Âşıq Elesger (Ağkilise, 1821 - Ağkilise, 1926) XIX yy. Azeri saz şe'rinin en Önemli temsilcisi, Azerbaycan aşık edebiyatının klasiklerinden bi-ridir. 1821 yılında şimdi Ermenistan topraklarına katılmış eski bir Türk yurdunda, Basarkeçer'in Ağ-kilse köyünde aşıq şiirinin ve sazın vurgunu olan Elimemmedin ailesinde dünyaya geldi. Elesger 14-15 yaşlarında köyün zenginlerinden Kerbelayı Qurban'a hizmetçi olarak verildi. Onun kızı güzel Sehinbanı'yı sevdi: kızdan sevgisine karşılık aldı. Lakin

Bu konu 3514 kez görüntülendi 0 yorum aldı ...
Âşıq Elesger 3514 Reviews

    Konuyu değerlendir: Âşıq Elesger

    5 üzerinden | Toplam: 0 kişi oyladı ve 3514 kez incelendi.

  1. #1
    Turkuaz&Tr. - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    08.10.2010
    Yaş;
    64
    Mesajlar
    901
    Konular
    443
    Beğendikleri
    66
    Beğenileri
    54
    Tecrübe Puanı
    100
    @Turkuaz&Tr.

    Harika Âşıq Elesger

    Âşıq Elesger
    (Ağkilise, 1821 - Ağkilise, 1926)
    XIX yy. Azeri saz şe'rinin en Önemli temsilcisi, Azerbaycan aşık edebiyatının klasiklerinden bi-ridir. 1821 yılında şimdi Ermenistan topraklarına katılmış eski bir Türk yurdunda, Basarkeçer'in Ağ-kilse köyünde aşıq şiirinin ve sazın vurgunu olan Elimemmedin ailesinde dünyaya geldi. Elesger 14-15 yaşlarında köyün zenginlerinden Kerbelayı Qurban'a hizmetçi olarak verildi. Onun kızı güzel Sehinbanı'yı sevdi: kızdan sevgisine karşılık aldı. Lakin Kerbelayi Qurban'm kardeşi Pullu Me-herrem onların kovuşmasına imkan vermedi, Se-hinbanı'yı oğlu Mustafa'ya aldı.
    Bu olaydan sarsılan Elesger saz çalmağa, söz koşmaya başladı. Atası onu 16 yaşında tanınmış el senetkân, Qizılvenk'li Aşıq Ali'ye uşak verdi. Eles-ger aşıklık sanatının sırlarını üstadı Ali'den öğ-rendi. Azerbaycan aşık şe'rinin araşdırıcılarmdan Hümmet Elizade, onların ustad-çırak mü-nasibetleri konusunda şunları yazar: "Aşıq Elesger, üstadı Aşıq Alı ile toy, nişan meclislerine gidende be'zen onun dediklerine kulak asmaz, kendi şi-irlerini okurmuş. Elesger'in bu hereketi üstadının hoşuna getmezmiş, bu hereketten vazgeçmesi için ona nasihatler edermiş. Bir gün yine büyük bir toy meclisinde üstadla çırak arasında söz olur. Aşıq Ali'nin sözü Elesger'e dokunur, Elesger öfkelenir. Üstadı ile atışmayı kafaya koyar. Meclis iki tarafa müdafaa eder. Ustad-çırak biri biri ile deyişir, ara-larından çok herbe-zorbalar, üstadnameler, di-vaniler, teenisler ve dudakdeymezler gelip keçer. Nihayet Elesger açıkça ve şimdiye kadar hiç bir aşık terefinden karşılığı söylenemeyen "A yağa-yağa" teenisini söyler. Aşiq Ah, Aşıq Elesger'e cavab vere-bilmez; meclisi bırakıb gider. Bu ha-diseden sonra Elesger, üstadından ayrılır, müstakil bir sanatkâr gibi aşıqhğa başlar. Elesger, üstadını bağlaması neticesinde geniş kitle arasında daha böyük şöhret kazanır. Onun yanma yakm-uzak yerlerden çıraklar gelir" (Aşıq Elesger, 1937, s.5-6).
