Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy http://www.resulzade.org/images/elcibey3.jpg ƏBÜLFƏZ ELÇİ BƏY (1938-2000)

Bu konu 8195 kez görüntülendi 9 yorum aldı ...
Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy 8195 Reviews

    Konuyu değerlendir: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    5 üzerinden | Toplam: 0 kişi oyladı ve 8195 kez incelendi.

  1. #1
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy





    ƏBÜLFƏZ ELÇİ BƏY

    (1938-2000)


    Azərbaycan Xalq Hərəkatının lideri, Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin yaradıcısı, AXC-nin və Xalq Cəbhəsi Partiyasının rəhbəri, müstəqillik uğrunda mübarizənin öndəri, XX əsrdə Azərbaycanın deyil, Türk Dünyasının ən tanınmış siyasi və ictimai xadimi.

    Əbülfəz Əli Elçi bəy 1938-ci ilin İyun ayını 24 ünde Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonun Kələki kəndində anadan olub. 1957-1962-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsində (ərəb dili bölümü) oxuyub.Universiteti bitirdikdən sonra iki il, 1962-64-cü illərdə Misirdə tərcüməçi işləyibdir. 1964-cü ildə Bakıya döndükdən sonra Universitetinin tarix fakültəsinin aspiranturasında oxumuş və 1968-ci ildən Asiya və Afrika xalqları tarixi kafedrasında müəllim kimi fəaliyyət göstərib. «Tülunilər dövləti» mövzusunda namizədlik dissertasiyı müdafiə edib. 1971-ci ildən başlayaraq tələbələr arasında gizli dərnəklərin yaradıcısı və təşkilatçısı olub. 1975-ci ildə Sovet quruluşuna qarşı mübarizəsinə və antisovet dissident fəaliyyətinə görə Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi tərəfindən həbs edilmiş, 18 aylıq məhbus həyatından sonra, 1976-cı ilin iyul ayında azadlığa buraxılıb. Ə. Elçi bəy xüsusi xidmət orqanlarının tövsiyyəsi ilə Universitetdə və digər ali məktəblərdə işləmək hüququndan məhrum edilmiş, 1976-cı ildən başlayaraq 1992-ci ilə qədər S.Mümtaz adına Əlyazmalar İnstitutunda müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır.

    Ötən əsrin 80-ci illərinin sonunda Dağlıq Qarabağda separatist meyllər başlandıqdan və Azərbaycan ərazisi Ermənistan təcavüzünə məruz qaldıqdan sonra Ə.Elçi bəy müqavimət hərəkatının təşkilatçısı olmuş, 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsini yaradanlardan biri olmuş və sonra isə onun ilk sədri seçilmiş, həyatının sonuna qədər bu istiqlal və demokratiya məktəbi olan bu partiyaya rəhbərlik etmişdir. O, 1989-cu ilin dekabrında Güney Azərbaycanla sərhədlərin götürülməsinin əsas təşəbbüsçüsü kimi çıxış etmiş, 1990-cı ilin 20 yanvar hadisələrindən sonra ardıcıl təqiblərə məruz qalmışdır.

    Ə.Elçibəy 1992-ci ilin iyununda Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin ilk qanuni namizəd kimi xalq tərəfindən Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçilmişdir. Onun prezidentliyi dövründə Azərbaycan Respublikasında demokratik islahatlar həyata keçirilmiş, xarici qoşunlar Azərbaycandan çıxarılmış, milli valyuta dövriyyəyə buraxılmış, təhsildə inqilab olan test sistemi gerçəkləşdirilmişdir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi istiqamətində ciddhi addımlar atılmışdır.

    1993-cü ilin iyununda antimilli qüvvələrin xarici ölkələrin dəstəyi ilə qaldırdığı qiyam nəticəsində Ə.Elçi bəy Bakını tərk etmiş. 1997-ci ilin payızına qədər Ordubad rayonunun Kələki kəndində sürgün şəraitində yaşamağa məcbur olmuşdur. Bu müddət ərzində o, siyasi və ictimai fəaliyyətdən uzaqlaşmamış, bütövlükdə AXC-yə və milli-demokratik hərəkata rəhbərlik etmişdir. Məhz onun liderliyi ilə 1995-ci ildə AXC ictimai-siyasi təşkilatdan siyasi partiyaya çevrilmişdir. Siyasi fəaliyyətlə yanaşı, Ə.Elçibəy elmi yaradıcılıqla da məşğul olmuş, 1997-ci ildə İstambulda «Tolunoğulları dövləti» və 1998-ci ildə Ankarada «Bütöv Azərbaycan yolunda» adlı əsərləri nəşr olunmuşdur.

    90-cı illərdə geniş siyasi fəaliyyəti ilə Ə.Elçi bəy Güney Azərbaycan məsələsini yenidən siyasi müstəviyə gətirmiş, Bütöv Azərbaycan Birliyi təşkilatını yaratmışdır.

    XX yüzilin sonunda Azərbaycan türklərinin milli azadlıq mücadiləsinə liderlik edən Ə.Elçi bəy 2000-ci ilin avqustunda vəfat etmiş, onunla vida mərasimi ümumxalq hüzn gününə çevrilmişdir. Onun adı və əməlləri əbədi olaraq Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının, Azərbaycan xalqının milli mücadilə tarixinə daxil olmuşdur.

    Sevgim - Millətə !
    Vurğunluğum - Azadlığa , ədalətə !
    İtaətim - Müəllimlərimə !
    Borcum - Dostlarıma !
    Nifrətim - Yalançılara , iki üzlülərə !


    Konu Bilgileri       Kaynak: www.azeribalasi.com

          Konu: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

          Kategori: Azerbaycan

          Konuyu Baslatan: AyMaRaLCaN

          Cevaplar: 9

          Görüntüleme: 8195

    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  2. #2
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    22 Ağustos 2000 Elçibey'in Ölümü






    Bu yolda son sözü zaman diyecek
    Zaman da sözünü yaman diyecek”

    Ağlarım ki bey gitmiş ardından gitmemişim
    Türk kanatlı Tabutu göklere itmemişim
    Kim der ki bu ölümle özümde yitmemişim
    Yiten benim giden bey bu böylece biline
    Ağlasın dağlar taşlar Türk'ün istikbaline

    Kırk yanlışta bir doğru eylediğim işimdi
    Hesabına bilenen tırnağımdı dişimdi
    Yemin olsun o benim aksakallı kişimdi
    Bilgemden ayrı düştüm silinen şanlı çinim
    Farzet Gence'yim şimdi, şimdi farzet Laçin'im

    Her kalıba girenler ya sudur ya alçıdır
    Heykel olabilmekse belki taşa ölçüdür
    Sen elmas bir mektuptun ondan adın Elçidir
    Azatlığa şahika naraların misaldir
    Bu ölüm burda firkat Tanrıdağ da visaldir

    Türk şerefli bir ırktır, hem dilde heyecandır
    Türkçü Türk'ü yaşayan Türk'e feda bir candır
    Senin büyük mirasın vahid Azerbaycan'dır
    Senin buyurdukların binamızın harcıdır
    Vasiyetin bizlerin boynumuzun borcudur

    Bu Toprak hainlerden yadlarından utansın
    Bu Irk sana değmeyen tadlarından utansın
    ‘Demir’ gibi Öztürkçe adlarından utansın
    Hafızası gitmeyen bu lafıma el ekler
    Gözlerimde canlanır seni satan köpekler

    Gün ki kanım yasımı coştursun vecde etsin
    Ünüme yanlış duran bir sehiv secde etsin
    Tanrım izin ver kulun Beyine müjde etsin
    Gökler sarardı Bey'im güneş doğdu doğacak
    Şair o gün Aras'ı elleriyle boğacak

    O aleme elçi git beyim bizlerden, lutfet
    Bundan gayri emin ol ödenecek her külfet
    Affet beyim bizleri, beyim bizleri affet
    Seni sevmeyenleri sevmek bize haramdır
    Her hain çizmediğim gün benim yüz karamdır

    Bu davada son sözü bekle zaman diyecek
    Ki zaman da sözünü vallah yaman diyecek
    Yemin ki seni satan birgün aman diyecek
    Şiir değil bu yazan haykırıştır isyandır
    Karadan da karası Elçibey'e nisyandır

    Gece güne erecek cümle dağ taş emindir
    Bu şi’re isyan dedim aha bu da yemindir


    Ahmet Afşın Efkarlıoğlu
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  3. #3
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Əbülfəz Elçibəy-Azərbaycan Türkçesi ile



    Əbülfəz Elçibəy (Əbülfəz Qədirqulu oğlu Əliyev) 24 İyun 1938'ci ildə Naxçıvanda Ordubad
    rayonunun Kələki kəndində doğulub.
    Unus kənd 7'illik məktəbini bitirdikdən sonra Ordubad şəhər 1 saylı orta məktəbdə təhsilini
    başa vurub.
    1957'ci ildə indiki M.Ə.Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin
    ərəb filologiyası şöbəsinə girib. Buranı qurtardıqdan sonra (1962) təyinatla SSRİ Hidrolayihə
    İnstitutunun Bakı şöbəsində tərcüməçi işləyib. Birləşmiş Ərəb Respublikasına (Misrə)
    göndərilən Əbülfəz bəy Əsvan bəndinin tikintisində tərcüməçilik edib (I.1963 - X.1964). Xarici
    ezamiyyətdən dönərək BDU'da aspiranturaya girib (1965) və onu uğurla bitirib (1968).
    “Tulunilər dövləti (868-905)" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi
    alimlik dərəcəsi alıb (1969). BDU'nun Asiya və Afrika ölkələri tarixi kafedrasında müəllim və
    baş müəllim işləyib (1968-1975). 1975'ci ilin Yanvarında Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik
    Komitəsi onu tələbələr arasında millətçi və antisovet təbliğat aparmaq üstündə həbs edib və
    o, 17 İyul 1976'cı ilədək siyasi dustaq olub, əsasən Qaradağ daş karxanasında ağır işlər
    gürməyə məhkum edilib.
    Həbsdən buraxıldıqdan sonra bir müddət işsiz qalıb. 1976'cı ilin Dekabrında indiki Azərbaycan
    EA Əlyazmalar İnstitutuna kiçik elmi işçi götürülüb, sonra böyük elmi işçi, şöbə müdiri, aparıcı
    elmi işçi işləyib (16.07.1992'ci ilədək).
    Klassik və müasir ərəb dilini, islamın əsaslarını, Şərq ölkələrinin elm, tarix, fəlsəfə və
    mədəniyyətini incəliklə bilən ən ciddi alimlərdən sayılan Əbülfəz Elçibəy Azərbaycan
    tarixşünaslıq və şərqşünaslığında indiyədək öyrənilməyən sahələr üzrə çox dəyərli elmi
    araşdırmalar aparıb. Onun 40'dan artıq sanballı elmi əsəri nəşr edilib. Bunların içərisində
    BDU'nun "Elmi əsərlər»ində, EA'nın "Xəbərlər»ində, "Əlyazmalar xəzinəsində» toplusunda və
    b. nəşrlərdə çıxan "Əhməd ibn Tulun və Tulunilər dövlətinin yaranması» (1967), "Abbasilər
    xilafətinin tənəzzülü və parçalanmasına dair» (1968), "9-10'cu əsrlər ərəb-Misir ədəbiyyatı
    haqqında» (1971), "Tulunilər dövləti və qərmətilər» (1971), "Abbasilər xilafətinin
    parçalanması və feodal dövlətlərinin yaranmasına dair» (1971), "9'cu yüzilliyin 2'ci yarısında
    Misirdə sənətkarlıq və ticarət» (1972), "Hənəfilik və onun əsas qaydaları» (1986), "Əhməd
    Tantarani Maraği və onun ''Tantaraniyyə'' qəsidəsi" (1987) və b. bir zox monumental
    tədqiqatlarını göstərmək olar. Görkəmli alimin bütünlüklə yeni düşüncələr toplusu olan
    kitabları: “Tolunoğulları dövləti (868-905)" (İstanbul, 1997) və “Bütöv Azərbaycan yolunda"
    (İstanbul, 1998) dünya şərqşünaslıq elminə dəyərli töhfədir.
    Əbülfəz Elçibəy hələ tələbəlik illərindən sovet rejiminin müstəmləkə siyasətinə qarşı mübarizə
    aparıb, gizli tələbə dərnəkləri yardıb və azadlıq ideyalarını yayıb. Eyni zamanda o, Bütöv
    Azərbaycan ideyasını da dönmədən təbliğ edib. 1975'ci ildə həbs edilməsi də onu yolundan
    döndərə bilməyib. 1988'ci ildə Azərbaycan Xalq hərəkatı başlayanda məhz Elçibəy onun
    öndərlərindən biri oldu. O, Hərəkatın təşkilatlanma forması olan Azərbaycan Xalq Cəbhəsini
    yaradanlardan (İyul 1989) biri və ömrünün sonunadək onun dəyişməz sədri olub. Məhz
    AXC'nin gərgin mübarizəsi sayəsində Azərbaycanın müstəqilliyi haqqında tarixi Akt qəbul
    edildi (18 Oktyabr 1991). Ə.Elçibəy təkcə Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının öndəri yox,
    həm də bütün türk dünyasının aparıcı lideri və demokratiyanın carçısıydı.

