20 yanvar – Ümumxalq kədər günü

[Emine]

1990-ci il yanvarın 20-də saat 00.20-də Azərbaycan SSR-nin Ali Sovetinin razılığı olmadan sayca 20 milyon çox olan, SSRİ-nin başqa regionlarandan gəlmiş Sovet Qoşunları Bakı şəhərinə soxuldular. Bununla da SSRİ-nin və Azərbaycan SSR-nin konstitusiyaları tam kobudcasına və vəhşiliklə pozulmuş oldu.
Nəticədə 170 nəfər həlak olanlar, 400-ə yaxın yaralanlılar oldu. Bunların içində asudə insanlar: gənclər, uşaqlar, qocalar və qadınlar da var idi, hətda hərbi qulluqçular da.
Şəhərə ordunun girməsi cə fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi, SSRİ Ali Sovetinin 19 yanvar 1990-ci il tarixli qərarı və Qorbaçovun qolu ilə olmuşdur. Bu akta SSR-i Ali Sovetinin razılığı yalnız ordu girəndən 7 saat sonra elan edilmişdir.
Ordunun girməsilə Bakıda və bütün Azərbaycanda adi camaata qarşı görünməmiş cinayətlər başlandı. Helsinin və Vyana razılıqlarına qol çəkmiş bir hökumətdə insan hüquqları görünməmiş dərəcədə pozuldu.
Bakının zəbt olunması DİN-nin, DTK-nin və müntəzəm Sovet ordusunun hissələrilə müdafiyə naziri Yazovun komandanlığı altında həyata keçirildi. Heç bir xəbərdarlıq edilmədən şəhərin mərkəzində, kənarlarında milliyətindən, yaşından, cinsindən asılı olmayaraq sülhpərvər insanlara atəşlər açıldı. Belə vəhşiliklər şəhərətrafı qəsəbələrdə harada ki, əsasən azərbaycanlılar yaşayır və heç bir talan-tapmar (ordu bu adla girmişdi) ola bilməz, edilirdi. Hətda qadağan olunmuş silahlardan, güllələrdən də istifadə olunurdu. Hamıya məlumdur ki, güllə milliyət tanımır. Bu fəlakətli gecə əskərlər yaralılara qarşı da mərhəməti unudaraq, xəstəxanalarda işıqları söndürdülər, “təcili yardım” maşınlarına atəş açırdılar, ağır yaralılara yerindəcə qətlə yetirirdilər. Hətda öz vəhşiliklərinin izini itirmək üçün meyitləri yandırıb, gizlədirdilər. Məhz buna görə də respublikada yüzlərlə adamlar itmiş hesab olunurlar.
Yanvarın 20-də bu vəhşiliklərə Bakı Ali Hərbi məktəbinin milliyətcə müxtəlif bir neçə yüz nəfər kursantları etiraz əlaməti bildirdilər və Salyan kazarmasında olan hərbi sürsat anbarının bir hissəsini ələ aldılar. Bundan başqa meyitlərin və yaralıların dənizlə başqa yerə aparılmasını eşidən 50-ə yaxın mülki gəmilər və neft tankerləri Bakı buxtasını dövrəyə aldılar və onlar ara-sıra Sovet Ordusunun hərbi gəmiləri tərəfindən atəşə məruz qalırdılar.
Şəhər cəbhə xəttini xatırladırdı. Iki miliyonluq şəhərin, harada ki, neft, qaz idtehsal olunur üstündə raketlə silahlanmış hərbi vertolyotlar fırlanırdı. Bütün ərzaq anbarlarını ələ alaraq, dükanlara aparmağı qadağan edirdilər. Dərmanların çatışmamazdlığından (Moskva dərmanların gətirilməsinə imkan vermirdi) yaralılar ölürdü.
1990-ci il yanvarın 22-də Sovet Hərbçilərinin binaların daşında yerləşdirdiyi pulemyotların ağızı altında, günahsız güllələnmiş qurbanları 1,5 milyona yaxın xalq axırıncı yola saldı. Bakı öz oğlan və qızlarını: azərbaycanlıları, rusları, yəhudiləri və başqa millətlərin nümayəndələrini yola salırdı. Dağlıq parkda “Şəhidlər xiyabanı” yerləşir. Burada Azərbaycanın azadlığı uğrunda öz canlarını qəhrəmancasına vermiş oğlan və qızlarımızın qəbirləri yerləşir. Şəhidlər Xiyabanına bütün azərbaycan xalqı səcdə edir. Hər il yanvarın 20-də azərbaycan xalqı kecmiş SSRİ başçılarının: Qorbaçovun, Yazovun, Bakatinin, Primakovun, Kryuçkovun və Vezirovun sayəsində qəhrəmancasına şəhid olmuş vətəndaşlarımızın xatirəsini yad edir.
Istintaq komissiyasının verdiyi məlumata görə bu əməliyyatda 20 min hərbçilər, yüzlərlə tanklar, yüzlərlə başqa zirehli hərbi texnika, hərbi-nəqliyyat təyyarələri və bir neçə növ (HHQ, DİN, DTR) hərbi hissələrin hərbiçiləri iştirak etmişlər.