    XIX yy. ortalarına doğru artık Âşıq Elesger bütün Kafkasya'da tanınan bir âşık idi. Tiflis'de Rusça yayınlanan "Kavkaz" gazetesi 1851 yılında ondan, olağanüstü sesi, saz çalma mahareti ve söz koşma kabiliyeti olan bir senetkâr olarak söz açar. Sevgilisi Sehinbanı'dan zorla ayrı salındıktan sonra, Aşıq Elesger 40 yaşma kadar bekâr kalmış, 1862 yılında, Kelbecer'in Yanşaq köyünden olan Anahanım'la evlenmişdi. Elesger'in oğlu Aşıq Talib de üstad bir aşık olarak tanınmıştır.
    Elesger, aşık şiirinin bütün türlerini kapsayan zengin bir miras bırakıp gitmişdir. Hayatta olduğu donemde hiç bir kitabı yayınlanmadığından, şiirlerinin büyük bir kısmı kaybolmuştur. Şiirlerinin ekseriyeti sözlü gelenekte devam ettiği için onlar da yazıya alınmamış, zaman geçdikçe unutulmuş, hafızalardan silinmiştir.
    1918 yılında Ermenistan'da iktidara gelen Taş-naklar, Azerbaycan Türkleri'ne karşı bir soykırıma başlayınca, Aşıq Elesger, ailesi ile birlikde göçüp Azerbaycan'ın Terter bölgesine yerleşmişdi. O, bu-rada bir müddet değirmencilik etmiş ve ihtiyar çağlarında yazdığı şiirlerinin birinde kendi du-rumundan acı acı şikayetlenerek şöyle demişdi:
    Dad senin elinden çerx-i kecmedar, Üreyimdeyüz dermansız yaram var, Âşıq deyirmançı, ağa çarvadar, Serraf gelsin bu bazarı dolaşırı.
    Çağdaşlarının hatıralarına göre Aşıq Elesger, uzun boylu, alnı açık, iri yapılı, bedence çok sağ-lam ve kuvvetli bir adam imiş. Kara gözleri, kalın, kara çatma kaşları, dolgun yüzü varmış. Sırtına uzun etekli arxalıq, üstünden çuha, ayağına mest giyer, başına Buhara kalpağı koyarmış. Daima ba-şını tıraş ettirir, seyrek bir sakal bırakirmış.
    Aşiq Elesger 1921 yılında durumu nisbeten düzelince yeniden doğduğu köye, Ağkilse'ye dön-müş. Lâkin, kocalık ve hastalık yüzünden artık saz çalıb söz koşamamıştir. 1926 yılı mart ayının 7 sinde tahminen 106 yaşında Ağkilse köyünde Hakk'm rahmetine kovuşmuş, burada da dem olunmuşdur. 1988 yılında Basarkeçer bölgesi Türk halkının Er-meniler tarafından göçe zorlanması ile buradaki Türkler yeniden topraklarını terketmişlerdir.
    Âşiq Elesger'in Ağkilse köyündeki mezarına da hakaret eden Ermeniler buradaki bir çok Türk-müslürnan abidesi gibi, bu mezarı da yok et-mişlerdir.
    Eserleri: Aşıq Elesger Eserleri. Toplayanı ve tertib edeni Hümmet Alizade, Bakı, 1934, 1935, 1937, 1963. Aşıq Elesger. Toplayanı ve tertib edeni İslam Elesgerov.

    DÜNYA
    İleri gel xeber alım,
    Süleyman'dan qalan dünya.
    Çoxları aldatdm getdin,
    Axırmda yalan dünya.

    Cel görem kim qalıbsan,
    Dersini kimden ahpsan,
    Sekseninde boşalıpsan,
    Doqsanmda dolan dünya.

    Yüce yüce dağlar gördüm,
    Yeni yeten bağlar gördüm,
    Her geleni ağlar gördüm,
    Hani sende gülen dünya.

    Elesger göçek çar naçar,
    Her adam ektiğin biçer,
    Gelen qonar, qonan göçer,
    Hani sende gülen dünya.

    KEÇDİ
    Pencereden qefil baxdım,
    Qarşimdan bir sona keçdi.
    Bir ox atdı, qaş oynatdı,
    Müjganlan qana keçdi.

    Ala gözlerini gördüm,
    Tezelendi köhne derdim,
    Yolunda can qurban verdim,
    Baxmadi qurbana keçdi.