    7 İyun 1992'ci ildə Azərbaycan Respublikasında ilk dəfə demokratik yolla prezidenti seçilən
    Əbülfəz Elçibəy ölkədə demokratiyanın bərqərar olması, Azərbaycanın tam suveren dövlətə
    çevrilməsi və xalqımızın rifahının yaxşılaşdırılması üçün çox mühüm işlər görüb.
    Əbülfəz bəyin prezidentliyə başladığı ilk vaxtlarda dövlətimizin qarşısında duran
    təxirəsalınmaz vəzifələr Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini tam gerçəkləşdirmək, Milli Ordu
    yaratmaq və müharibədəki məğlubiyyətlərin qarşısını almaqdı, buna görə də ölkənin bütün
    imkanları Milli Ordu quruculuğuna səfərbər edildi. Ordu quruculuğu yalnız hərbi-strateji
    problem olmayıb, xeyli dərəcədə siyasi-psixoloji problem səviyyəsinə qaldırıldı. Könüllü
    batalyonlardan nizami orduya doğru ilk ciddi addımlar atıldı. Qismən hərbi səfərbərlik və
    orduya çağırış işi yoluna qoyuldu. Ağdərə və Goranboy rayonları erməni işğalçılarından
    təmizləndi. Laçının əksər kəndləri düşməndən azad edildi.
    Keçmiş Sovet respublikaları arasında birinci olaraq rus ordusunun Azərbaycandan
    çıxarılmasının başa çatdırılması ölkəmizin tarixi nailiyyəti idi. O, Azərbaycan xalqının çox
    mühüm qələbəsi, son illərdə Azərbaycanda gedən milli azadlıq hərəkatının, milli demokratik
    prosesin məntiqi nəticəsi idi.
    Yeni yaranan dövlətlər içərisində birinci olaraq Azərbaycan öz sərhədlərinin qorunmasını öz
    üzərinə götürdü. Sərhəd zolaqlarındakı hərc-mərcliyin qarşısı nisbətən alındı və ən başlıcası,
    sərhəd qoşunlarımız təşəkkül tapdı.
    Dövlət üçün zəruri olan gömrük sisteminin yaradılması Azərbaycanın təbii ehtiyatlarının xaricə
    maneəsiz daşınmasının qarşısını xeyli dərəcədə aldı.
    1992'ci ildə tamamilə maliyyə baxımından taqətdən salınmış, xəzinəsinə süpürgə çəkilmiş bir
    ölkədə Dövlət Ləl'cəvahirat Fondu yaradıldı. Bir ildə fonda 1.5 ton qızıl və digər qiymətli
    metallar toplandı. 1993'cü il İyun ayının 1'nə qədər Milli Bankda valyuta ehtiyatı 1992'ci ilin
    uyğun dövrünə nisbətən 100 dəfədən çox artaraq 156 milyon dollara çatdı.
    Ə.Elçibəyin prezidentliyi dövründə dövlət büdcəsinin kəsiri 5 faizdən artıq olmadı. Bu,
    Azərbaycanın gələcəyinə böyük ümidlər doğururdu. Həmin bir ildə Azərbaycanın milli
    valyutası dövriyyəyə buraxıldı. Bu, ölkənin siyasi nüfuzuna beynəlxalq aləmdə müsbət təsir
    göstərdi. Manat uzun müddət rublla müqayisədə öz başlanğıc 1:10 nisbətini qoruyub saxladı
    (qeyd edək ki, həmin dövr ərzində rus puluna nisbətən Belorus rublu 300%, Ukrayna kuponu
    isə 700% qiymətdən düşmüşdü). Manat artıq ümumqafqaz valyutasına çevrilmişdi.
    Ölkənin siyasi sistemini dəyişdirmək istiqamətində də uğurlu addımlar atıldı. Siyasi partiyalar
    və ictimai təşkilatlar haqqında, kütləvi informasiya vasitələri haqqında qanunların qəbul
    edilməsi totalitarizm buzunu sındırdı. Həmin qanunlar əsasında 30'a qədər siyasi partiya,
    200'dən artıq ictimai birlik, 500'dən artıq mətbuat orqanı və informasiya vasitəsi qeydiyyata
    alındı.
    Prezident aparatı tərəfindən hazırlanmış və Milli Məclisə təqdim edilmiş seçkilər haqqında
    qanun Azərbaycanda ilk dəfə olaraq parlament seçkilərinin çoxpartiyalılıq əsasında
    keçirilməsini nəzərdə tuturdu. Çox təəssüf ki, hətta müxalifətin də razılıqla qarşıladığı bu
    layihə sonralar qəbul olunmamış qaldı.Respublikada məhkəmə hakimiyyətini gerçəkləşdirmək üçün məhkəmələrin statusu haqqında
    qanun qəbul edildi. Hüquq-mühafizə orqanlarında köklü islahatların başlanğıcı qoyuldu. İslah-
    Əmək sistemi Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılıb Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə
    verildi.
    Ə.Elçibəyin prezident olaraq yürütdüyü iqtisadi siyasət əsasən iki məqsədə yönəldilmişdi.
    Birincisi, köhnə dövlət təsərrüfatını vaxtsız dağılmaqdan qoruyub saxlamaq və bunun üçün
    dövlöt əmlakının gündəlik talan edilməsinin qarşısını almaq, əmək intizamını, vəzifəli şəxslərin
    dövlət qarşısında məsuliyyətini, ictimai sərvətin mühafizəsini gücləndirmək; köhnə iqtisadi
    əlaqələri bərpa etmək yolu ilə iqtisadiyyatda nisbi də varsa sabitliyə nail olmaq. İkincisi,
    liberal iqtisadi islahatlara başlamaqla respublikada bazar iqtisadiyyatının formalaşmasına nail
    olmaq. Bu məqsədlə Dövlət Əmlak Komitəsi, Dövlət Antiinhisar Siyasəti və Sahibkarlığa
    Yardım Komitəsi, İqtisadiyyat Nazirliyi, Torpaq Komitəsi və s. dövlət orqanları yaradıldı.
    İqtisadi islahatları tənzimləmək məqsədilə 34 qanun, o sıradan dövlət əmlakının
    özəlləşdirilməsi haqqında, banklar və bank fəaliyyəti haqqında (ümumiyyətlə, bazar
    iqtisadiyyatına uyğun bank sisteminin yaradılması üçün bütün lazımlı qanunlar qəbul
    edilmişdi), mülkiyyət haqqında, xarici investisiyaların qorunması haqqında, icarə haqqında,
    torpaq vergisi haqqında, aksizlər haqqında qanunlar qəbul edildi.
    Ticarətin liberallaşdırılması, dövlət ticarət müəssisələrinin kommersiyalaşdırılması, yarımçıq
    qalmış tikililərin icarəyə verilməsi haqqında, xırda sahibkarlığa kömək və onun inkişaf
    etdirilməsi haqqında prezident fərmanları qəbul edildi. Bundan başqa, özəlləşdirmə,
    sahibkarlığa yardım, fermer təsərrüfatının, emal sənayesinin inkişafı haqqında dövlət
    proqramları hazırlandı.
    Beləliklə, respublikada iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi üçün mükəmməl hüquqi baza
    yaradıldı və bu yöndə ilkin addımlar atılmağa başlandı. Qısa müddətdə respublikada minlərlə
    xüsusi müəssisə, onlarca müstəqil bank (o sıradan xarici ortaqların iştirakı ilə) fəaliyyətə
    başladı, kənddə 17 mindən artıq sərbəst icarə kollektivi yaradıldı, özəlləşdirmə proqramının
    ilkin mərhələsi kimi taksilərin və yaşayış evlərinin özəlləşdirilməsinə başlanıldı.
    Emal sənayesinin inkişaf proqramına uyğun olaraq il ərzində onlarca emal müəssisəsinin
    (əyirici, boyayıcı, toxucu, siqaret və hazır şərab istehsalı üçün) tikintisinə başlanıldı.
    Azərbaycan iqtisadiyyatına xarici kapitalın cəlb edilməsindən ötrü mühüm işlər görüldü.
    Hazırlanan müqavilələrə əsasən ABŞ, İngiltərə, Norveç və Türkiyənin neft şirkətlərinin
    respublikamızın neft sənayesinə 10 milyard dollara yaxın sərmayə qoyması gözlənilirdi.
    Respublika rəhbərliyinin məqsədyönlü fəaliyyəti nəticəsində Avropa ilə Orta Asiyanı
    birləşdirən neft və qaz kəmərləri, dəmiryolu, avtomobil yolu, eləcə də Bakı-İsgəndərun neft
    kəməri respublika ərazisindən keçməli idi. Bu yollardan ölkəmizin ildə 100 milyonlarca dollar
    mənfəət götürəcəyi gözlənilirdi.
    Gələcək nəslin zamanın tələblərinə uyğun inkişafına zəmin yaradan elm, təhsil və mədəniyyət
    sahəsində də mühüm islahatlar başlanmışdı. Təhsil haqqında qanun qəbul edilmişdi. Bu
    qanuna əsasən təhsil sahəsində özəl müsəssisələrin açılmasına icazə verildi və tezliklə bir çox
    belə müstəqil təhsil ocaqları yarandı.Ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinə qəbulun test üsulu ilə keçirilməsi Elçibəy iqtidarının
    mühüm uğurlarındandır. Yüzlərcə gəncə onlarca xarici ölkədə nadir ixtisaslar üzrə təhsil
    almaq imkanı yaradıldı.
    Müstəqil Azərbaycanın orta məktəbləri üçün milli ideologiyamıza və dövlətin mənafeyinə
    uyğun yeni proqram və dərsliklərin hazırlanması sahəsində inqilabi dəyişikliklər həyata
    keçirildi. Azərbaycanın yüzlərcə alim, müəllim və metodisti cəlb edilməklə bircə ilin içərisində
    orta məktəbdə keçilən humanitar fənlər üzrə 7 yeni proqram hazırlandı və onların əsasında
    60'a yaxın adda tam yeni dərslik yazdırıldı; ümumiyyətlə, başqa fənlər də daxil olmaqla 90'a
    yaxın (!) adda yeni dərslik ortaya qoyuldu ki, orta məktəblərimiz onlarla ilk dəfə tanış olurdu.
    (Unutmayaq ki, Azərbaycanın təhsil tarixində heç vaxt bir ildə 10'dan artıq tam yeni dərslik
    yazdırılmayıb).
    Yeni məzmunlu proqram və dərsliklərin yaradılmasını prezident strateji əhəmiyyətli dövlət
    məsələsi saydığına görə, ölkənin maliyyə böhranı içərisində olduğuna baxmayaraq onun
    göstərişi ilə ayrılan 110 milyon manatlıq yardımla təhsil ədəbiyyatı üzrə yeni güclü nəşriyyat -
    "Öyrətmən" yaradıldı, yeni dərsliklərin nəşri üçün yetərincə kağız əldə edildi və kitabların
    nəşrinə başlanıldı.
    Uzun müddət müzakirə obyektinə çevrilmiş latın əlifbasına keçidə də, nəhayət, nail olundu.
    Orta məktəb dərslikləri bu əlifbada nəşr edildi, dövlət idarələrində də ondan intensiv
    istifadəyə başlanıldı.
    Azərbaycanda müharibənin davam etməsi mədəniyyətə lazımi səviyyədə qayğı göstərmək
    imkanlarını xeyli məhdudlaşdırmışdı. Bununla belə, prezident müxtəlif vasitələrlə
    mədəniyyətin tənəzzülünün qarşısını almağa cəhd göstərirdi.
    Hərbi şəraitin çətinliklərinə, keçmiş kommunizm sistemindən miras qalmış problemlərin
    ağırlığına, parlamentin əsasən keçmiş kommunistlərdən ibarət mühafizəkar hissəsinin kəskin
