ulduz (günəşin rəmzi) – azərbaycançılıq simvoludu;

Ay üzərində palıd yarpağı – möhtəşəmlik, uzun ömürlülük və müdriklik simvoludur;

Fon – yerliyin yaşıl olması, islamçılığın rəmzidir.



Aşağıda yazılmış Gəncə adı vizual baxımdan kompozisiyanın birbaşa hifz olunmağına şərait yaradır. Emblemdə monumentallıq və əzəmət əsas yer tutur.

Bu rəmzlər birləşərək Gəncə şəhərinin obrazını, onun qüdrətini, tarixini və mənəvi dünyasını bəşəri bir səviyyədə yaşadır.