Məqalə 475
Yazılma tarixi 10-5-2007
Reytinq
Məlumatı e-mail ilə gön

[Revane]

Evet azeribaycanın en gara günü 20 yanvar ermenilerin hucumlarına savaşına karşı genc ana babalarımızı körpe körpe çocuklarımızı en önemlisi vatan uğrunda genc oğullarımızı aldı allah onların belasını versin inşallah bir gün dünya edaleti yerini bulacak amma bu gün amma yarın işde o zaman biz kazanacaz onlar gibi katlederek değil insan gibi suçsuz günahsız insanların ölümüne yol açan imperiyalistlerin alah belasını versin allax şehitlerimize qeni qeni rehmet eylesin toprağları nurla dolsun şehit analarımızada sabr versin

[Revane]

1990-ci il yanvarın 20-də saat 00.20-də Azərbaycan SSR-nin Ali Sovetinin razılığı olmadan sayca 20 milyon çox olan, SSRİ-nin başqa regionlarandan gəlmiş Sovet Qoşunları Bakı şəhərinə soxuldular. Bununla da SSRİ-nin və Azərbaycan SSR-nin konstitusiyaları tam kobudcasına və vəhşiliklə pozulmuş oldu.

Nəticədə 170 nəfər həlak olanlar, 400-ə yaxın yaralanlılar oldu. Bunların içində asudə insanlar: gənclər, uşaqlar, qocalar və qadınlar da var idi, hətda hərbi qulluqçular da.
Şəhərə ordunun girməsi cə fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi, SSRİ Ali Sovetinin 19 yanvar 1990-ci il tarixli qərarı və Qorbaçovun qolu ilə olmuşdur. Bu akta SSR-i Ali Sovetinin razılığı yalnız ordu girəndən 7 saat sonra elan edilmişdir.
Ordunun girməsilə Bakıda və bütün Azərbaycanda adi camaata qarşı görünməmiş cinayətlər başlandı. Helsinin və Vyana razılıqlarına qol çəkmiş bir hökumətdə insan hüquqları görünməmiş dərəcədə pozuldu.
Bakının zəbt olunması DİN-nin, DTK-nin və müntəzəm Sovet ordusunun hissələrilə müdafiyə naziri Yazovun komandanlığı altında həyata keçirildi. Heç bir xəbərdarlıq edilmədən şəhərin mərkəzində, kənarlarında milliyətindən, yaşından, cinsindən asılı olmayaraq sülhpərvər insanlara atəşlər açıldı. Belə vəhşiliklər şəhərətrafı qəsəbələrdə harada ki, əsasən azərbaycanlılar yaşayır və heç bir talan-tapmar (ordu bu adla girmişdi) ola bilməz, edilirdi. Hətda qadağan olunmuş silahlardan, güllələrdən də istifadə olunurdu. Hamıya məlumdur ki, güllə milliyət tanımır. Bu fəlakətli gecə əskərlər yaralılara qarşı da mərhəməti unudaraq, xəstəxanalarda işıqları söndürdülər, “təcili yardım” maşınlarına atəş açırdılar, ağır yaralılara yerindəcə qətlə yetirirdilər. Hətda öz vəhşiliklərinin izini itirmək üçün meyitləri yandırıb, gizlədirdilər. Məhz buna görə də respublikada yüzlərlə adamlar itmiş hesab olunurlar.