    müqavimətinə baxmayaraq, bir illik hakimiyyət ərzində (15 May 1992'ci il - 17 İyun 1993'cü
    il) Milli Məclisdə 118 qanun, 160 qərar qəbul edildi və bununla da demokratik, suveren
    Azərbaycanda müstəqil qanunvericiliyin əsası qoyuldu.
    Uzun müddət Azərbaycanda siyasi proseslərin ziddiyyətli inkişafı milli münasibətlər sahəsində
    qeyri-sabit vəziyyət yaratmışdı. Problemi tənzimləmək üçün prezident Elçibəy ilk növbədə
    milli azlıqlar, azsaylı xalqlar və etnik qruplar haqqında fərman verdi. Beynəlxalq təşkilatların
    ekspertlərinin rəyinə görə, keçmiş Sovet İttifaqı respublikaları içərisində hələ heç bir dövlətdə
    milli münasibətlər belə mədəni formada tənzim edilməmişdi. Məlum fərmandan sonra 30'a
    qədər milli mədəniyyət mərkəzi Bakı şəhərində yerlə və normal iş şəraiti ilə təmin edildi.
    Azsaylı xalqların çıxardığı 4 qəzet Prezident fondundan maliyyə yardımı aldı. Onlara radio və
    televiziyadan istifadə etmək imkanı yaradıldı. Məhz bu məqsədyönlü işin nəticəsidir ki,
    Elçibəyin hakimiyyətdə olduğu bir ildə heç bir milli separatçılıq hərəkatı uğur qazana bilmədi.
    Elçibəy prezidentliyinin bir ilində Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində özünə
    ləyaqətli yer tuta bildi. O, bir sıra xarici səfərlərdə oldu. İstanbul sammitində iştirak edərək
    (24-27.6.1992) Qara Dəniz İşbirliyi Anlaşmasını və "Bosfor bəyanatı"nı (25.6.1992), ATƏM'in
    (indiki ATƏT) ikinci zirvə toplantısına qatılaraq (7-11.7.1992) Helsinki Müşavirəsinin Yekun
    aktını (8.7) və "Avropada adi silahların məhdudlaşdırılması haqqında müqavilə"ni (10.7), Rusiyaya rəsmi səfərə gedərək (12-13.10.1992) Boris Yeltsinlə birgə "Azərbaycan
    Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik
    haqqında müqavilə"ni (12.10) (bu, Azərbaycanın bütün tarixi boyunca bərabərhüquqlu dövlət
    kimi Rusiyayla bağladığı ilk müqaviləydi), Ankarada türk cümhuriyyətləri başçılarının zirvə
    toplantısında (30-31.10.1992) sammitin Yekun Bəyannaməsini imzaladı (31.10). O, Türkiyəyə
    rəsmi səfərində (1-5.11.1992) prezident Turqut Özalla bir sıra müqavilələrə imza atdı (1.11),
    Ankarada açılan Azərbaycan Səfirliyinin lentini kəsdi (2.11), Ukraynaya rəsmi səfərində (9-
    10.12.1992) prezident Leonid Kravçukla "Azərbaycan Respublikası ilə Ukrayna arasında
    dostluq və əməkdaşlıq haqqında müqavilə"yə qol çəkdi (9.12). Prezident Elçibəy Bakıda
    Marqaret Tetçeri (7.9. 1992), Tatarıstanın baş naziri Filza Həmidullini (24.9.1992), Rusiya baş
    nazirinin əvəzi Yeqor Qaydarı (30.9.1992), Moldovanın baş naziri Andrey Sangelini
    (17.10.1992), Moskvanın meri Yuri Lujkovu (26.10), İslam Konfransı Təşkilatının baş katibi
    Həmid əl'Cabidi (13.11.1992), BMT baş katibinin şəxsi təmsilçisi Ömər Həlimi (27.11.1992),
    ATƏM-in Minsk Konfransının sədri Mario Raffaellini (22.1.1993), İslam İnkişaf Bankının
    prezidenti doktor Əhməd Məhəmməd Əlini (2.2.1993), Çeçenistan prezidenti Cövhər
    Dudayevi (5.2.1993), İordaniya vəliəhdi Rəad ibn Zeydi (12.2.1993), Gürcüstanın dövlət
    başçısı Eduard Şevardnadzeni və baş nazir Tengiz Siquanı (3.2.1993), Almaniya bundestaqı
    xarici işlər komissiyasının sədri Hans Şterkeni (22.2.1993), ABŞ Energetika İnstitutunun
    prezidenti Devid Stanqı (9.4.1993), Türkiyə prezidenti Turqut Özalı (13-15.4.1993), Ankarada
    Turqut Özalın dəfn mərasimindən (20-22.4.1993) sonra bir sıra ölkələrin başçılarını,
    Ümumdünya Davos Forumunun prezidenti Klaus Şvabrı (23.4.1993), ABŞ Dövlət
    Departamentinin müşaviri Stroub Talbottu (14.5.1993), Harold Elliston başda olmaqla Böyük
    Britaniya parlamentinin nümayəndə Heyətini (30.4.1993), Türkiyə XİN müavini Özdəm
    Sanberqi (16.6.1993) və ölkəyə qonaq gəlmiş bir çox başqa nümayəndə heyətlərini, Bakıdakı
    bütün xarici ölkə səfirlərini qəbul etdi.
    BMT'də, ATƏM'də, İslam Konfransı Təşkilatında, regional İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatında və
    digər beynəlxalq birliklərdə Azərbaycan bərabərhüquqlu dövlət kimi təmsil olunmağa başladı.
    BMT-nin Bakıda nümayəndəliyi açıldı. Qonşu dövlətlərlə: Rusiya, Türkiyə, İran, Ukrayna və
    Gürcüstanla qarşılıqlı faydalı, bərabərhüquqlu əməkdaşlığın əsasları qoyuldu. Moldova,
    Qazaxıstan və Türkmənistanla iqtisadi sazişlər imzalandı. Belçika, ABŞ, Almaniya, İsrail, Misir,
    Pakistan, İngiltərə ilə sıx əlaqələrə möhkəm zəmin yaradıldı. Rusiya, Türkiyə, Gürcüstan kimi
    dövlətlərlə dostluq və əməkdaşlıq haqqında ikitərəfli müqavilələr bağlandı. Türkiyə ilə
    münasibətlər imzalanmış sazişlər nəticəsində yeni mərhələyə daxil oldu. ABŞ və Qərbi Avropa
    ölkələri ilə münasibətlər xarici siyasətin başlıca istiqamətlərindən biri oldu. Azərbaycan
    dövlətinin belə müstəqil siyasət həyata keçirməsi ölkəni əvvəlki tək öz təsir dairəsində
    saxlamağa çalışan və cəmiyyətdə getdikcə geniş vüsət alan demokratikləşmə prosesini özləri
    üçün təhlükə hesab edən bəzi qonşu dövlətlər tərəfindən qısqanclıqla qarşılansa da
    ümumilikdə Elçibəy iqtidarı xarici siyasətinin həmin istiqamətdə qazandığı uğurlar şəksizdir.
    Avropa və Amerikanın transmilli şirkətləri əlverişli iqtisadi məkan kimi Azərbaycana üz
    tutmağa başladı. AMOKO, BP, Yunokal, Statoyl, Pennzoyl və başqa böyük şirkətlərlə neft
    sənayesi sahəsində sazişlər hazırlandı. Heftin Aralıq dənizinə daşınması haqqında ilkin sənəd
    imzalandı. Bu planların gerçəkləşməsi Azərbaycanın inkişafı üçün böyük perspektivlər açırdı.
    Ölkəyə güclü investisiya axını başlayacaqdı. Bütün bunlar Qərbin və ABŞ-ın Azərbaycana
    siyasi münasibətində də əsaslı təkamülün səbəblərindəndir.Qərbdə Azərbaycanın demokratik imici formalaşmışdı və ona görə də ölkəmizin apardığı ağır
    müharibədə Qərbin onu müdafiə etdiyi dövr başlayırdı.
    Azərbaycanı demokratik dövlət kimi dünyada tanıtdıran məhz Elçibəy iqtidarı oldu. Artıq heç
    kəs Azərbaycanlılara fundamentalist, fanatik, mədəniyyəti demokratik prinsiplərə uyğun
    gəlməyən millət kimi baxmırdı.
    Elçibəy iqtidarının apardığı geridönməz müstəqillik siyasətindən təşvişə düşən xarici və daxili
    düşmənlər birləşərək Azərbaycanda hərbi qiyam təşkil etdilər və ölkədə vətəndaş müharibəsi
    qaçılmaz oldu. Öz xalqını labüd faciələrdən qurtarmaq istəyən prezident Əbülfəz Elzibəy
    1993'ün İyununda hakimiyyətdən uzaqlaşaraq doğma Kələki kəndinə getdi və burada Heydər
    Əliyev rejiminin arasıkəsilməz basqıları altında 4 il 4 ay yaşayaraq siyasi mübarizəsini davam
    etdirdi.
    Prezidentlik səlahiyyəti bitdikdən bir qədər sonra - 1997'ci ilin 30 Oktyabrında Bakıya dönən
    Əbülfəz Elçibəy yenidən Azərbaycan müxalifətinin liderinə çevrildi. Demokratik Konqresə sədr
    seçilən (1997) AXCP sədri Əbülfəz bəy həmin ilin Noyabrında Bütöv Azərbaycan Birliyini də
    yaratdı və ona başçılığı öz üzərinə götürdü. Marqaret Tetçerin “Qafqazda ən böyük demokrat"
    adlandırdığı Ə.Elçibəy həm də Türk Xalqları Assambleyasının fəxri sədri seçildi (1997).
    Çağdaş Azərbaycan ictimai-siyasi şüuruna yön verən və gerçək milli lider kimi qəbul edilən
    Əbülfəz Elçibəyin siyasi-nəzəri görüşləri “Bu mənim taleyimdir" (Bakı, 1992), “Deyirdim ki, bu
    quruluş dağılacaq" (Bakı, 1992), “Demokratiya və azadlıq" (İstanbul, 1992), “Bütöv
    Azərbaycan yolunda" (İstanbul, 1998), "Əbülfəz Elçibəy: Mən qurtuluşçuyam!» (Bakı, 2002),
    "Elçi düşüncələri» (Bakı, 2002) kitablarında əksini tapıb. Onun mübarizə yolunu işıqlandıran
    K.V.Nərimanoğlunun “Azərbaycan türklərinin azadlıq elçisi Əbülfəz Əli Elçibəy" (İstanbul,
    1992), A.Səmədoğlunun “Elçibəy və Azərbaycan" (İstanbul, 1994), F.Qəzənfəroğlunun
    “Əbülfəz Elçibəy. Tarixdən gələcəyə" (İstanbul, 1995), Ə.Tahirzadənin "Elçi Bəy» (Bakı,
    1999), "Elçibəylə 13 saat üz-üzə» (Bakı, 1999; İstanbul, 2001), "Prezident Elçibəy» (Bakı,
    2001), O.Məmmədovun "Elçibəy ilə birlikdə otuz il» (İstanbul, 1999) və b. kitablar oxucuların
    marağına səbəb olub.
    Əbülfəz Elçibəy Məmmədəmin Rəsulzadə yolunu yaradıcılıqla davam etdirirdi. O, böyük
    öndərin müsavatçılıq ideyalarını Bütöv Azərbaycan düşüncəsiylə zənginləşdirmiş, milli
    ideologiyamızın "Bütövləşmə, Millətləşmə, Dövlətləşmə!" ülküsünü irəli sürmüşdür.
    Yorulmadan demokratiya və milli bütövlüyümüz uğrunda mübarizə aparan Azərbaycanın milli
    lideri, dünya türklərinin böyük oğlu Əbülfəz Elçibəy 22 Avqust 2000'ci ildə - 63 yaşındaykən
    qardaş Türkiyənin Ankara şəhərində əbədiyyətə qovuşdu. Bakıda dəfni günü yüz minlərlə
    insanın onun tabutunu son mənzilinədək çiyinlərində aparması onun doğma xalqının ürəyində
    əbədi sevgi qazandığına sübut oldu.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  4. #4
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Ebulfez Eli Elçibey - Azatlıq Uğrunda




