Eski zaman oğlanlarıyla kızlarının atışması

[Emine]

Bundan yıllarca evvel, (herhangi bir Anadolu köyünde) dört delikanlı su içmek için bir çeşme başına gelirler. Köyün kızları da çeşmenin yanında çamaşır yıkamaktadırlar. Oğlanları görünce, bir kaç adım öteye gider ve orada beklemeye başlarlar. Bunun üzerine delikanlılar hep bir ağızdan bir mani söylemeye başlarlar:

Öyle uzak durmayın,
Gelsenize az böyle.
Peri kızı mısınız
Bu ne cilve naz böyle

Kızlar kaşlarını çatarak hep bir ağızdan cevap verirler bir maniyle:

Öyle bön bön bakmayın.
Canımızı sıkmayın.
Delikanlıyız diye
Karşımıza çıkmayın.

Delikanlılar cevap verir:

Gökte kuşlar uçuyor.
Üstümüzden geçiyor.
Bu güzellerin yüzü,
Neden sirke saçıyor.

Kızlar karşılık verir yine:

Kandırırız diyerek,
Heveslenmeyin boşa.
Dönüp de bakar mıyız,
Sizin gibi sarhoşa.

Erkekler biraz bozulsalar da devam ederler karşılık vermeye:

Dağları meşelidir.
Evleri köşelidir.
Bu kızların yüreği,
Diken mi döşelidir.

Kızlar tebessüm ederek çeşmeye doğru yaklaşırlar. İçlerinden en güzeli bir adım öne çıkarak delikanlılara ayran testisi uzatır.
Delikanlıların en boylu-poslusu da testiyi almak için uzanır ve şu maniyi söyler:

Gökten güneş vuruyor
Ağzım dilim kuruyor
Güzellerin sultanı
Tam önümde duruyor

Kızın yüzüne utangaç bir gülümse yayılarak cevap verir:

Bu ses de neyin nesi
Hangi yiğidin sesi
Kondursam yanağına
Bir teşekkür busesi

Delikanlı heyecandan elindeki ayran testisini düşürür. Ama kimin umurundadır ki testi.
Delikanlı tutuşmuştur paçadan, yanmaktadır alev alev. Bir mani daha gelir diline :

Yol verin geçeceğim
Gönlümü açacağım
Ben yarimi bulmuşum
Sevinçten uçacağım
der ve kızın elini tutarak önünde diz çöker

Kız, arkadaşlarına şöyle bir bakıp şen şakrak bir ses tonuyla son kez bir mani daha söyler:

Bağa girdim üzüm yok
Üzümünde gözüm yok
Ben bulmuşum Erimi
Daha başka sözüm yok

Evet Sevgili gönül dostları,işte böyleydi bir zamanlar oğlanlarla kızların söyleşileri.
Edepli,edebi ve nükteliydi söylenenler
Bir de zamanımıza bakın !

Neyse, sizleri bir nebze olsun, o çeşme başına götürüp kulak misafiri edebildiysem bu güzel sohbete,ne mutlu bana.

[Gonax]

selamun aleyküm

vay bacım ellerine gollarına sağlık. yorulmayasan.
bunnar haggetden gözel söylemlerdi.

heryerde varmı bilmirem ama Kars da bazı köylerde Ardahan'da
bu türlü söylemler hele daha var..


teşekkür ederim......


selametle....................

[Emine]

selamun aleyküm

vay bacım ellerine gollarına sağlık. yorulmayasan.
bunnar haggetden gözel söylemlerdi.

heryerde varmı bilmirem ama Kars da bazı köylerde Ardahan'da
bu türlü söylemler hele daha var..


teşekkür ederim......


selametle....................

umarim vardir ama ben az cok koyde kaldim ve kulagimda kalanlari anlatdim
anne annem cok anlatirdi boyle seyleri bize ordan aklima geldi

[Nasid hicrani]

emeğine sağlıx abla açılmaya başdadın deyesen ardını gözdeyirem golay gelsin

[Emine]

--------------------------------------------------------------------------------

MANİ ATIŞMALARI:
Türküler, maniler, oyunlar, örf ve adetler bir yörenin folklorunun en önemli unsurlarıdır. Kargı’mızın da yakın geçmişini araştıracak olursak folklor yönünden ne kadar zengin olduğunu görürüz.
Maniler genellikle kadınlarımızın toplu olarak çalıştıkları zaman söylenir.Bilhassa çeltik otu alırken söylenenleri pek meşhurdur.
Çeltik tarlasında ot alırken, tarla sahibi kaşlarda gezinir bir kolay gelsin demek için. Bu sırada çalışan kadınlardan yaşlıca olanı:
Çayıra çaktım kazık,
Hani yanında azık,
Bize bahşiş vermezsen,
Ağalığına yazık.
diyerek şöyle bir dokundurur, tarla sahibine. Adettendir, tarla sahibi boş gelmez ırgatların yanına. Şeker, lokum helva türünden yiyecekler getirir. Arkasından bir başkası söz alır:
Bahçeden gül yolarım,
Kalbur kalbur bölerim,
Eğer şeker vermezsen,
Çeltiğini yolarım.

