KӘrim ağa fateh

[AyMaRaLCaN]

KӘRİM AĞA FATEH


Kәrim ağa ibn Fәtәli xan «Fateh» tәxәllüs Şәki şairlәrinin bәrgüzidәlәrindәn birisi hesab olunur. Kәrim ağa Şәki xanlarının xanәdanından olmağa görә, nәcib vә alitәb bir zat imiş; familiyası -- Şәkixanov. Mirzә Fәtәlinin müasiri olubdur vә onun xatirini әziz tutarmış vә hәr dәm lәyaqәtli töhfәlәrlә mirzәni yad edәrmiş.

Fәtәli xan Şәkidә xanlıq edәn zamanı hicrәtin 1235-ci salında Şәki vilayәti Rusiyanın tәhti-tәsәrrüfünә keçdi vә Fәtәli xan rus dövlәti tәrәfindәn tәsdiq olundu.

Fәtәli xanın fәrzәndi-әrcümәndi Kәrim ağa atasının tәhti-himayәtindә nәşvü nüma tapıb, gözәl tәlim vә tәrbiyә almışdır. Fars vә әrәbcә yaxşı savadı var imiş. Tәbi-sәlim sahibi imiş. Өzlәri әhli-kәmal vә sahibi-hal olduğu üçün ülәma sinfini, üdәba vә şüәranı ziyadә dost tutarmış vә müdam mәclisini onların vücudu ilә müzәyyәn qılıb hәqiqi xan tәrzindә güzәran edәrmiş.

Kәrim ağa Fateh hicrәtin 1274-cü tarixindә Nuxa şәhәrindә yetmiş beş sinnlәrindә vәfat edibdir.

Fatehin öz әsәrlәrindәn cәm olunmuş mükәmmәl bir divanı vardır vә lakin tәb olunmamışdır. Әsәrlәrinin çoxu fars dilindәdir; türkcә olanları bunlardır ki, dәrc olunur.

Peyğәmbәrimiz Mәhәmmәdәl-Mustafa sәllәllahü әleyhin mәdhindә demişdir:

Düri-dәryayi-rәhmәt, gövhәri-kani-vәfadır bu!
Güli-gülzari-izzәt, sәrvi-baği-istәfadır bu!

Şәhi-bәzmi-nәbüvvәt, sәrvәri-mülki-risalәtdir,
Mahi-bürci-şәrәf, xurşidi-övci-әnbiyadır bu!

Qılan cәngi-günahı pak kim, abi-şәfaәtlә,
Mәhәlli-lütfi-hәqq, danayi-sirri-kibriyadır bu!

Edib dini-mübini alәmi-rәşki-İrәm mülki,
Salıbdır rәxnәlәr kәffarә, şәri-Mustafadır bu!

Fәzayi-mәqdәmi tәqbili-әşrafi-mәlayikdir,
Türabi-bargahi qiblәgahi-övliyadır bu!

Vücudunda әyan ayati-hәq әrbabi-idrakә,
Mәqami-qürbdә ayineyi-vәhdәtnümadır bu!

Kәlami-әltәfi mәxluqә rәhmәt olmağı bişәk,
Vücudi-әşrәfi dünyayә şәmi-pürziyadır bu!

Son ol valacәnabın zikrini qıl hәr dәm, ey Fateh --
Ki, dәrd әhlinә zikri daima eyni-şәfadır bu!

Qәzәli-Fateh:

Gәtir qәm dәfinә kim, badeyi-gülrәng, ey saqi,
Könül ol gülrüxün lәli-lәbinin oldu müştaqi.

Düşüb sәhralәrә nәxcir çeşmin mübtәlasilә,
Geyik tәk dәrbәdәr kim, hәm olub vәhşilәr ortaqi.

Gözüm mәrdümlәri seyli-sirişkin payimalıdır,
Vәtәn bir kimsә qılmaz, hәr mәkan olsa su oynaqi,

Әcәbdir mey içib şәhdi-lәbindәn zәhr peydәrpey
Siyәhtalelәrin dönmәk rәvadır zәhrә tiryaqi.

Mәni-divanә bәnd oldum sәri-zülfün hәvasindә,
Cünun әhli olur, әlbәttә kim, zәncir dustaqi.

Tәbibә eylәdim izhar dәrdim, söylәdi bilmәn,
Әlacı yoxdur ol zәxmin, dәyibdir qәmzә qeynaqi.

Könül dağın nihan әğyardәn qıl, әbsәm, ey Fateh --
Ki, görmәzsәn, nihan qılmış qәrasın lalә yapraqi?

Mәrhum Kәrim ağa Fatehin burada tәstir olunmuş hәr iki әsәri onun alim vә sahibi-tәbi-sәlim olduğunu göstәrir. Әvvәlinci kәlam -- ki, Fateh peyğәmbәri-valatәbarımızın şәni-alilәri vәsfindә deyibdir,--Nabi әfәndinin kәlamına bәnzәyir. Onun ikinci kәlamı müasiri olan Qasım bәy Zakirin kәlamına oxşayır. Әfsus ki, Fateh türk dilindә başqa әsәrlәr vücuda gәtirmәyibdir; gәtiribsә dә, onlardan bizim әlimizә düşәni olmadı.