    AZADLIG UĞRUNDA
    … Elçibey, hapshaneden çıkmışdı. Bey azadlıgda idi. ġükür olsun, min şükür. Çok ağır bela sovuşmuşdu. Üniversitenin eski binasının garşısında üz-üze geldik. Karşımızda çok eziz bir adam arıglamış, yorulmuş, ama üzünün nurunu, gözünün işığını zerre geder de itirmemiş insan dayanmışdı. Öpüşüb görüşdük.
    - Hemişe Azadlıgda Bey! - Gün o gün olsun ki, hamımız Azadlıgda olag. Allah milletimize Azadlıg gismet eylesin!
    Gezib dolaşdıg, çay içdik, bir lohma çörek yedik. Çok söhbet etdik.
    Elçibey’in çok seciyyevi bir hasiyyeti var. O heç vaht egidesinden yorulmur ve ele yollardan, nögterlerden bu egideye bakır, ayrı-ayrı akarlarla egidesini sağl*** diri sahlayır ki, adam heyret etmeye bilmir. Üzünü mene tutdu:
    - Bey, dilin saflığı hakkında o vaht yazdığın yazını davam etdirmedin ki? Hapsda dusdaglar “Bulag” radyo verilişini çok sevirdi. Toprağın dadı-tamı gelen bu yazılara büyük ehtiyac var.
    Bey danışırdı. Hayatının çetinliklerinin, acılarının içinden “Bulag” verilişini bele diggetinden yayındırmayan bu büyük ziyalı her kelme sözü ile insanı büyük ideal uğrunda seferber edirdi. Her kesin içindeki güvveni tapıb özüne gaytarmag, bütün bu güvveleri Vatan, Azadlıg uğrunda büyük bir güdrete çevirmek onun başlıca amalı idi.
    Elçibey mehkemenin gararı ile Üniversitede ders demekden mahrum edildiyi için o, bir müddet işsiz galdı ve yukarı dairelerin mesleheti ile Azerbaycan ilmler Akademisi Elyazmalar institunda arap dili elyazmalar şubesinde işe başladı.
    Bura nisbeten sakin bir yer idi, ona nezaret için de elverişli idi.
    Söhbetler, vedeler başlamışdı. Araya ağsaggalları salır, Elçibeyi yola getirmek isteyirdiler. Vezife, pul, ev, rahatlıg - bütün bunların heç biri Elçibey’de yok idi. Amma Elçibey’de bunlara ehtiyac da yok idi. Ve Bey çok medeni şekilde ağsaggallara, hökumet adamlarına, partiya hadimlerine bildirirdi ki, onun evinde her şey var, heç zahmet çekmesinler, onun hec bir ehtiyacı yoktur. Gardaşının evinde galır ve heç bir problemi yoktur. Mesele bu gadar.
    Narahat adam yola gelmirdi ki, gelmirdi…
    … Elyazmalar institutuna sanki ışıg penah gelmişdi. Gencler, geyretli ziyalılar, Elçibey’in etrafında idi. Evde, küçede, işde, çayhanada… söhbetler elyazmalarından, elmden, senetden, kültürden başlayıb uzaglara çok uzaglara gedirdi. Bu söhbetler dünya siyaseti, Türklük tarihi ve felsefesi, milli-azadlıg hareketinın nezeri meselelerini ehate edirdi.
    Üniversite otaglarından, resmi dairelerden govulub sürgün edilmiş anlayışların, adların, metleblerin tozunu almag, diriltmek, halga catdırmag başlıca amal idi. Bu amalın yeni mücahidleri yetişmekte idi.
    … Bir gün Elçibey akşamçağı eve gedirdi. Birden gözü bir nefere sataşdı. Telesik geçmek isteyen bu adam Beyin nüfuzedici bakışlarına dözmedi dayandı ve dedi.
    - Sel*** Ebülfez müellim!
    - Selam.
    - Necesiniz? Allaha-şükür yahşı görürünürsünüz. Men de daha orda çalışmıram. Vallah bizim işimiz de it ezabıdır. Heç bilmirik neyleyek.
    Suçlu-suçlu danışa-danışa reng verib, reng alan bu adam Elçibey’in haggında melumatları sistemleşdirib yukarılara veren Üniversite KGB nümayendesi idi.
    Horuz gözlerine benzeyen gırmızı gözlerinde menadan başga her şey olan bu adam yıllarla öyrendiyi, söhbet etdiyi, izlediyi, izletdirdiyi, hadelediyi, tovlamag istediyi, etrafında gece-gündüz dolaşdığı insanla üzbeüz dayanmışdı.
    Bey hudahafizleşib getmek isteyirdi ki, birden “horuzgöz” yalvarmağa başladı:
    - Ebülfez müellim, meni bağışla, sen Allah menim suçumdan geç. Bu menim işimdir, özün bilirsen… Men kimem, sadece icraçı. Ebüfez müellim, çok rica edirem, bir saat bir yerde oturub çay içek. Siz Allah sözümü yere salmayın.
    Bey bir anlıg dinmedi. Birden:
    - Gedek! Hara deyirsen gedek - dedi.
    Maşına oturdular. ġeherden kenar restoranların birinin garşısında endiler.
    Men bu söhbetde olmamışam. Amma neler danışdıglarını tahminen bilirem ve bunları yazmağa da ehtiyac yoktur.
    Ayağa kalkanda çok gec idi. “Horuzgöz” çok içmişdi. Maşına eyleşdiler.
    - Ebülfez müellim, bizde çay içek. Çok teveggi edirem.
    Elçibey’den bir insan kimi bu adama bakmak, derketmek marağı el çekmirdi. Eger bir keleyi varsa, olsun, görek ne olur.
    Eve girdiler. Çilçıraklı, debdebeli evde ak saçlı gadın garşıladı onları. Sarhoş oğlunu gören ana:
    - Ay bala, yavaş ol, gurban olum! Gonağı selamladı:
    - Hoş gelmişsen, gadan alım, içeri buyurun. Ana hiss etdi ki, bu gonag hemişeki gonaglardan deyil. Ne geyimi, ne bahışı, ne oturuşu-duruşu hemişe gelen gonaglara benzemeyir.
    Çay içdiler. Ordan-burdan söhbet etdiler. UĢaklar yatmıĢtı. Ana yine çay süzüp getirende ev sahibi:
    - Ana, bilirsenmi gonağınuz kimdir?
    - Ana, men senin oğlunun heps ettiği, tuturduğu bir adamam. Bir aydır ki, çıkmıĢam. Menim de ağ saçlı anam var, men de okumuĢ*** oğlun gurtaran mektebi birmiĢem.
    Ana donub galmıĢdı. “Horuzgöz” baĢını aĢağı dikib donmuĢdu. Üzünde öyle bir ifade var idi ki, sanki bu saat özünü asacak, ya pencereden aĢağı atacak.
    Elçibey gülümsedi:
    - Ana can, çok sağ ol, zahmet çektiniz, ömürünüz uzun olsun. Sizden bir ricam var. Ana, menden geçti. Mene ne edipse edip, ne edecekse de etsin. Amma milletin balaları ile iĢi olmasın, gan-gadadan uzak olsun. Bunu ne Allah, ne bende, ne millet bağıĢlamayacak. Her Ģeyin ahır mehĢeri var.
    Ananın gözlerinden yaĢ akırdı. Evdeki her Ģey sanki öz rengine kayıtmıĢtı. Oğul hönkür-hönkür ağlayırdı.
    Bey evden çıktı. Geribe bir sonbahar gecesi idi. Sonbahar çok özünemahsus bir fasıldır. Bütün fasıllar sonbaharın yadında olur. Saralan yapraklar ilkbaharın yazılı mektubları gibi ağaçların dibine dökülmüĢdü. Ġndi rüzgar, külek baĢlayacaktı. Bu mektublar havalanıp uzaglara gidecekti. Bey eyilip yerden bir saralmıĢ çinar yaprağı götürdü, sakitce sığılladı, bir anlıg dayanıb bu sonbahar gecesini dinledi. Sonra yavaĢ-yavaĢ yoluna devam etdi. Artık çok gec idi.
    … Biz altı dost gatarla ORDUBADA gedirdik. Sabah Keleki köyünde toy vardı. Elçibey evlenirdi. Bey anası Mehrinse hanımın sözünü yere salmamıĢ ve evlenmeye razılık vermiĢti. Evlendiyi hanım sade bir köylü gızı idi.
    Gatar giddikçe garibe bir duyğu içimi bürüyürdü. Araz boyu ilerileyen gatarda rus askerlerinin müĢayeti ile Hudaferin’den geçip Beyin toyuna gedirdik. Araz boyunca uzanan serhet mehtilleri, tikenları, ellerinde avtomat tutmuĢ sütül rus askerleri Elçibey’in hayattadaki durumunu çok güzel ifade edirdi. Hudaferinden gece geçirdik. Uykum gelmirdi. Pencereye yakınlaĢtım. Ay ıĢığında sırlı dayanan Hudaferin Arazın dili ile Elçibey’e salam gönderirdi. HoĢbehtlik, aile saadeti arzulayırdı sanki. Bu gadım sesdeki kederi, niskili, anlamak, duymak üçün gerek dünyanın en büyük Ģairi olasan…
    Biz çatanda toy baĢlamıĢdı. Köydeki geologlar garıĢık bütün köy ehli toyda idi. ÇarĢap örtmüĢ Mehrinse hanımın ellerini öpüp tebrik eyledik. Ananın üzünde öyle bir nur, öyle bir iĢig var idi ki, bu iĢig ömürde bir defe olur.
    Dünyanın en kederli, en gadır, en güzel toyunda idik. Bey o geder öz tövründe idi ki, sanki öz toyu deyil kiçik gardaĢının toyu idi.
    Gara kostyum, ak köynek giyip galsluk takmıĢ Beyi görende men göz yaĢlarımı içime akıttım, nedense yadıma Mehmet Emin Resulzade düĢdü. Bir de Ģık giyimli Mustafa Kemal PaĢa, ve bir de dar ağacının altında dayanan ġeyh Mehemmed Hiyabani yadıma düĢdü. … Üzümü yana çevirdim, gözüm memar dostlarım Cafer Giyasiye, Oktay’a, Ġsfendiyara, Celil’e, Mehmed’e, Aydın’a sataĢtı. Onlar da gözlerinin yaĢını silirdi. Yallı oynadık. ġehriyar’ın Heyderbaba’ya selam eserini baĢtan-baĢa okuduk, aĢıkları dinledik, gara zurnanın cikkesi altında süzdükçe süzdük. Türk Ģarkılarının altında musigiden ĢarhoĢ olduk. Gözel sözler eĢittik. El sözünün neĢesine bayıldık. Sanki toy bir heyette deyil, bütün köyde idi. Bu toy bütün Nahçıvan’da, bütün Azerbaycan’da, bütün Türk Dünyasında idi. Biz ona ürekten inanırdık. Ġnanırdık ki, bu toy bütün Türk Dünyasında deyilse, onda yer yüzünde heç bir edalet, hegigat yoktur.
    Ve toyun unudulmaz megamı Mehrinse hanımın oğlanları ile, Elçibey’le oynaması idi.
    Men bu, menzereni tesvir etmek gücünde gelem sahibi deyilem. Bir gözümüzle aglayır, bir gözümüzle gülürdük. Elçibey’in çok gözül oynamağı var. Amma anası, gardaĢları ile toyda oynadığı oyunu men ömrüm boyu unutmayacağam. Ne ise bir mügeddes Ģey olan bu oyun bir ana ile dört balanın çok gadım ayinini hatırladırdı. Bu ayinde ana öz südünü helal edirdi. Ata ruhuna sitayıĢ edilirdi, millete dua edilirdi. Sanki oğullar söz verir, yemin edirdi. Ata ruhuna, ananın ağ saçlarına yemin edirdi: Milletin azadlığı uğrunda ölünce çarpıĢmağı, vuruĢmağı yemin edirdi. Güneyli-Kuzeyli Azerbaycan uğrunda, Türklük uğrunda son damla ganına kimi vuruĢmağı, bir de vuruĢmağı yemin edirdi.
    Ayin devam edirdi. Hamı tilsimlenmiĢti. Ve hamı duyurdu, inanırdı ki, bu ayinden sonra yer yüzüne GüneĢ doğacak -Türk Dünyasının GüneĢi…
    … Toydan sonra toya gidenlerle sorğu oldu. “Toy-bayramdır bu dünyanın ezabı” - diyen Molla Penah Vagif bu türlü iĢlerin çok-çok eskilerden beri olduğunu yahĢı gösterib.
    * * *
    … Haralarınsa meslehatı ile Elçibey’i ilmi iĢ için Moskova’ya bir yıllık ilmi ezamiyeye göndermek isteyirdiler.
    Bey evvel getmek istemirdi. Sonra getmeye gerar verdi. Ġmperatorluğun paytahtındaki siyasi ab-hava, siyasi guvvelerin veziyeti hususi ehemmiyet daĢıyırdı. Ziyalılarla, disidetlerle, disident edebiyatı ile etraflı tanıĢlık üçün Moskova çok elveriĢli idi. Moskova’da okuyan Azerbaycan gencleri ile birge söhbetlere ihtiyac çok idi. Bir de Moskova’daki ġark arĢivlerinde Türk, Arap, Fars kaynaklı elmĢünaslık tarihine dair araĢtırmaları yeni istigametde aparmak üçün Moskova Ģeraiti elveriĢli idi. Ve bir yıllık Moskova hayatı baĢlandı. Bey içün Vetenden uzak olmak hapsda olmak geder ağır idi. Vatanla, milletle nefes alan insanın bir ili neçe-neçe yüz il geder ağırdır. Amma günler, aylar da boĢ geçmirdi. Çok kıymetli kaynakların üstünü toz basmıĢtı. Partiye tarihi, Sovyet medeniyeti ile meĢğur olmaya yöneldilen istedadlı gencler bu
    gaynaklardan uzak düĢmüĢtü. Bu Elçibey’i çok rahatsız edirdi. Moskovada okuyan genclerle görüĢ hususiyle ehemmiyetli idi. Bir gismi rusça okuyan bu genclere haggın yolunu, millet gayesine tanıtmak, sevdirmek içün Bey elinden geleni esirgemirdi. Ve vaht, zahmet heder getmirdi. Mubahiseler hegigeti ortaya goyurdu. Moskovadan görünen Azerbaycanın düneni, bugünü ve sabahı gencler için aydın olmalı idi. Veten yükü, millet yükü vatandaĢlık duyğusu, milli-siyasi Ģuur her bir gencin silahı olmalı idi. Her yerde ve hemiĢe olduğu kimi burada da Elçibey’in meksedi aydın idi. Ve sonralar bu tohumlar cücerdi. Moskovada tehsil alan Azerbaycan ziyalıları milli herekatta layıklı yerini tutdu.