Artık tarla sahibi ısrarlara dayanamaz, yanında getirdiği yiyecekleri dağıtır, sigarasını yakar, bele dayanarak kaşa çömelir. Aslında biraz da kimin iyi ot alıp almadığını kontrol etmektir amacı. Sağa sola bakınır gibi yapar, göz ucuyla da ırgatları süzer. Ama kadınlar olayı sezerler, hemen biri söz alır:
Akpınar’ın başına ,
Sabun koydum taşına,
Ne orada duruyon,
……… kel başına.

der. Tarla sahibi uzaklaşmak zorunda kalır. Öğle ezanı okununca mola verilir, yemekler yenir, namazlar kılınır, biraz istirahat edildikten sonra tekrar ot alınmaya başlanır.
Artık ikindi ezanı okunmuş, gün devrilmiştir. Tarla sahibi tarlanın durumunu öğrenmek için tekrar gelir. Omzunda bel, tarlanın dört bir tarafını dolanır. Sabahtan akşama kadar iki büklüm çalışmanın verdiği yorgunlukla ırgatlar arasında sızlanmalar başlamıştır. Tarla sahibi “Bir çıkım daha çıkalım, yarına kalmasın” der. Kadınlardan biri güçlükle doğrularak elini beline dayar:
Kayalar gölgelendi,
Ağamız öfkelendi,
Öfkelenme be ağa,
Paydos zamanı geldi. der, önlerindeki çıkımı çıkar ve işi bırakırlar.

MANİ ATIŞMALARI:
Maniler tarlada çalışırken söylenildiği gibi evlerde yapılan toplantılarda da söylenir. Ekmek açan, ekmek pişiren, yayık çalkayan, dibek döğen, çıkrık eğiren kızlar bir araya gelince hep birlikte karşılıklı mani söylerler. Herkes işiyle meşgul olurken, birinin bir yerlerden başlaması gerekir; Yayık çalkayan kızElini beline dayar)”Haydin kızlar... Ölü toprağı mı serpildi üzerinize? Canlanın biraz”
Ata binen ağadır
Atın yönü dağadır
Ne orada duruyon
Bu maniler sanadır
diyerek maniyi ortaya söyler.
Çıkrık eğiren kız: Başkasına seslendim
O bana ses vermiyo
Yayık yaymayı bilmez
Kendine süs veriyo
diyerek cevap verir.Ortalık kızışmaya başlamıştır.

Ekmek açan kız-1: Kimden öğrendin gülüm
Sen ekmeği yapmayı
Anandan öğren de gel
Kızım sac kapamayı

Ekmek pişiren kız: Odun vurdum ocağa
Bıdağından yanmıyo
Ne kadar kibar olsan
Seni madam almıyo

Ekmek açan kız-2: Bugün suratın eğri
Niçin yüzün gülmüyo
Bakın çehresiz kıza
Çıkrığı bilemiyo

Çıkrık eğiren kız: Su gelir akmayınan
Kenarın yıkmayınan
Çirkin güzelleşir mi
Çok altun takmayınan
Mani Atışmaları
Yayık çalkayan kız: Kızım kimden öğrendin
Sen kendini övmeyi
Daha öğrenmemişsin
Sen o dibek dövmeyi

Dibek döğen kız: Sana diyorum sana
Sen de dön bir bak bana
Kız kaşların pek çirkin
Bir aynaya baksana

Ekmek açan kız-1: Pilav pişirdim pilav
Gel yede bak aş gibi
Gözlerin güzel ama
Birazcık şaşı gibi


Dut Pekmez Yapan Kadın
Ekmek pişiren kız: Okula gidemiyon
Gülmeyi bilemiyon
Saçın çok güzel ama
Örmeyi bilemiyon

Dibek döğen kız: Leblebi koydum tasa
Aldı beni bir husa
Kendine süs veriyo
Halbuki boyu kısa

Ekmek açan kız-2: Suları akışmıyo
Yüzüne bakışmıyo
Hiç giyme sen elbise
Boyuna yakışmıyo