    Serv boylu melekzade',
    Camahndan içelim bada,
    Elesger'i saldı oda,
    Qoydu yana yana keçdi.

    GÖRENDE
    Köhne derdim tezelendi,
    Alagöz yarı görende.
    Canım odlara qalandı,
    Nazlı nigan görende,

    Qarşı geîdi qalem qaşdı,
    Ay qabaqlı, siyah saçlı,
    Huş2 dağıldı, ağlım çaşdı,
    Çeşm-i xuman4 görende.

    Görceyin gözel leylini,
    Beyendim şirin dilini,
    Aşqa bülendim, meylini,
    Bil, bize sarı görende.

    Hüsnü teki yox tamaşa,
    Çekdim men elinden haşa,
    Ferhad aşqı vurdu başa,
    Çeşm-i xuman görende.

    Qurbamyam bu dilberim,
    İnce bel, gümüş kemerin,
    Könlü güldü Elesger'in,
    Dürüst ilqan görende.

    GOZEL
    Ne baxırsan pencereden,
    Xumar gözün süzen gözel.
    Seyraqubla aşna olub,
    Bağrın başın ezen gözel.

    Billur buxaq, beyaz gerden,
    Ağlımı apardm2 serden,
    Yaxasma herden herden,
    İnci, sedef düzen gözel.

    Qelbimi yandmdm oda,
    Sirr sözümü verme yada,
    Uyubsan zalim xoryada,
    Menden kenar gezen gözel.

    Gümüş kemer ince belli,
    Ağ bilekli nazik elli,
    Ağ qabaqlı siyah telli,
    Üreyimi üzen gözel.

    Xeyalm çaşir gülende,
    Pünhan derdimi bilendi,
    Elesger size gelende,
    Sığallanıb, bezen, gözel.

    GUL XAN1M
    Seher seher sığal verir,
    Ayna qabağa Gül Xamm,
    Tay olmaz dağlarda lala,
    Gülgez yanağa Gül Xamm.

    Vesfin yayılıb mahala,
    Maşallah o hettü xala,
    Müştağam4 gülqez camala,
    Qaymaq dodağa Gül Xamm.

    Melekzade, huri qıhnan,
    Qeza geddim qılıb keman,
    Meni hesret qoyma aman,
    Büllur buxağa Gül Xamm.

    Xub çekilib qeddi dallar,
    Ağ üzünde qara xallar,
    Medhin eşiden cahallar,
    Düşüb sorağa Gül Xamm.

    Elesger'em qadan allam,
    Getmerem yanında qallam,
    Pervanayam qurban üllam,
    Şama, çırağan Gül Xanım.

    XOŞ GELDİN
    Qedem' qoyub asta asta,
    Sen bu diyara, xoş geldin.
    Süzdürüb ala gözleri,
    Qaşlara qara, xoş geldin.

    Oğrun durub qıya baxdın,
    Müjganm sineme çahdm,
    Cismimi yandınb yaxdm,
    Salıban nara, xoş geldin.

    Qaynayib pey manim dolub,
    Saralıb gül rengim solub,
    Hesretim çekmekden olub,
    Sinem sedpara, xoş geldin.

    Dostun vefasını gördüm,
    Seçib, sevib konul verdim,
    Tezdendi köhne derdim,
    Derdime çara, xoş geldin.

    Sinemdi eşqin defteri,
    Sensen dilimin ezberi,
    Yaziq Aşıq Elesger'i,
    Çekmeye dara, xoş geldin.


    TELLERİN
    Ay qız senin ne ve'dendi,
    Kesilib qısa tellerin.
    Kelağayı elvan, qıyğacı,
    Üstünden basa telllerin.

    Yanaq arın güldü solmaz,
    Oxladm, yaram sağalmaz,
    Qaşm cellad, gözün almaz,
    Bağrımı kese tellerin.

    Bağban ağlar, bar ucundan,
    Xeste ağlar nar ucundan,
    Elesger tek yar ucundan,
    Batıbdi yasa tellerin.

    MEN
    Gözel sana me'lum olsun,
    Alışmışam, yanıram men,
    Ala gözler süzülende,
    Canımdan usamram men.