    Elçibey’in siyaset adamları ile, disident edebiyatı ile tamĢlığı sahesinde de bir yılın çok büyük ehemmiyeti oldu. Rus Ģovinizminin mahiyetini derk etmek için de Moskova hayatı ehemmiyetli idi.
    … Moskovada bir Türk sergisinde gezirdik. Dört bir tarafımız Türk gardeĢlerinıiz idi, musugi, söhbetler Türk havası içinde idi. Bize hediye etmek isteyen iĢ adamına Bey teĢekkür edib dedi:
    - GardaĢ, sizin gelmeyeniz bir bayramdır. Mene hediye bir Türk bayrağı yeter.
    Elçibey’e verilen bayrak Türkiyenin Azadlıg sembolu idi. ĠĢ adamları masalarının üstündeki bayrakları götürüb sergide olan Türk, Kazak, Özbek, Azerbaycan, Tatar gardaĢlarına bağıĢladılar.
    Biz çay içe-içe sohbet edirdik. Bir de gördük ki, bir haylı adam Elçibey’in baĢına toplanıp. Çok semimi sohbet ettik. AkĢam Türkiyeden gelen grupun Efe rakslarından ibaret konserine gittik, algıĢ sesinden az galırdı Moskova patlayıp dağılsın. Üstünü zamanın külü örtmüĢ odu gördükçe Elçibey’in geleceğe ümidi daha da ardırdı. Ortag kültür, ortag tarih, ortag meneviyat için ne geder çok bölücülük tuzakları, teleleri gurulsa da, ganı, tarihi danmak, inkar etmek mümkün deyildi. Heç bir Ģekilde mümkün deyildi.
    … Bey yene Bakü’dedir. Bakü Hazar’a söykenip, gözleyir. Bakü yine sömürülür, Bakü yene golu zencirlidir. Ve Bakü’nü, Azerbaycanı gandaldan gurtarmakdan vacip heç ne yokdur. Günler geçirdi. Ve geçen her gün neleri ise aparır, neleri ise getirirdi. Siyasi tebliğat, toplantılar, Milli oyanıĢ için elinden geleni eden ziyalılar, gençler günbegün çokalırdı. Ancak Elçibey’i sıkan, yüregiyini parça-parça eyleyen her Ģeyin çok aramla, yavaĢ getmesi, harbi-polis rejiminin kudurganlığının gün-günden artması idi. Herden Bey deyirdi:
    -Boğuluram. Böyle yaĢamağın mümkün olmadığını açık-aydın görürem. Yok böyle gedebilmez. Daha kati, daha sert tedbirlere el atıp ölmeli, hapshanelerde çürümeli, ya da halga Azadlığın yolunu göstermeli. Bu telaĢ, bu sarsıntı, bu feryad Veten ve Azadlıg içün yaranmıĢ insanın dahilindeki büyük mübarizenin sesi idi.
    Yıl 1985. Sovyet imparatorluğunda L.Ġ.Brejnev ölenden sonra tez-tez değiĢen siyasi liderlerden sonra hakimiyete M.S.Gorbaçov geldi. Son zamanlar partiya liderleri sırasında olan M.S.Gorbaçov’u hakimiyete büyük mafyalar getirmiĢti. O mafyaların kolu haralara uzanırdı onu Allah bilir. Ancak adam gelen günden islahatlara baĢladı. Öyle ilk aylarda Elçibey
    sohbetlerinde bildirdi ki, bu adam imparatorluğu dağıdacak. Ancak nece dağıdacak? Bu hele bilinmirdi.
    N.S.KruĢovun siyasi varisi olan M.S.Gorbaçov demokratik islahatlara baĢladı ve beynelhalk nüfuzunu gün-günden artırmağa baĢladı. Demir hasarları galdırmak, dünyaya gapı açmak isteyi git-gide artırdı.
    Bu imparatorluğun zaruri çöküĢ gabağı Rusyanı hilas idimi? Ekonomik, sonra da siyasi felaketi önlemek cehdi idimi? Reformlar yolu ile Ġmparatorluğun muhafazası idimi?
    Amerika ve Avrupa’nın tepeden-dırnağa geder silahlanan süper gücden birini dahilen mehv etmek planı nece?
    Bu suallara kati cevap vermek çetindir. Çünki suların durulmadığı bu vahtta her Ģeye katiliği ile cevap vermek çok cetindir. Amma bu sualları bir-birinden ayırmak da doğru değil ve cevaplar da bu sualları bir mecrada birleĢtirirdi.
    Demokrasi ve Diktatorlük ayrı-ayrı tefekkür, dünyagörüĢüdür. Onların birleĢmesi, bir arada mevcud olması nece ola biler? Sovyet demokrasisinin hagıgı demokrasi olmadığı artıg bütün dünyaya belli idi. SınanmıĢ dünya demokrasisinin Sovyet diktaturası ile birleĢtirmek ilmi kommunizm nezeriyesi kimi cefengiyat idi. Kommunizmi ve kommunistliği özüne perde eleyen adamlar ve asıl demokratlar en büyük kudret idi. Muhafizakar kommunistler uzun müddet bu oyundan baĢ açmayacaktı. BaĢ açanda geç olacaktı. Devletin ve hökümetin bütün açarları elinde olan Kommunist Partisinin BaĢ Katibi geyri-mehdud hukuklarından sağa da, sola da istifade edirdi. Totalitar ahlak için bu tebii idi. Hetta diktatara mehv olsa bile, diktatorun dediği helledici idi. Ülkede, o cümleden Azerbaycanda siyasi hayat gaynamağa baĢlayırdı. Edebiyat, senet ikinci plana geçirdi. Avtoritar rejimin siperi olan ideoloji cephanesi çatlamıĢ, dağılma prosesi baĢlamıĢtı. Zaman yeni anlam kesb etmeye baĢlamıĢtı. Onu değerlendirmek ve milli-azatlık hareketi için istifade etmek zaruri idi.
    Elçibey için bu siyasi oyunların meğzi aydın idi. Dağılmalı olan Sovyet Ġmparatorluğunun dağılması, solmasını önceden bilmek, hesaplamak, milli harakatı ona göre kurmak problemi ortaya çıkmıĢtı. Siyasi teĢkilata ihtiyac gün-günden artırdı. Azerbaycan Kommunist Partisine birinci katipliğe S.Gorbaçovun komsomol teĢkilatlarında birge iĢlediği dostu E.Vezirov Pakistandan, sefirlikten getirilmiĢti. Sonra siyasi maymak kimi tanınan bu kommunist rehberin az-çok bir demokratik bakıĢı olduğu aydınlaĢtı. Onun mövgeyinden istifade etmek olardı. Demokratik temeli olmayan imparatorluğun sömürü cumhuriyetlerinde demokratik kurumların yaradılması deryada balık sevdası olsa da yaranmıĢ havadan istifade etmeğin tam zamanı idi. Yenidengurma siyaseti neticesi bilinmeyen bir yola aparırdı. Ağaçları bir-birine calayıp hansı meyve alacağını bilmeyen M.S.Gorbaçav avanturist bağban kimi dünyaya ses salmıĢtı. Onun hanımı Raisa ile birge seyehatları, görüĢleri büyük sensasyaya sebeb olurdu.
    Sovyet imparatorluğu garibe bir canlıya hamile olmuĢtu. Ne doğacaktı, ne vakit doğacaktı - hiç kes bilmirdi.
    … 1986-cı ilin dekabrında Alma-Ata Ģehrinde 1500 adamın helak olması ile biten olaylar baĢladı. 1991-cı ilde kapatılan Alma-Ata dosyası Cel-doksan Aralık ayının gerçek veziyetini açtı. Milli-sosyal zeminde baĢ vermiĢ bu ganlı olay çok-çok sonra baĢ verecek hadiselerin - Dağlık Garabağ’da Azerbaycan-Ermeni, Özbek-Meshet Türklerinin, Rus-LatıĢ, Rus-Eston, Rus-Litva, Gagauz-Moldav, Moldav-Rus, Yagut-Rus, Tatar-Rus, Gürcü-Abhaz, Kırgız-Özbek… ganlı çarpıĢmalarının prelüdü oldu.
    … “Çenlibel”, “Yurt”, “Varlık” cemiyetleri mubarizenin teĢkilat formasında aparılması için zemin idi. Halgın milli-azadlıg herekatının ilk meremnamesini müeyyenleĢtiren Elçibey ziyalıları, gençleri birleĢtiren bu cemiyetler vasıtası ile mubarize ittifaklarının yaratılması Sovyet diktatorluğuna garĢı teĢkilati mubarizenin baĢlanğıcı idi. BaĢlıca Ģey bütün tebliğatı geniĢlendirmek, halgı ayağa kaldırmak, milli-azadlıg ananesine yeni hayat, yeni ruh vermek idi.
    Çok büyük iĢ baĢlanmıĢtı. M.S.Gorbaçov’un aĢkarlık, demokrasi, yenidengurma siyasetinin mahiyetini güzel bilen Elçibey medalın bu yüzünden tam istifade etmeyi yerinde hesap edirdi. Medalın obiri yüzü…
    Bir müddetten sonra obiri yüzü de göründü. Her Ģey gözlenilen gibi oldu. Tarih tekrar olunurdu. Azad fikre, azad düĢünceye genim kesilen Sovyet imparatorluğu içine aldığı her halk, her millet için nece bir tele hazırladığı aydın oldu. Azerbaycanın tuzağı-telesi ise Stalin’in yarattığı Gafgaz - Orta ġark - Ġran -Türkiye arasındaki “tampon” bölge Ermenistan idi. Bu bölgenin baĢka bir forması Azerbaycanın bağrında Dağlıg Garabağ Muhtar Vilayeti adı altında yaradılmıĢtı. Azerbaycanın içindeki bu yara Azerbaycanın Azadlıg yolunun ilk ve en büyük tuzağı idi.
    Ağır bir dövr baĢlayırdı… Ermeni milletçisi Zori Balayan “Ocak” kitabı ile Ermenistanın erazı iddialarını, Dağlıg Garabağın Ermenistana birleĢmesi zeruretini ileri sürürdü. Tarihi, ilmi esasları taptalayan faĢist ruhlu bu kitap büyük tirajla rusça basılmıĢtı. Eyni ideya “Yol” eserinde devam ettirilmiĢti.
    … Ermeni Ģairleri, içtimai hadımleri Sero Hanzadyan, Silva Kaputikyan, Ressam Ġgidyan, nece-nece “Yan” lar ve Mason Rus gardaĢları dünya tebligata çıkmıĢtı…
    … M.S.Gorbaçov’un iktisadiyat meselesi üzere yardımcısı Aganbekyan Pariste resmi toplantıda Dağlıg Garabağın Ermenistanda olmasının iktisadı, siyasi amille bağlı olduğunu söylemiĢti. Elçibey meseleni böyle açıklayırdı. Dağlık Garabağ uydurma problemdir. Bu problem yukarıdan gelir, M.S.Gorbaçov Ermeni milletini destekleyecektir. Dağlık Garabağ problemi modeldir, ilk tecrübedir. Bu tecrübe bütün imparatorluğa yayılacak ve imparatorluğun çökmesi için zemin, erazi, torpah, milli iddialarla birleĢerek çok mürekket bir vaziyet yaradacaktır…
    Ġlk prognozlar böyle idi.
    Ve az sonra Bakü’ye haber yayıldı ki, Tophana meĢesi Ermeniler tarafından gırılır. Gırılan meĢelerin yerinde herbi obyektler gurulur. Dağlık Garabağ silahlanmaya baĢlamıĢtır.
    Azerbaycan Kommunist hökumeti için geyri-adi bir Ģey yok idi. Moskovaya millet vekilleri siyahı üzerine seçilir. RüĢvet-vazife, yerliçilik davaları öz ananesi üzerine devam edirdi. E.Vezirovun gohum-agrebası yahudi hanımının ehli-eyalları yeni hakimiyeti bölüĢdürürdü.
    Ve bu zaman Azerbaycan halkı tahminen 70 yıllık fasıladan sonra odlu bir guvvet kimi ayılıp Lenin meydanında - sonrakı Azadlık meydanında alev kimi püskürdü. Bu ilk Azadlık püskürtüsü idi. Tehlike altında olan Veten torpağı uğrunda mubarize ezmi Azadlıg iddialleri ile birleĢti. Çoktan gözlenilen gün gelip çattı. Minlerle insan mitinge toplaĢtı. Mitingde Elçibey çok büyük heyecanla garĢılandı. Ve Elçibey ilk çıkıĢında Sovyet imparatorluğunun iç üzünü açtı, uydurma Dağlık Garabağ probleminin mahiyetini gösterdi…
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  5. #5
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Bakü’nün mitingler devri baĢlandı. Halk harekatını bu devrsiz tesevvür etmek olmaz. Ermeni-Rus senaryosu hazır idi ve tedricen hayata geçirmeye baĢlanmıĢtı. Ermenistandaki Azerbaycanlılar - silah gücüne 200.000 insanın ailesi çöllere düĢmüĢtü. Var-devleti, olan-olmazı elinden alınan insanın evsiz-eĢiksiz galması, doğma torpağından göçürülmesi Moskovanı rahatsız etmirdi. Stalin’in Vatan savaĢından sonra göçürme siyaseti Zengezuru ermenileĢtirmiĢti. Neticede Azerbaycanın ayrılmaz hissesi Nahçıvan ada kimi Ermenistanın içerisinde galmıĢtı. Gasten düzeltilmiĢ bu tuzağı M.S.Gorbaçov destekleyirdi. Azerbaycanlıların tamamila Ermenistandan kovulmasına dünya sustu. Ermeni diyasporası Avrupa ve Amerikada büyük tebliğat iĢi gürür, dünya içtimai fikrini yanlıĢ istigametlendirmek sahesinde büyük iĢ-fealiyet gösterirdi.
    1988. Fevralın sonu idi. Azerbaycanda yaĢayan ermeniler çok rahatsız idi. Bu rahatsızlık Ermenistan’da ve Dağlık Garabağ’da Azerbaycan Türklerinin baĢına açılan oyunlarla, zülümlerle bağlı idi. Gabrestanlıkları dağıtılan, pirleri, ocakları mundarlanan Azerbaycan Türkleri ne günahın sahibi idi?