Ekmek açan kız-1: Tavanlarda gezemez
Kiremidi ezemez
Toplamış bamiyeyi
İğneyinen dizemez

Ekmek açan kız-2: Kalk gidelim mantara
Saçlarını yan tara
Şişmanlamışsın yavrum
Şehirde dura dura

Dibek döğen kız: Manileri atarım
Yüreğini yakarım
Eski çarık ipini
Boğazına takarım

Çıkrık eğiren kız: Manileri atarsın
Yüreğimi yakarsın
Ben sana ne yaptım
Öyle yan yan bakarsın

Yayıkçı çalkayan kız:Ava gidersin ava
Tüfeğe koy saçmayı
Anandan öğren de gel
Kız sen ekmek açmayı

Bu atışmalar böyle sürer gider. Herkes eteğindeki taşı döker. İş bitmeye yakın sonucun tatlıya bağlanması gerekir.
Hep birlikte: Elif dedim be dedim
Elmayı soy, ye dedim
Darılmayasın kardaş
Ben sana şaka dedim.
denir. Manilerin son iki mısrası iki defa söylenir.


A GIZIM:
A gızım gızım gel iki gözüm
Seni Ali istiyomuş veyin mi gızım
Oğlan......... varumun gızım

Ay anam anam ben vaman ona
Onun gözel nışanlusu va gıyaman ona
Oğlan ........ gıyaman ona

A gızım gızım gel iki gözüm
Seni Ahmet istiyomuş veyin mi gızım
Oğlan .... varumun gızım.

Ay anam anam ben vaman ona
Onun iki garısı varımış ben vaman ona
Oğlan.... ben vaman ona

A gızım gızım gel iki gözüm
Seni Osman istiyomuş veyin mi gızım
Oğlan veyin mi gızım

Ay anam anam ben vaman ona
O her akşam ırakı içiyomuş ben vaman ona
Oğlan......... ben vaman ona

A gızım gızım gel iki gözüm
Seni Memet istiyomuş veyin mi gızım
Oğlan ........varumun gızım

Ay anam anam ben varun ona
Onun bubası zenginimiş ben varun ona
Oğlan............... ben varun ona

El el üstüne gol gol üstüne
Boydan aşağı altun etsin can baş üstüne
Oğlan can baş üstüne.

“A gızım” türküsü söylenirken, kadınlı erkekli gruplar toplanırlar. Karşılıklı dizilirler. Türküyü söylerken de sağa sola yaylanırlar. Bu türkünün sonu yoktur. Orada bulunan erkeklerin tamamının ismi türküde geçer, bilinen meslek grupları söylenir. Mesela, “seni ormancı istiyomuş, veya seni subay istiyomuş varumun(varır mısın) gızım” şeklinde. Kızın gönlü varsa “saray gibi ev” veya “ boydan aşağı altın” isteyip, varacağını söyler. Gönlü yoksa ona göre mazeret uydurup varmayacağını söyler. Bu şekilde saatlerce sürer. Eskiden bir yerde “a gızım” oynanınca Kargı’nın her tarafından duyulur, duyanlar da koşa koşa gelirlermiş.

BİRDİR BİR:
70 yaşının üzerindekiler anlatıyor. Kadınlı erkekli gruplar toplanıp uzun sokakta (şimdiki Boyacılar Caddesi) birdirbir oynarlarmış. Bazen bu oyun Hamam Sokağı’ndan geçerek çayıra kadar sürermiş. Katılanların tamamı çayırda toplandıktan sonra sohbet ederek geri gelirlermiş. Bazen de, doğuda “Zeynep Kadın Suyu”na, batıda Kanlıtaş’a kadar gidip gelinirmiş. Kadın erkek karışık bir şekilde, hem de gece vakti böyle bir oyun oynarken “Aklınıza bir şey gelmez miydi veya art niyetli düşünenler olmaz mıydı?”

[Azeribalasi]

Harika bu bilgi paylasimin icin cok tesekkür ederim...

[Emine]

tskler faso aga

[Il_ke]

çok güzel ekleme eminecim emeğine sağlık..keşge yine bu eski günlere dönebilsek.saf ve temiz..şimdi cep tlf var net var hatta millet artık ana babanın yanıda sevgilisini takıp koluna gezir.edep haya galmıyıpdı.sevgi saygı ortadan kalkıp..erkek arkadaş edinme yaşı artık ilk okuldan başlıyır malesef..allah sonumuzu hayır etsin.

[~E.D.A~]

güzel paylasimin icin tskler cok begendim eskilere gitdim keske hep öyle kalsaydik.yüregine saglik