    Kaşki gözel olmayaydım,
    Sarahban solmayaydın,
    Mennen aşna olmayaydm,
    Ayrılanda ölürem men.

    Hansı dağın marahsan,
    Hayıf, bizden aralısan,
    Sen de yardan yarahsan,
    Duruşundan qanıram men.

    Menim adım Elesger'di,
    Derdim dillere ezberdi,
    Xallarml dürr ü gövherdi,
    Serrafıyam, taniram men.

    DAĞLAR
    Bahar olsa erir qarın,
    Sökülür sellerin dağlar.
    Mor benövşe, lale, sümbül,
    Xoş olur güllerin dağlar.

    Deste deste gelir eller,
    Methini eyleyir diller,
    Her dalınca şen bülbüller,
    Xoş keçer günlerin dağlar.

    Düzdür senin bu İlqarın,
    Gün vurunca erir qann,
    Çoxdur senin vefadarm,
    Vardır bol çimenin dağlar.

    Göllerinde öter qazlar,
    Sularından içer qızlar,
    Elesger'em yaram sızlar,
    Sendedir dermanım dağlar.

    YAYLA
    Gözeller seyrangahısan
    Görüm seni var ol, yaylaq.
    Açılsın gülün, nergizin,
    Teze1 mürgüzar ol, yaylaq.

    Gözüm qaldı siyah telde,
    Bülbül öldü meyli gülde,
    Kimsem yoxdu qürbetelde,
    Sen mene qemxar ol, yaylaq.

    Men seni görenden beri,
    Sinem oldu qem defteri,
    Yazıq Aşıq Elesger'i,
    Öldür, günahkar ol, yaylaq.

    DAĞLAR
    Payız oldu eller köşdü.
    Çekildi yığnaqm dağlar,
    Eser rüzgar, yağar qarm,
    Çox yamandır halın dağlar.

    Ham sendeki güzeller,
    İnci-mercanı düzeller,
    Qol qola verib gezenler,
    Getdi gülüzarm dağlar.

    Bülbüller gülde işlemez,
    Küheylanlarm kişnemez,
    Qarm çox, kimse qışlamaz,
    Perişan hallarm dağlar.

    Döküb bağında gazeller,
    Bulağa gelmez güzeller,
    Gedib aranda gezenler,
    Hanı mevsim çağın dağlar.

    Elesger geder yoluna,
    Bülbüller qonmaz dalma,
    Senin bu müşkül halına,
    Sızıldar üreyim dağlar.

    NİYE DÖNDÜ
    Gel ey mehr-i mehebbetim,
    Üzün menden niye oöndü,
    Ağzı şeker, lebi qendim,
    Üzün menden neye döndü?

    Ayrılıqdan ölüm yeydi,
    Hesretin qeddimi eydi,
    Ne dedim, xetrine deydi,
    Elesger sana sadağa,
    Üzün menden nive döndü?

    YERİDİ
    Bir güzel keçdi qarşıdan,
    Sallandı, yana yeridi.
    Kirpik çaxdı, oğrun baxdı,
    Od saldı cana, yeridi.

    Ovçu tek berede durdu,
    Qaşlarmdan kaman qurdu,
    Müjkanm sineme vurdu,
    Qemzesi qana yeridi.

    Hanı bele huri, qılman?
    Eylemir derdime derman.
    Çeşmim yaşı olub umman,
    Yaşilbaş sona yeridi.

    Camalm benzetdim aya,
    Ehsen qüdret veren paya,
    Endirib salmadı saya,
    Dost mehribana yeridi.

    Dedim: qız, getme, amandı,
    Elesger oduna yandı,
    Dedi: qocadı, pirandı,
    Merdü meradana yeridi.

    BÜRÜME
    A bimürvet, hesretini çekmekden, ,
    Yetişmişem cana, üzün bürüne,
    İller aynsıyıq, fürset düşende,
    Çekilib pünhana üzün bürüne.

    Yusif kimi meni saldın avara,
    Tebibimsen, eyle derdime çara,
    Ya buyur cellada, ya çekdir dara,
    Ya yetir dermana, üzün bürüme.

    Yazıq Elesger em, men sene qurban,
    Xesteyem, derdime gel eyle derman,
    Sen melekzadesen, ay huri-qılman,
    Gelmişem qurbana, üzün bürüme.

