Irak'ta Petraeus dönemi bitti

Irak'ta Petraeus dönemi bitti

Irak'taki ABD kuvvetlerinin komutanı Orgeneral David Petraeus, görevini bugün Korgeneral Ray Odierno'ya resmen devretti.

ABD Merkez Komutanlığına getirilecek olan Orgeneral Petraeus, 17 aydır Irak'taki ABD birliklerinin komutanı olarak görev yapıyordu.

Independent gazetesinin Irak konularında uzman muhabiri Patrick Cockburn, BBC Türkçe'den Alper Ballı'nın sorularını yanıtladı.

--------------------------------------------------------------------------------

BBC: Orgeneral Petraeus, ek asker sevki stratejisi nedeniyle, Irak'ta son dönemde şiddet olaylarının azalmasının ve ülkedeki "göreceli sükûnetin" mimarı olarak görülüyordu. Bu ne kadar gerçekçi?

PC: Irak, Petraeus'un buradaki ABD askerlerinin komutasını devralmasından bu yana önemli bir değişim geçirdi. Ülkedeki şiddet, kendisinden önceki seviyelerden daha az. Ama bu konuda çok dikkatli olunması gerekiyor. Irak hâlâ dünyada şiddetin en yoğun olduğu ülkelerden biri. Iraklılar size, durumun daha iyi olduğunu söylediklerinde kastettikleri, durumun ülkede kanlı çatışmaların yaşandığı, yılda 3000 kişinin öldürüldüğü iki-üç yıl öncesinden daha iyi olduğudur. Bu konuda daha geniş bir perspektiften bakıp, bu gelinen noktanın ne kadar Orgeneral Petraeus'un çalışmalarından, ne kadarının da diğer faktörlerden kaynaklandığını anlamanız gerekiyor.

BBC: Peki sözünü ettiğiniz diğer faktörler neler?

PC: İnsanlar, özellikle ABD'de, asker arttırma stratejisinin başarısından söz ederken bir hata yapıyorlar. 30.000 civarında ek asker sevkedildi. Amaç Bağdat'ın kontrolünü sağlamaktı. Bu başarıldı. Ama bence asıl değişen ve şiddetin azalmasına neden olan şuydu: 2006 ve 2007'de Irak'ta Sünniler ile Şiiler arasında çok kanlı bir iç savaşa tanık olduk. Ek asker sevki stratejisi uygulamaya başlamadan önce bile Şiiler bu savaşı kazanmıştı. Bağdat'ın yüzde 80'i Şii şu anda. Şiddetin azalmasının bir nedeni bu. Diğeri de, çok önemli bir faktör ki, bu da İran'ın rolü. Amerikalıların kendileri bile, Muktada es-Sadr ve Mehdi Ordusuyla sağlanan ateşkesin çok önemli bir etken olduğunu vurguluyor. Eğer İran durumu sakinleştirmek istemese ve Irak hükümeti ile Mehdi ordusu arasında arabuluculuk yapmasaydı, bu ateşkesi sağlamak da neredeyse imkânsız olurdu kanımca. Dolayısıyla, bence Irak'taki durumu değerlendirirken, Orgeneral Petreus, Amerikalılar ya da ek asker sevkiyle ilgisi olmayan bu iki faktörü de gözönünde bulundurmanız gerekir.

BBC: Irak'ta sağlanan ilerlemelerden biri de Sünni grupların bir araya getirilerek, El Sahva (Uyanış) Hareketi çatısı altında direnişçilere karşı mücadeleye ikna edilmesiydi. Bu başarılı bir strateji olarak görüldü. Ama şimdi gelen haberler hükümet ile bu hareket arasındaki ilişkilerin bozulduğu yönünde. Bu ise, yeniden şiddeti canlandırabilecek tehlikeli bir gelişme. Peki hükümet ile El Sahva hareketi arasındaki ilişkilerde neden bu noktaya gelindi?

PC: Zaten kötüye gidecekti, bu kaçınılmazdı. El Sahva hareketi başından beri Sunnilerin ağırlıkta olduğu, ülkenin neredeyse üçte birini oluştura bir bölge olan Anbar'da ortaya çıkmış, daha sonra da ülkenin diğer kesimlerine yayılmıştı. Aşiretlerden ve Irak'taki El Kaide güçlerinin acımasızlığına tepki gösteren eski direnişçilerden oluşuyordu bu hareket. Ama Sunnilerin de bir toplum olarak Şiilere karşı güç kaybetmekte olduklarını da görüyorlardı. Amerikalılar ile çatışmalarında başarılıydılar, ama Şiiler'e karşı yeniliyorlardı. Bu nedenle de, taraf değiştirip Amerikalıların yanında yer aldılar. Ama Irak hükümetiyle asla iyi ilişkiler içinde olamadılar. Bunları Amerikalılar'ın maaşlı grupları olarak, elemanları olarak değerlendiren hükümet de, El Sahva'yı kendisine sadık güçler olarak görmedi. Sonuçta bu noktaya gelecekti. Amerikalılar bir noktada El Sahva'nın hükümet tarafından desteklenmesini isteyecekti, Irak hükümeti de bunlara maaş ödemeyi kabul edebilirdi. Ama bunlara Irak güvenlik birimlerinde, ne ordu, ne polis ne de istihbarat birimlerinde önemli görevler vermeye niyeti yok.