    Bu suala cevap tapmayan Azerbaycanda yaĢayan ermeniler göçmeye baĢlamıĢtı. Ve bu zaman ermeni milletçi teĢkilatları Moskovanın yardımı ile yerli hökümetin acizliğine, efelliğine hesaplayarak Sumgayıt planını heyata geçirtti. Pullarını kısa bir zamanda banklardan çıhardan, önceden evlerin damlarında video çekiliĢ için Ģerait yaradan ermeniler Azerbaycanlılarla konfilikte, davaya girdiler ve Ermenistandan kovulmuĢ Azerbaycan Türkleri arasında bir garmagarıĢıklık salındı. Ermenilerin eliyle bir neçe Ermeni öldürüldü. ġeheri haos bürüdü. Herbiçiler hadiselere geçikti. Ve bütün dünyaya Ermeni gırğını haberi yayıldı. Ermeni diyasporasının yardımı ile yayılan ve korku filmlerindeki süretler de ilave olunmuĢ Sumgayıt soygırımı adlı video filmler dünyaya yayıldı. Asıl hagigat aydın idi: Ermeni zülümünü, iĢğalini perdelemek için böyle bir uydurma hay-köyü önceden hazırlığın örneklerinden biri bu idi. Sonradan Azarbaycan ziyalıları milli hareketin üzvleleri, Ģahitler, senedler esasında Sumgayıt hadiselerinin asıl mahiyetini actılar. Ancak rus hökumeti, rus imparatorluğu bu meselede itinasız galdı…
    1988. ilin dekabrın 7-sinde Ermenistanın Leninakan ve diğer Ģeherlerinde böyük zelzele oldu. 40.000-ine kadar insanı mahv eden bu tabiat belası bütün dünya kimi Azerbaycan Türklerini de rahatsız etdi. Dinç ehalinin gırğını kim olursa olsun insanı sarsıdır, acıdır. Teessüf ki, ermeni milletçileri bu ağır günlerde de düĢmenciliği devam etdirirdiler. Yardım için geden Azerbaycan teyyaresi gazaya uğradıldı. 70 Azerbaycan gençi helak oldu. Gönderilen yardım
    kabul edilmedi. Yugoslavya teyyaresi Ankaradan kalktığı için Türk teyyaresi bilinerek vuruldu. Ve bu felaketten sonra dünyanın maddi yardımını askeri hazırlığa yöneltti. Fransa’dan, Almanya’dan, Beyrut’dan, Amerika’dan… silahlar gelmeye baĢladı. Bu silahlar Ermenistan’la Azerbaycan serhettine ve Dağlık Garabağ’da yığılıp yerleĢtirilirdi.
    Dağlık Garabağ’ın baĢ Ģeheri Hankendi (Stepanakert) ve Ermeni köylerinde Azerbaycan Türkü galmamıĢtı. KöçürülmüĢ, kovulmuĢ bu insanlar-diderginler Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde yerlerĢitirmiĢti. Bu zaman Moskova’da sahibleri ile razılığa gelen ve bilavasite onların tapĢırığını yerine yetiren E.Vezirov novbeti büyük hayanete el attı. Azerbaycan ziyalılarının Elçibey baĢta olmakla milli herekat üzvlerinin tekidlerine, talebine bakmayarak Ermenistandan köçürülmüĢ 200.000 artık Azerbaycan Türkünü Dağlık Garabağ’da değil, Bakü etrafında, Salyanda, Lenkeranda ġamahı’da yerleĢtirmekle 1813-1828 illerde süni Ģekilde yaradılmıĢ ve Stalin tarafından Sovyet dövründe resmileĢtirilmiĢ Dağlık Garabağ’ın statüsünü bir daha möhkemlendirdi. Ġster iglim-hava Ģeraiti, dil-ünsiyet uyğunluğu, isterse de ehalinin terkibinin değiĢmesi bakımından çok zaruri olan bu tedbir hayata geçirilmedi.
    Ağdamda bu hadiselerde ermeniler tarafından günahsız iki Azerbaycanlı Ģehit edildi. Halgın heyecanı Huraman hanım adlı bir kommunist baĢkanın yaylık atmak tedbiri ile susturuldu. Halbuki o zaman keti tedibirlere büyük ehtiyaç var idi. Yerli idareçiler rus-ermeni düĢmanlar kimi bir düĢman idi. Yerli mafyaların milli hissi yok kimi idi. Aslında beynelmilel fehle, kentli değil mafiyalar idi. Elçibey halk harekatının yetirdiği yeni siyasi hadimleri - Ġsa Gemberov, Etibar Memmedov, Aydın Memmedov, Halil Rıza, Vurğun Eyyubov, Necef Necefov, Dilare Eliyeva, Nemet Penahov, Arif Hacıyev, Yusuf ve Vagif Samedoğlu gardaĢları, Rehim Gazıyev, Tevfik Kasımov, Sabir Rüstemhanlı, Mehemmed Güntekin, Memmed Elizade, Firudin Celilov, Eli Kerimov, Sabit Bağırov, Fezayil Ağamalıyev, Kurban Memmedov, Ġskender Hemidov, Penah Hüseyinov, Tahir PaĢayev, Abbas Abdullah, Arif Abdullabeyli, Hikmet Hacızade ve baĢkalarının iĢtirak ettiği halk hareketi destekçilerinin, liderlerinin müellimi Ġdeoloji aydınlık azim ve gudret sahibi olan bu insanlar icdimai hadım gibi yetiĢirdi. Cevan fehle Nemet Penahov mitinglerin gahramanına çevrilmiĢti. Onun getiyet dolu nitkleri, fedakarlığı halkı ruhlandırırdı. Sonra çok ziddiyetli fealiyeti olsa da, halgın içinden çıkan bu ingılabı ruhlu gençi Elçibey sevirdi ve mitinglerde onun rolünü yüksek gıymetlendirirdi, sehvlerini geç-tez baĢa düĢeceğine inanırdı.
    1988. ilın noyabr-dekabr ayları Azerbaycan tarihinin mühim devridir. Azadlık meydanı geceli-gündüzlü nümayiĢ meydanına çevrilmiĢtir “Azadlık! Azadlık!” nidası Bakünü titretir, Hazarın sularını Ģaha galdırırdı. Sübh vahtı gelen gız, gadın, nümayiĢçilerin “Can Azerbaycan!”, “Azadlık!”, “Garabağ!” nidaları insanın iliğine iĢleyirdi.
    Bayaragları bayrak yapan üstündeki gandır,
    Torpak eger uğrunda ölen varsa vatandır!
    sedaları ganatlanıb Hazardan Türkistan’a yayılırdı. Tevfik Fikret’in “Millet Ģarkısı”, Mehmet Akif’in “Ġstiklal MarĢı” ġehiryarın “Azerbaycan” Ģiiri, Ahmet Cevadın “Yol ver Türkün Bayrağına” Ģarkısı, Azerbaycanın Devlet Himni, Üzeyir Beyin Üvertürası, Mehmet Arazın Ģiirleri meydanı lerzeye getirirdi. Halk meydanın çevresinde, deniz kıyısında çadırlar gurmuĢtu. Bir
    çadırda açlık edenler galırdı. Güçsüz-tagetsiz uzanmıĢ, günlerce aç kalan bu gençler öz bedenlerini, sağlıklarını, azadlığa serf eden fedakarlar idi.
    Bütün bölgelerden numayiĢçilere erzak, çörek gelirdi. Halk öz evladlarını gözünün üstünde saklayırdı. Bu nümayiĢçiler silsilesi bağımsızlığa doğru addım atan Azarbaycanın ilk büyük Azadlık neresi idi. Azerbaycan halgının ideya etrafında birleĢmesinin ilk büyük addımı idi. Ve bu addım Moskovanın çok büyük telaĢına sebeb oldu. Gece-gündüz devam eden nümayiĢ talebleri kommunist rehberliğin istifası, Garabağ’ın muhtariyetınin lağv edilmesi idi. Bu talebler silsilesi Azerbaycanın Azadlık isteği talebiyle birleĢirdi.
    Sovyet Ġmparatorluğu sisteminin sömürü siyasetinin ifĢası, Ermeni-Rus-Batı menafelerinin Antitürk, Antiislam düĢmançılığının iç yüzünün açılması bakımından halgı birleĢtirmek nokteyi-nazarından bu numayiĢleri yüksek gıymetlendiren ve bilavasta onun teĢkilatçılarından biri olan Elçibey vahit siyasi teĢkilatın yaradılması zaruretini hisedirdi. O vaht yaradılan “NumayiĢ Komitesi”nde milletçi kuvveler olsa da, komite hökümetin nezareti altında idi. Yandırılan Kommunist Parti biletleri büyük itiraz dalğasının canlı ifadesi idi. Gerginlik git-gide artırdı. Hökümetle numayiĢçilerin diyalogu baĢ tutmurdu. Moskovadan idare olunan hökümete halk inanmırdı. Mürekkeb veziyet yaranmıĢtı. Halgın kükreyen gezebini Milli-Azadlık harekatının aparıcı kuvvesi kimi güclendirmeyi ne geder zaruri idise, halgı Rus silahından korumak da bir o kadar vacib idi.
    Guvvelerin parçalanma ihtimali ve idare sisteminin olmaması milli guvveler için tehlike idi. Elçibey gan dökmeden siyasi iglimi saklamak ve Milli-Azadlıg harekatına doğru daha bir addım atmak taraftarı idi. Meseleleri en radikal yolla halletmeye meyilli guvveler herbi-siyası veziyeti düzgün giymetlendire bilmirdiler. Ġndi ve sonra Azerbaycan halk harekatını ülkenin siyasi, iktisadi vaziyeti ile, dünya demokratiya hareketi ile her Ģekilde bağlılığına hususi önem veren Elçibey iller boyu yığılan, toplanan nifretini, incidilen halgın itiraz kuvvesini idare ederek yönetmeye hususi ehemmiyet verirdi.
    … O günlerde halk birliğinin çok munis bir forması tongal baĢında gece-gündüz devam eden mitingler de yaranmıĢtı. Can deyip, can eĢiten halgın bir nümayiĢ folkloru, nümayiĢ Ģarkıları, nümayiĢ ahlagı yaranmıĢtı. Bu günlerde Elçibey gece-gündüz meydanda, halgın içerisinde olurdu.
    Millet yoludur, Hak yoludur tutuğumuz yol,
    Ey hak, yaşa, ey sevgili millet, yaşa var ol!
    sedası dalğalandıkça Azerbaycanın Azad ruhu meydanda insanların başı üstünde dolaşırdı.
    Sonralar bu numayişlerin mağzini, menasını tahrif ederek lekeleyen Kommunist Partisi funksiyonerleri milli hereketin barışmaz düşmanları idiler.
    1988 -ci yıl dekabrın 4 ünde Sovyet harbı güvveleri Azadlık meydanını terk etmeleri üçün gısa bir vaht verdi. Tanklar Ģehire dahil oldu. Büyük herbı Kuvvetler Azadlık meydanını muhasireye aldı. Oranı son anda fedakarlıgla terk etmeyen gençler dört taraftan salınan gün ıĢıklarının altında rezin deyeneklerle vahşicesine döyüldü, göz yaşartıcı gazlarla govuldu.
    Elçibey gençler tarafından gorunurdu. Nümayişin liderleri tutuldu. Tutulanların arasında Elçibey de var idi. Vaziyet ağır olsa da, demek olar ki, gan dökülmemişdi. Böhranlı veziyet kısa zamanlı olsa da aradan kalkmışdı.
    … Bir defe Bey yahın dostlarının birinin tekidi ile bir-iki saatliğa meydandan ayrılıp onların çok yakında olan evlerine gidib bir az dincelmeye, hem de paltarlarını değişmeye razılık verdi. Cemi iki saat geçen bu ev şeraiti ona sanki azap verirdi: “Qoy men gedim, üreğim orda galıb. Birden birşey olar…”
    Evden çıkarken 7-8 yaşlı balaca oğlanın saçlarını sığalladı “He koçak, menden ne isteyirsen. Ne isteyirsen de, söz verirem ki, istediğini edecem.”
    Uşak başını aşağı dikmişti. Birden başını yukarı galdırdı. Donuk gözlerini Beye zilledi. Utancag zayıf bir sesle:
    -Ebülfez emi, ele edin gan tökülmesin…
    -Nece?
    -Gan tökülmesin, hamı deyir ki, meydanda gan tökülecek. istemirem gan tökülsün, Ebülfez emi…
    Uşak ağlayırdı. Beyin de gözleri dolmuştu. Uşağı bağrına bastı. Gözlerinden öptü.
    -Gorhma oğlum, gan tökülmeyecek. Sene söz vererem ki, gan tökülmeyecek.
    Evden çıkıb meydana teref tez-tez geden Elçibey yavaşça pıçıldadı:
    - Bu söz uşağın sözü değildi, Tanrı sözü idi, Ulu sözü idi. Gerek gan tökülmesin, heç vaht gan tökülmesin!
    … Hepshanede Ebülfez Bey rahat nefes aldı. Gan tökülmemişti, uşağa verdiği söz yere düşmemişti.
    Zulmün topu var, güllesi var, galası varsa,
    Haggın da bükülmez golu, dönmez yüzü vardır…
    Siyasi mektebin mühim bir merhelesi geçilmişti… 1989. yıl başlamıştı. Dağlık Karabağ’da durum keskinleşirdi. Günden-güne daha çok silahlanan ermeniler Ermenistan-Azerbaycan serhattinin Kazak, Gedebey, Kubatlı, Zengilan, Laçın… bölgelerinde Çaykent’te günden-güne heyasızlaşırdı. Bütün ümitleri Moskovaya bağlı olan hökümet neyinki hazırlık tedbirleri görür, hetta ov tüfenglerini halktan yığırdı. Gaçgınların hayatı çok acınacaklı idi. Ve onların yerleştirilmesinde sehvlere yol verirdi. Yuharıdan yaradılan “yeraz” (Yerevan Azerbaycanlıları) tehgiredici adıyla halgın içinde bölücülük yayılırdı.
    … imperatorluğa karşı mübarize etmek için Halk harekatını idare eden siyasi teşkilata ehtiyac gün-günden artırdı. Demokratik güvveleri öz etrafında birleşdire bilen bu teşkilat siyasi partilerden daha geniş, ehateli bir kurum olmalı idi.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  6. #6
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Ebulfez Eli Elçibey - İlk Mücadeleler