Yanvarın 20-də bu vəhşiliklərə Bakı Ali Hərbi məktəbinin milliyətcə müxtəlif bir neçə yüz nəfər kursantları etiraz əlaməti bildirdilər və Salyan kazarmasında olan hərbi sürsat anbarının bir hissəsini ələ aldılar. Bundan başqa meyitlərin və yaralıların dənizlə başqa yerə aparılmasını eşidən 50-ə yaxın mülki gəmilər və neft tankerləri Bakı buxtasını dövrəyə aldılar və onlar ara-sıra Sovet Ordusunun hərbi gəmiləri tərəfindən atəşə məruz qalırdılar.
Şəhər cəbhə xəttini xatırladırdı. Iki miliyonluq şəhərin, harada ki, neft, qaz idtehsal olunur üstündə raketlə silahlanmış hərbi vertolyotlar fırlanırdı. Bütün ərzaq anbarlarını ələ alaraq, dükanlara aparmağı qadağan edirdilər. Dərmanların çatışmamazdlığından (Moskva dərmanların gətirilməsinə imkan vermirdi) yaralılar ölürdü.
1990-ci il yanvarın 22-də Sovet Hərbçilərinin binaların daşında yerləşdirdiyi pulemyotların ağızı altında, günahsız güllələnmiş qurbanları 1,5 milyona yaxın xalq axırıncı yola saldı. Bakı öz oğlan və qızlarını: azərbaycanlıları, rusları, yəhudiləri və başqa millətlərin nümayəndələrini yola salırdı. Dağlıq parkda “Şəhidlər xiyabanı” yerləşir. Burada Azərbaycanın azadlığı uğrunda öz canlarını qəhrəmancasına vermiş oğlan və qızlarımızın qəbirləri yerləşir. Şəhidlər Xiyabanına bütün azərbaycan xalqı səcdə edir. Hər il yanvarın 20-də azərbaycan xalqı kecmiş SSRİ başçılarının: Qorbaçovun, Yazovun, Bakatinin, Primakovun, Kryuçkovun və Vezirovun sayəsində qəhrəmancasına şəhid olmuş vətəndaşlarımızın xatirəsini yad edir.
Istintaq komissiyasının verdiyi məlumata görə bu əməliyyatda 20 min hərbçilər, yüzlərlə tanklar, yüzlərlə başqa zirehli hərbi texnika, hərbi-nəqliyyat təyyarələri və bir neçə növ (HHQ, DİN, DTR) hərbi hissələrin hərbiçiləri iştirak etmişlər

20 yanvar tariximizə qan ağlayan qara hərflərlə yazılan və yaddaşlardan silinməyəcək bir iz buraxan günümüzdür. Allah o hadisələrdə həlak olanlara rəhmət eləsin. O vaxtları biz lap dərin xatırlamasaqda, övladlarını, yurdlarını, əzizlərini itirmiş ağbirçək-ağsaqqalların üzlərindəki qırışdan, gözlərindəki kədərdən və qəm yaşından, ağarmış saçlarından oxuyuruq.
Vaxt gələ torpaqlarımızı geri alaq, şəhidlərimizin ruhları yatdıqları yerdə şad ola, rahat yatalar.
Həlak olanlardan bəzilərinin isimlərini bura daxil etmək istərdim:


1 Abbasov Sabir Rzagulu oglu (1965)
2 Abbasova Farida Nariman gizi (1952)
3 Abdullayev Eyyub Mahmud oglu (1967)
4 Abdullayev Tariyel Hajibala oglu (1965)
5 Abdullayev Zahid Abdulla oglu (1959)
6 Abduyev Tariyel Orij oglu (1949)
7 Abilhassanov Ilgar Yusif oglu (1967)
8 Abulfat Mirjamal Mirsaleh oglu (1958)
9 Agahusseynov Agahassan Yarig oglu (1957)
10 Agahusseynov Nuraddin Aslan oglu (1951)
11 Agaverdiyev Aslan Alikram oglu
12 Ahmadov Ilgar Humbat oglu (1965)
13 Alekberov Azer Nasib oglu
14 Aleskerov Zaur Rasim oglu (1969)
15 Alimov Ramis Kharis oglu
16 Aliyev Bayram Madat oglu (1950)
17 Aliyev Khalgan Yusif oglu (1969)
18 Aliyev Namig Kamil oglu
19 Aliyev Rustem Shahveled oglu
20 Aliyev Zabulla Kheyrulla oglu (1946)
21 Aliyev Zahid Bayram oglu
22 Alizade Faig
23 Allahverdiyev Ilham Ajdar oglu
24 Allahverdiyev Ruslan Kamal oglu (1967)
25 Allahverdiyeva Fariza Choban gizi
26 Almammadov Teymur Yahya oglu (1972)
27 Asadullayev Asif Kamal oglu (1954)
28 Asgarov Novruz Faig oglu (1968)
29 Ashrafov Rahman Ismikhan oglu (1955)
30 Atakishiyev Behruz Tofig (1961)
31 Atakishiyev Shakir Khandash oglu
32 Azizov Habil Kommunar oglu (1968)
33 Babayev Fuad baris oglu (1967)
34 Babayev Rahim Vagif oglu
35 Babayeva Surayya Latif gizi (1913)
36 Badalov Rovshan Seyfulla oglu (1965)
37 Baghirov Baloglan Habib oglu
38 Bagihrov Telman Malik oglu (1960)
39 Bakhshaliyev Elchin Mirza oglu (1965)
40 Bakhshiyev Salman Babakhan oglu (1949)
41 Balahusseyn Mirgazab oglu (1929)
42 Bayramov Sahil Isabala oglu
43 Besantina Vera Lvovna (1973)
44 Bogdanov Valeriy Zakir oglu (1958)
45 Bunyadzade Ulvi Yusif oglu (1969)
46 Eminov Vafadar Osman oglu (1966)
47 Ganiyev Mirza Rzabala oglu (1958)
48 Garayev Ilgar Ali (1959)
49 Gasimov Abbas Mammad oglu (1966)
50 Gasimov Yusif Ibrahim oglu (1948)
51 Gayibov Alasgar Yusif oglu
52 Geybullayev Elchin Suyeddin oglu (1968)
53 Gojamanov Aliyusif Bilal oglu
54 Guliyev Sakhavet Balay oglu (1940)
55 Gurabov Tenghiz Mammad oglu (1965)
56 Hajiyev Mubariz Mahammad oglu (1952)
57 Hamidov Izzet Atakishi oglu (1930)
58 Hashimov Israfil Agababa oglu
59 Hassanov Ali Khudaverdi oglu
60 Hassanov Mehman Ibrahim (1964)
61 Hassanov Muzaffar Gazanfar oglu (1939)
62 Hassanov Sahib Nasib oglu (1949)
63 Husseynov Alimardan Abil oglu (1962)
64 Husseynov Nariman Veli oglu (1975)
65 Husseynov Raghib Mammad oglu
66 Ibrahimov Ibrahim Ismayil oglu (1928)
67 Ibrahimov Ilgar Rashid oglu (1976)
68 Ibrahimov Shohrat Sohrab oglu (1965)