    SİNEN ÜSTE
    Müddetdi gezirem men tebib deye,
    Xesteyem dermanım var sinen üste.
    Südden ağdı, baldan şirin memeler,
    Qüdretden xalq olub, yar sinen üste.

    Düşübsen nadanla gövheri bilmez,
    Ağlasan gözünün, yaşını silmez,
    Ne qocalmaz, ne köhnelmez, ne ölmez,
    Her kimse ki görse nar sinen üste
    .
    Fidan ekib, şecereler betirrem,
    Bağbanıyam, ter şamama götürrem,
    Ve'de versen, ilqanma yetirrem,
    Bülbülem, qoymaram xar sinen üste.

    Elesger qurtarmır derd ü feraqdan,
    Sohbet ne lazımdı bele uzaqdan,
    Emib kam alaydım dilden, dodaqdan,
    Etseler de qanım car6 sinen üste.


    SARI KOYNEK
    Cilvelenib ne qarşımda durubsan,
    Anam sene qurban, ay sarı köynek.
    Meleksen, çrabsan cennet bağından,
    Heç kim olmaz sene tay, sarı köynek.

    Doymaq olmur işvesinden, nazından,
    Fere keklik kimi xoş avazından,
    Yel vurdu, ürbendi atdı üzünden,
    Ele bildim doğdu ay, san köynek.

    Gözelsen, te'rifin düşüb mahala,
    Zer kemer yaraşır qamet ü dala,
    Leb qönçe, diş inci, yanağın lala,
    Çekilib qaşların yay, sarı köynek.

    Gerdene yaraşır qızıl hamayıl,
    Görenin ağlını eyleyir zayii,
    Hesretin çekerler olubdur sayıl,
    Yiğır qapılardan pay, sarı köynek.

    Tuti dilli, serv Salatm,
    Yoxdu merhemeti bu seltenetin,
    Gönder gelsin Elesger'in xeletin,
    Eyleme emeyin zay, sarı köynek.

    AY ANA ANA
    Qarlı dağlar geldi düşdü araya,
    Qalmışam qürbette, a ana ana.
    Tebib yoxdu, derman etsin yaraya,
    Sızıldaşır yaram a yana, yana.

    Men qurban demişem yara canımı,
    Götüre doğraya, yara canımı,
    Alıb tepe dırnaq yara canımı,
    Bilmirem dermanı ay ana ana?

    Geyibdi qeddine1 yar alacanı,
    At müjgan oxunu, yarala canı,
    İster Elesger'den yar ala canı,
    Tökende zülflerin a yana yana.

    AYAĞA QARQAR
    Var olsun Qarabağ, eceb sefadı,
    Başa Xaçm axar, ayağa, Qarqar.
    Göyçe qar elinden zara gelibdi,
    Muğan hesret çeker, a yağa, qar qar.

    Ahen gezer, senge verer mer dana,
    Merd oğulun qehrin çeker merd ana,
    Merd iyid meydanda, durar merdana,
    Müxennet yapışar ayağa, qarqar.

    Elesger'i çekmeyinen ala sen,
    Geyinibsen yar, qeddine4 ala sen,
    Lazımdı ki, qerib könlüm alasan,
    İncidersen, sen ay ağa qar qar.


    Konu Bilgileri       Kaynak: www.azeribalasi.com

          Konu: Âşıq Elesger

          Kategori: Azerbaycan Edebiyatı

          Konuyu Baslatan: Turkuaz&Tr.

          Cevaplar: 0

          Görüntüleme: 3514

    AZERBAYCAN BAYRAĞINDA MAVİ; TÜRKLÜK, BAĞIMSIZLIK VE GÖĞ'Ü İFADE EDER. MAVİ ÖZGÜRLÜK, MAVİ SONSUZLUKTUR.



    ''UYUYAN MİLLETLER YA ÖLÜR,
    YA DA KÖLE OLARAK UYANIR''

    Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

Etiketler

Yetkileriniz

  • Konu Acma Yetkiniz Yok
  • Cevap Yazma Yetkiniz Yok
  • Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
  • Mesajinizi Degistirme Yetkiniz Yok
  •  

Giriş

Giriş