    LK MÜCADeLELER

    AZADLIG. Dünyada ele adamlar var ki, onlar haggında söhbeti yalnız bu kelime ile başlamag olar. Allah-tealanın verdiyi nimetlerin başında gelen Azadlıg sözü ile. Azerbaycan milli-istiglal harekatının lideri, Azerbaycan Halk Cephesi başkanı Ebülfez Elçibey haggında söhbete başlamag en büyük helallıgdır.
    Azadlıg - azadlıg haggında düşünceden başlayır. Maddi ve manevi servetleri, bütün varlığı sömürülen insan ve ya millet için gollarındakı, boynundakı zenciri kırmaktan büyük ideal-ülkü yokdur. Tanrı insanı beraber yaratmıĢdır. Bu dünyanın imkanları da insanlar için beraber bölünmelidir. Dünyanı geyri-beraber bölen, somüren ve sömürülen gütblerini yaradan şeytan, üreyinde şeytan yuva salmış insanlar olmuşdur. Bu insanların yaratdığı dövletler, imperatorluglar Azadlığa, Tanrı edaletine karşı olmuşdur. Ve yegane yol Azadlıg için mücadile, dönmeden, yorulmadan, korkmadan mücadile aparmag olmuşdur. Tarih bunu defelerce sınagdan geçirmiĢdir.
    … Geceden bir haylı germişdi. Bir genc Bakünün gecekondularının birinde derin fikirler içinde idi. Bu fikir ne bir gecenin fikri idi, ne de bir adamın. Bu bir milletin 200 illik zülmetinin, açılmayan, uzandıgca uzanan gecesinin fikri idi. Bu fikir Azerbaycan Türklerinin fikri idi. Bu derin fikirler içerisinde çabalayan Üniversiteni yeni bitirmiĢ Ebülfez Eliyev idi. Sonralar o, Ebülfez Eli Elçibey adı ile dünyada tanınacag, Azerbaycan Türklerinin azadlıg meĢelini göylere galdırıb bütün dünyaya yayacagdır. Ancag o zamanı hele 25-30 il var idi. Ve ileride çok büyük, ağır mücadile dayanırdı. “Haradan baĢlamalı ve nece başlamal?” sorusu iller idi ki, ona rahatlıg vermirdi. Elçibey, bu sayag yaĢamağın esla mümkün olmadığını bilirdi. Bilirdi ki, diktatörlük rejiminin karĢısına sedd goyub tokunulmaz bir mecraya çevidiyi sorulara cevab vermeli, tarihin derin ve yakın gatlannı galdırmalı, anlayıĢlara iĢıg vermeli, Azadlıg yollarını aramalı ve her gün, her saat insanlara yardım etmeli idi. Azerbaycan Türklerinin demokratiya, istiglaliyyet, Veten uğrunda mücadilesi büyük bir tarih idi. Bu tarihi derslerini diriltmek, hayata gaytarmag çok vacib idi. BaĢga bir vacib olan mesele Azerbaycanın Rusiya terkibine dahil edilmesini gutlamağa mecbur edilen halga Rus sömürücülüyünü, Sovyet askeri diktatörlük rejiminin mahiyetini açmag idi. Gözlerden perdeleri galdırmag ve marksizm, leninizm belasının kökenlerini, bu maĢının insan ganı ile, halgların alın teri ile iĢyelen, hökm eden, ezici, mahv edice hisletini aĢkarlamag ve bütün dünyada bunları aĢkarlayanlarla birleĢmek günün talebi idi. Halga öz tarihini, öz tarihi haggını gaytarmagdan daha vacib olan hec bir Ģey yok idi.
    Elçibeyi uzun geceler düĢündüren de bu mesele idi.
    Durum aydın idi. Ve Elçibey büyük yolun baĢında dayanmıĢdı. Karar bir idi ve hec bir Ģey onu deyiĢdire bilmezdi. Bu hayat Azerbaycan Türklerinin Azadlığına hesr olunacagdı.
    …Kaynağından kopan damlaya ve ölen canlıya son güc geldiyi kimi Sovyetler Birliyinin de son gücü 60-70 illerde gelmiĢdi.
    Bütün imperatorlugların sonu ganla, savaĢlarla bitib.
    Sayısız-hesabsız itkiler dünyanın menzeresini zaman-zaman deyiĢib. Çok da büyük yaĢama tarihi olmayan Sovyet Ġmperatorluğu eslinde ölüme mehkum olan Rus Ġmperatorluğunun siyasi hiyle, yalan ve mekr üstünde süni uzantısı, devamı idi. Marksizm adlı hülya ve cefengiyat vasitesiyle Rus imperatorluğuna I. Dünya savaĢından sonra melhem bulan Lenin yeni halglar hapshanesi yaratdı.
    Azadlıg uğrunda mücadileye girmiĢ demokratlar, siyasi hadimler aldandı, mehv edildi, satıldı, mühacir oldu.
    AldanmıĢ Neriman Nerimanov, halgını satmagla ucalan Eliheyder Garayev, MeĢedi Azizbeyov, Agamlıoğlu ve ihanetin, rejimin gurbarı kimi Avropaya, sonra da Türkiye’ye mühaciret eden Memmed Emin Resulzade - bu insanların adı sembolik Ģekilde Azerbaycanın durumunu eks ede bilir.
    … Sözler lekelenmiĢdi, Halg, azadlıg, veten, mübarize, gardaş, ana, bayrag… ve minlerce sucsuz-günahsız ana dili kelimeleri zorlanmıĢ, onlara yeni kommunist anlamı verilmiĢ, sözler söz olmagdan cıkıb da haltaya, boyunduruğa cevrilmiĢdi.
    Demokrasi ve milli azadlıg harekatının karĢısında Kommunist partisi, KGB, Sovyet Devlet Sisteminin diktatörlük maĢını dayanmıĢdı. Her hangi bir milli kıpırtama, demokratik addım bu maĢının fealiyyete gecmesi için kafi idi. Dünya çapında casuslug ve hafiye sisteminin klassik örneyini yaradan Sovyet Devletini ve ümumen bu memleketi seciyyelendiren amiller bunlar idi: antidemokratizm, sömürucülük, insan haglarının olmaması, Ģovinizm, dünyaya gapalılıg, aĢağı hayat seviyesi… Normal gayçı düzelde bilmeyen bu devletin super askeri gücü, cağdaĢ, askeri teknikası neyin hesabına idi? Askeri casuslug Ģebekesinin mükemmelliyi ve para, mükafatla beslenen alim elitası hesabına. Harbi-polis rejimi ideolojini hususi nezaret altında saklayırdı.
    Yazarların, ressamların, mimarların, bestecilerin, Ġttifag adlanan teĢkilatları devlet geyyumluğunda, Merkezi Komite ve KGB-nin ciddi nezareti altında idi. Akademi ve Üniversiteler, Radyo ve Televizyon, Basın ve Yayın da bu nezaret Ģebekesi içinde idi. Ciddi senzör ideolijinin baĢının üstünde kılıc kimi asılmıĢdı.
    Aslında Lenin’in yarattığı bu diktatura maĢını sükancısının kim olmasından asılı olmayarag dünyaya, demokrasiye aykırı sömürü mahiyyetini aĢağı yukarı koruyup saklayırdı. Lenin’den baĢka her sonra gelen liderin evvelki lideri inkar etmesi Leninizm’in puçluğunu gösterirdi. Ġbretli bir siyasi letife hatırlatmak isterim. “Tren komünizme doğru ilerleyir. Sükancı Lenin’dir. Lokomotifte yakıt bitir. Ne yapalım diye Lenin’e yüz tutarlar. Lenin tez gençlere hitab edir: “Çetinlik geçicidir, gelecek sizindir.” Komsomolcular ormanları kırıp ümid içinde lokomotifi harekete getirirler. Tren ağır-ağır ilerliyor. Sükancı Stalin’dir. Yakıt bitir. Stalin’e yüz tutunca o deyir: Bu kader adamı komünizme aparmanın ne anlamı var? Adamların yarısını dökün yere, kovun, öldürün. BoĢ vagunları yandırıp yolumuza devam edek. Öyle de yapırlar. Tren gidiyor….. Sükancı N.S.KruĢçev’dir. KruĢçev’e yakıt bitti söyleyince diyir: YoldaĢlar, onsuz da bizim geriye yolumuz yoktur. Komünizme gidiyoruz. Geçtiğimiz yoldaki rayları sökün dağıdın
    tahtaları yakıp da gidek. Öyle yapırlar. Tren gidiyor… Sükançı L.Ġ.Brejnev’dir. O yakıtın bittiğini duyan gibi deyir: “Vagonların perdesini kapatın ve yırgılayın. Koy öyle bilsinler ki tren birbaĢ komünizme gidir”. Nihayet sükancı M.S.Gorbaçov’dur. O söylüyor: “YoldaĢlar, gelin açık danıĢak. Perdeleri açın ve aydınca bilin ki, biz komünizme getmirik, genellikle hiç getmirdik ve gitme imkanımız da yoktur!”
    Bu sistemde bürokratizm, rüĢvet, torpil, sahtakarlıg, ikiüzlülük az gala normal ahlagi keyfiyyetler sayılırdı. Bunlara karĢı mübarize teatral seciyye daĢıyırdı. Balıg baĢdan kokuyar. Rus cinovnik aparatı rüĢveti o gadar normallaĢdırmıĢdı ki, cemiyyetde bu ve ya diğer Ģekilde rüĢvet almayan yok idi. Ve hatta rüĢvet totalitar üsul-idarenin demokratisi, bir nevi çıkıĢ yolu idi. Dünyanın en büyük mafya sistemlerinden biri Sovyet Mafya Sistemi idi. Bu cemiyetin dünyada yaĢama haggı yok idi.
    Böyle bir agır durumla, sert Ģartlar içinde en facieli faktör milletlerin öz manevi, tarihi deyerlerini itirmesi korkusu idi. Assimilyasiya ve mankurtculug tehlikesi en büyük facieye cevrilmekde idi.
    Tüm Dünyanın bu ictimai harcang-kanser hastalığı güclendikçe dünya bir o gadar sarsılırdı. Parti-polis rejimi dünya demokratisi için, dünyanın güvenliyi için en büyük tehlike idi.
    Uzayda fırladılan sputniklerin, nükleer silahların, lazer teknikasının dürlü-dürlü ceĢidleri dünyanın siyah günlerinden haber verirdi.
    Demir hisarın içinde, imperatorluğun dahilinde her Ģey “güzel” idi. Her acıdan Lenin’in mantigi devamı, siyasi varisi olan Stalin Ģovinizmin yeni modellerini yaratmıĢdı. Rus Ģovinizmin maĢını anormal fesadları ile fantastik neticelere çatırdı.
    30′lu yıllarda Stalin repressiyası bütün mezlum halglara öldürücü zerbe vurdu. Korkunu, vahimeni, sosyal psikozu en yüksek seviyyeye galdırdı. Allahsızlıg, milliyetsizlik, adet-eneneden, milli olan her Ģeyden uzaglaĢmag bu rejim için normal idi.
    Yandırılan, mahv edilen manevi deyerler, öldürülen, sürgün edilen ziyalılar, ruhaniler, peren-peren düĢüb dünyaya yayılan mühacirler bu zülmün neticesi idi.
    E.Elçibey böyle bir dövrde siyasi fealiyete kadem koydu. XX. esrin evvellerinde yeni inkiĢaf orbitine çıkan ingilabi-siyasi demokratiya havası yeraltı çaylar kimi gelib-gelib üze çıkmalı idi. Evlerde, ailelerde hifz edilen adet-eneneler, dini ve milli bayramlar, merasimler milleti bu fırtınadan kurtaran en büyük ocag idi. Bu mügeddes amiller milletin kan yaddaĢı, milli hafızası idi. Bu yeraltı çayların siyasi dayanağı, milli-manevi devlet ifadesi Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin ölmez ruhu idi. Memmed Emin Resulzade ve onun silahdaĢlarının haricde apardığı siyasi mücadile bu milleti ölmeye goymayan en büyük kuvvetlerden biri idi.
    E.Elçibey bir defe kalkıb milletin baĢı üstünde dalgalanan ücrengli bayrağı yeniden galdırmag için mücadile meydanına atıldı. Geriye yol yok idi. Ya olum, ya ölüm… Ya Azadlıg, ya kara toprag! Özü icin seçdiyi bu yolu Elçibey Öz milleti için de seçmiĢdi.
    Bu mücadilenin aparıcı kuvvesi genclik ve yene de genclik olmalı idi. Üniversite ve Enstitü, cayhana ve meydanlar-genclerin olduğu her yer Elçibey için doğma idi. Ve o doğma yerlerde doğma söhbetlere getmeye baĢladı.
    O söhbetlerin ilk gününden Kommunist Parti Merkezi Komitesinin ve KGB-nin kara kitabına Ebülfez Eliyev adı yazılmıĢ oldu.
    Günler-aylar gecdikce bu kara kitab aĢıb-daĢacag, Baküden Moskovaya, Moskovanın istehbarat merkezlerinin birinden o birine geçecek ve Mustafa Cemiloğlu, general Grigoryenko, Sakarov, Soljenitsin, Mikolo MiroĢniçenko ve nece-nece tatar, rus, ukrayn, gürcü, latıĢ, eston.. disidentinin sırasına Azerbaycan Türkü Elçibey’in de adı yazılacagdır.
    Bu kara defterin bir adı da ölüm, tegib, sürgün idi.
    Ağır günler baĢlayacag, onun oturub-durduğu adamlar, gohum-egraba nezaret altında yaĢamalı olacagdı. Telefonlar dinlenecek, her yerde, her zaman disidentin her addımı yazılacagdır. Her an avtomobil gezası, psikatrik hastane nisbi yaĢayan disidenti bekleyir.
    Disident hareketi KGB-nin karĢısına çıkan ilk büyük maneler idi. Ve askeri-polis rejimi disidentler üzerine hücuma gecdi.
    Yıl 1941. Hitler Almanyası, Sovyetler Birliyine hücum etmiĢdi. Ġki canavarın-Hitlerin ve Stalinin milyonlarla günahsız insanı mahv eden edaletsiz savaĢı baĢlamıĢdı. SavaĢın fırtına dalgası Azerbaycana da gelmiĢdi. Bir sömürü Devletinin diğer sömürü iĢtahı ile alevlenen Devleti ile savaĢının adını “Veten müharibesi” goymuĢdular. Ve bu “Veten müharibesi” Azerbaycana sefalet, aclıg, gırgından baĢga hec ne getirmemiĢdi. Küçük Stalin rolunu oynayan fanatik kommunist Mir Cafer Bağırov idi. Burası da geribe idi ki, bu cellad fanatikin de öz kommunist düĢmenleri ve özünemahsus “vetenperverliyi” var idi.