69 Imanov Elchin Beydulla oglu (1967)
70 Isayev Mushfig Aga Ali oglu (1968)
71 Isayev Fehreddin Khudu ogu(1966)
72 Isayev Rauf Sultanmejid oglu
73 Ismayilov Javad Yunis oglu
74 Ismayilov Mammadali Novruz oglu (1946)
75 Ismayilov Rashid Islam oglu
76 Ismayilov Tofig Babakhan oglu (1956)
77 Ismayilov Yusif Talat oglu (1958)
78 Israilov Aganazar Araz oglu (1960)
79 Jafarov Abulfaz Boyukaga oglu (1964)
80 Javanshirov Ilkin Zulgadar oglu (1933)
81 Kazimov Aflatun Hashim oglu (1958)
82 Kerimov Alexander Ramazan oglu (1970)
83 Kerimov Ilgar Isa oglu (1962)
84 Kerimov Ogtay Eyvaz oglu (1964)
85 Kerimov Sehran Agakerim oglu (1961)
86 Khanmammadov Jabrayil Husseynkhan oglu (1939)
87 Khanmedov Baba Mahammad oglu (1939)
88 Kharitonov Vladimir Alexandrovich (1949)
89 Mammadov Eldar Zeynal oglu
90 Mammadov Ibrahim Behbud oglu (1961)
91 Mammadov Ilham Islam oglu (1951)
92 Mammadov Mammad Yarmammad oglu (1959)
93 Mammadov Mehman Agasef oglu (1957)
94 Mammadov Mirkamal Seyidgurban oglu (1955)
95 Mammadov Mobil Bashir oglu (1937)
96 Mammadov Rahim Veliaga oglu (1969)
97 Mammadov Sakhavet Heydar oglu
98 Mammadov Shahin Zahid oglu (1972)
99 Mammadov Vagif Mammad oglu (1960)
100 Mammadov Vidadi Uzeyir oglu (1949)
101 Mammadova Larisa Farman gizi (1976)
102 Mammadova Svetlana (1939)
103 Markhevka Alexander
104 Meyerovich Yan (1955)
105 Mirzayev Azad Aliheyder oglu (1961)
106 Mirzayev Elchin Husseyngulu oglu (1961)
107 Mirzayev Vagif Samed oglu (1959)
108 Movludov Fuad Farhad oglu (1968)
109 Mukhtarov Rasim Mustafa oglu
110 Muradov Mehman Asad oglu (1961)
111 Mursagulov Ismayil Hassan oglu (1939)
112 Mustafayev Mahir Vagif oglu (1968)
113 Nasibov Allahyar Iskandar oglu
114 Nassirov Yanvar Shirali oglu (1957)
115 Nikolayenko Alla Alexeyevna (1972)
116 Nishenko Andrey Alexeyevich (1972)
117 Orujov Shemseddin Abilhassan oglu
118 Poladi Saleh Aligulu oglu (1968)
119 Rahmanov Islam Ogtay oglu (1968)
120 Rustamov Rovshan Mammad oglu
121 Rzayev Azad Allahverdi oglu
122 Sadigov Yusif Allahverdi oglu (1964)
123 Safarov Bafadar Agamirza oglu (1923)
124 Salahov Sharafeddin Muzaffar oglu (1963)
125 Semyonov Alexander Vladimirovich (1947)
126 Şərifov Mürvet Rəhim oğlu (1932)
127 Süleymanov Əli Yusif oğlu (1956)
128 Tokarev Vladimir Ivanovich (1953)
129 Tuktamishev Fərgat Shərifulla oğlu (1958)
130 Yagubov Nusrət Ismayil oğlu (1958)
131 Yefimov Boris Vasilyevich (1945)
132 Yusupov Oleg Kərim oğlu
133 Zülalov Isbəndiyar Adil oğlu (1963)