    Cecen-InguĢlardan, Krım tatarlarından sonra Sovyetlerin Güney sınırlarının güvenliyi için Türk halglarının göcürülmesi planına Azerbaycan da dahil idi. A.Mikoyan bu planın müellifi idi. M.G.Bağırov geyri-adı seferberlik ve yardım rekordu ile A. Mikoyana galib geldi ve Sovyet ordusunun petrol ehtiyatı hatirine Azerbaycan göcürülmedi, yalnız ayrı ayrı aileleler, Ģübheliler Orta Asiya ve Sibiryaya sürgun edildi.
    SavaĢın acı rüzgarı Nahçıvanın Ordubad Ģeherine, uzag Keleki köyüne de gelib catmıĢdı.
    Mehrinse hanım göz yaĢları akıdırdı. EĢi Gedirgulu savaĢa gedirdi. Dağlar arasındaki el-ayagdan uzag bu köyde 15 yaĢlı Ġbrahim, 12 yaĢlı Murad, 7 yaĢlı Almurad ve hale 3 yaĢını doldurmamıĢ Ebulfez’le ana kalırdı. Sigareti sigarete calayan ata uĢaglarını bir-bir öpdü ve sıra körpe Ebülfez’e geldi. Ata bir an dayandı ve hele hec kesi tanımayan dilsiz -ağızsız körpeye ne dedi, ne düĢündü onu Allah bilir. O, Ebulfezi de öpüb bağrına bastı. UĢagları Mehrinse hanıma, Mehrinse hanımı Allaha tapĢırdı, ağır-ağır evden çıkdı. Çevrilib bir daha doğma evine, hanımına, balalarına bakdı.
    UĢaglar ağlaĢırdı. Ağlamayan tek Ebülfez idi. Mehrinse hanım ardınca su atırdı. Ata köksünü ötürdü. Elini yelleyib köy aĢağı yolu son defe getdi…
    Kanlı savaĢ bir aileni de baĢsız goydu.
    Çocukluğu savaĢın ganlı yıllarına düĢen Ebülfezbey’in taleyinde atasız böyümek de var imiĢ. Tanrı gismetidir. Ve bu da Tanrı gismeti idi ki, kiĢi gayretli Mehrinse hanım Ebüfezbey’e hem ata, hem de ana olmalı imiĢ. Özü de nece bir ana!
    Mehrinse hanımı hayatının son yıllarında bir neçe defa görmüĢem. Ana mügeddestir. “Cennet ananın ayaglarının altındadır” kelamının anlamını men Mehrinse anaya bakanda dark etmiĢem.
    Mehrinse ana yeriyende ayaglarını çekirdi. Kelekide men ananın ne için aksadığını sordum. Çok kederli ve ibretli bir ehvalat anlatdılar.
    … Kelekinin onsuz da soyug olan gıĢı savaĢ yıllarında daha da sertleĢmiĢdi. Derd gelende batmanla gelir - deyib atalar.
    UĢagları için ruzi gazanan ana seherden akĢamacan ayagüste olurdu. Bu ağır günlerin birinde Mehrinse ananın ayaglarını Ģahta vurur. ġeherle elage kesilibmiĢ köyde hekim-filan da yok imiĢ. Ananın ayag barmaglarından baĢlayan gangren yavaĢ-yavaĢ artmaga baĢlayır. Yegane çıkıĢ yolu ayağın o hissesinin kesilmesi idi. Bunu kim yapacag? Hale cavan yaĢlarında halg tebabetini güzel bilen ana dörd balasına bakıb da baltanı eline alır..
    Dağ yağı yaranın üstüne tökende ana özünden gedir.
    Nedense men Elçibey’e bakanda hemiĢe o sehneni hatırlayıram. Ve Elçibey Mehrinse ananın evladı kimi gözümde böyüyür.
    Görünür, hayatda hec bir Ģey tesadüfi deyil. Elçibey de mehz bu aileden çıkmalı imiĢ. Bu atanın, bu ananın evladı, bu gardaĢların kiçik gardaĢı olmalı imiĢ. Elçibey bu toprağın, bu vetenin, bu Milletin oğlu olmalı imiĢ! Onu Tanrı özü bu milletin gismetine yazmıĢdı.
    Azerbaycan Türkü bir de Elçibey’in anası olduğu için Mehrinse hanıma minnetdardır, borcludur.
    “Ana haggı -Tanrı haggı”, deyib Dedem Gorgud, bu haggı gaytarmag, ödemek mümkün deyil.
    … Üniversite illeri Elçibey’in hayatında unudulmaz iller idi. 17 yaĢlı gencin ĢergĢünaslıg fakültesinin arap bölümünden baĢlayan ictimai hayatı halgın Azadlığı uğrunda mücadile mektebinin baĢlanğıcı, astanası oldu. Bu beĢ yıl geçmiĢ yıllara
    iĢig saldı, geleceyi anlatdı. Bu hayat yalnız bir insanın deyil de, milli-azadlıg harekatının yeni marhelesi için zemin oldu.
    Bu beĢ yıllık Üniversite hayatının anlamını aĢkarlamag için Mehrinse ananın Elçibey’in mahkemesine yazdırıb gönderdiyi mektubda (yeri gelmiĢken deyim ki, Elçibey mahkemede o mektubun okunmasına izin vermedi) böyle bir yer var: “Mən ezab-eziyyetle oğul böyütdüm. 17 yaĢında okumağa gönderdim. Amma siz okudub da oğlumu kendinize düĢmen etdiniz. Menim O, 17 yaĢlı oğlumu özüme gaytarın”. Ananın sözlerini açıglamağa ehtiyac yoktur.
    Marksizm-Leninzm kitablarının, Parti tarihi, Ġlmi Kommunizm, Marksist felsefe ve tarihĢünaslığın karĢısında - o biri sahilde bir asıl dünya var idi. Bu dünyanın adı Türklük, Ġslam ve gercek Demokrasi idi. Sömürünün ve askeri-polis rejiminin mahiyetini bilmek, derk etmek, mücadile etmek için bu sahile çıkmag, ileriye, yalnız ileriye doğru koĢmak lazım idi. Azadlıg amalı her türlü çetinlikden, azabdan daha yüksekde dayanan ideal, ülkü idi.
    … Elçibey’e Mısır’da tercümeçi iĢlemeyi teklif edende o tereddüd etdü. Bu narahat adamı ölkeden uzaglaĢdırmag yukarıda razılaĢdırılmıĢdı. Heç kimse Ģübhelenmezdi - arab bölümünu bitirenler esasen dıĢda calıĢırlar. Elçibey’in talebe dostları - Vasim Memmedeliyev, Rafig Ġsmayılov, müellimi merhum Ağamalı Hasanov Elçibey’e getmeyi meslehet bildi. Dili derinden öyrenmek için önemli olan bu seferin başga bir menası dışdan görünen Azerbaycan, demir hasardan o üzde gorüşeceyi insanlar, göreceyi dünya idi.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  7. #7
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Büyük Kahire’nin küçük kahvanelerinin birinde Fransız gazetici Elçibey’den çok Ģey sordu, sorulardan biri de bu idi: “Azerbaycan ve onun geleceyi haggında ne söyleye bilersen?”
    Elçibey’in cevabı böyle idi: “Azerbaycanın sömürü, müstemleke olması Ģübhesizdir. Azerbaycan Türkleri layıg olduğu Azadlığı alacagdır. Sovyet imperatorluğunun ömrüne çok kalmayıb. Men milletimin azad geleceyine inanıram. Men vahid Azerbaycanın olacağına inanıram!”
    Bu cevab Baküdeki kara kitaba yazıldı ve büyük gazeb doğurdu.
    DıĢda calıĢmag Elçibey’e çok Ģey verdi. Ve uzag Mısırdan görünen Azerbaycanın pamuk tarlalarında ömrünü çürüden solğun çehreli gadınlar, petrol medenlerinde gece-gündüz çalıĢan iĢçilerin yorğunlug ve azab saçan gözleri uzaglardan öyle aydın görünürdü ki, Elçibey bu aydınlık karĢısında yene and içdi: “Ya ölüm, ya Azadlıg!”
    DıĢda çalıĢanlar dolu bovullarla, araba ile dönürler. Elçibey dıĢdan borclu geldi. Amma Azadlıg aĢkı ile çırpınan ürek dolu idi. Allah-teala Elçibey’i dünya malına tamahdan uzag yaratmıĢdı. Tanıdığım adamların içinde insanın dünyaya eliboĢ gelib, eliboĢ getdiyini Elçibey gadar real, gerçek bilen ikinci adam tanımıram. Milletin bu gadar büyük derdini çeken adamın mal-mülk derdi çekmeye vaktı, hevesi harda idi ki…
    … Ziya Gökalp’ın “Türkcülüyün esasları” Kitabı, Atatürk’ün kitabları, ġeyh Mehemmed Hiyabani ve Settarhan herekatı haggında yazılar, M.E.Resulzadenin makele ve kitabları elden ele gezirdi. Gizli okunan kitabların arasında Sovyet disidentlerinin eserleri, Gumilyovun kitabları ayrıca bir yer tuturdu.
    Elçibey’in siyasi fealiyeti üç istigametde idi.
    Birincisi Kütle arasında, yığıncaglarda, adet-enene yerlerinde, meclislerde, cayhanada halgın üreyinde olan sağlam duyğuları ortaya çıkarmag, söhbetlerle, mübahiselerle hagigeti insanlara söylemek ve bir çok hagigatları da insanlardan öyrenmek idi. DerviĢ anenisini, halgın psikolojisini, düĢünce terzini güzel bilen Elçibey hemiĢe bu yolu daha çok sevmiĢ ve bu yola üstünlük vermiĢdir. Millete Elçibey’i sevdiren en büyük amillerden biri bu idi. Bu yolda Elçibey ona göre üstün ve uğurlu idi ki, halga ders vermir, ondan yukarı dayandığını iddia etmir. Eksine halgla bir yerde fikirleĢir, bir yerde çare aktarır ve doğru yolu gösteren hakikati en büyük müellim sayır. Mitinglere, halk toplantılarına geden bu yol en popüler yol gibi helledici olacaktır.
    Ġkinci yol ilim yolu idi. Bu cephede esas amil Türkoloji ve onun ayrılmaz hissesi olan Azerbaycan Türklerinin tarihinin ciddi Ģekilde öyrenilmesi idi.
    Azerbaycan halgına ve ümumen Türklüye hakaret olan 3 cildde “Azerbaycan Tarihi” sahtakarlıg ve rezaletden baĢka bir Ģey deyildi. Ne idi bu kitabın esas gayesi?
    Gaye bu idi - Azerbaycanlılar (Azerbaycan Türkleri deyil de, mehz Azerbaycanlılar) XI. esirden sonra indiki topraglara gelmiĢler; onların Tarihi islama, mongollara, Türkler’e karĢı mübarizeden ibaretdir; Rus halgı Azerbaycanlıları nasıl ġark istibdadından kurtardı; milliyetcilik bataglığına ve oyuncak Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetine karĢı Rus ingilabcı -demokratlarının mübarizesi ve hilasedici rolu, Kommunizmin iĢıglı yollarında kazanılan kalebeler; çiçeklenen Azerbaycan, Sovyet halglarının kardaĢlıg ailesi, Sovyet medeniyyeti vs. vs. Bütün bu hedyanları, yalanları, iftiraları akademizm hurafatı ile halga aĢılayan profesörler ordusu, elitar alimler, funksionerler destesi durmadan çalıĢırdı. Ġki dünyagörüĢ, iki zehniyet üz-üze dayanmıĢdı.
    Ebülfez Elçibey’in siyasi fealiyetini anlamak için veziyeti öteri de olsa hatırlatmak vaciptir:
    Arap hilafatında Türk devletinin tarihini öğrenilmesi Avrupa çağdaĢ ilmi sistemiyle Türk devletçilik tarihinin araĢtırılması mühim ehemiyet kespedirdi. Elçibey’in namızadlik tezi “Tuluniler Devleti (868-905)” adlanır… Bu eserin devlet kuruculuğuna has olan hisselerinde ordu, donanma, memurluk, divanlar, din ve hukuk iktisadiyet ve onunla bağlı ictimai münasebetler öylece de kültür meseleleri geniĢ Ģerh edilir. Bu eseri öylece de bu tipli diğer eserlerin metinaltı menası her türlü imparatorluğun mahiyetini izah etmeye ve Türk devletçilik ananesinin büyük sistemini ortaya koymaya hizmet edir. Eserin bir yerinde Elçibey böyle yazır: “Hint ve Çin sınırlarından Atlas Okyanusu’na, Zagafgazya’nın kuzeyinden Hint Okyanusu’ndan Arabistan Denizi’ne kadar olan büyük bir arazinin VIII. asrın ikinci yarısında öz hakimiyeti altında zorla birleĢtiren Abbasiler, hilafetin bütünlüğünü IX. yüzyılın baĢlanğıcınadek koruyup saklayabilmiĢtir. Yüzden sarsılmaz, kuvvetli, nehek bir imperya tesiri bırakan hılafetin XI. asır baĢlar baĢlamaz dahilen çörümekte olduğu açığa çıktı. Böyle ki o, çok çekmeden tenezzüle uğrayıp parçalandı ve onun erazisinde ayrı ayrı devletler meydana geldi”. Tarihin inkiĢaf kanunlarını oldugca güzel bilen Ebülfez Bey tarihin tekrar olunan ve mahiyetçe değiĢmeyen mantığını imperyaların yaranması, inkiĢafı, tenezzülü ve nihayet ölümünü Lev Gumilyov nazariyesiyle Ģerh ede ede XXI. (21) yüzyılın Türk asrı olduğunu, Hazar’ın artan suyunun artan Türk gücü olduğunu açıklayır.
    Tarihin romantik tarafı ile real tarafını ustalıkla birleĢtiren Elçibey Atatürk ve Lenin siyasi devlet sistemini mukayese ederken Atatürk’ün üstünlüğünü tarihi, siyasi içtimai, iktisadi delillerle Ģerh ederek gençlere tarihe yeni bakıĢın esaslarını aĢılayırdı. Bu bakımdan Zeki Velidi Togan’ın, L.Kalfesoğlu’nun, L.Gumilyov’un, A. Ġnan’ın, B.Ögel’in, eserlerini sevdiği kadar da sevdirirdi. Müellimi Ziya Bünyadov’un Arap kaynaklarına, Atabeyler tarihine, Ġslamdan sonraki Azerbaycan tarihine yüksek kıymet veren Elçibey “Yeni nesli kadim eski Sümer, eski Çin, eski Fars ve Arap dilleri üzre uzmanlar yetirmenin tam zamamdır” deyirdi.
    Elçibey güzel bilirdi ki milli tarih etraflı Ģekilde öğrenilmese Milli-Azadlık harekatı nezeri bakımdan iĢlenip hazırlanabilmez. Bu bakımdan o, tarihçilerden Y.Yusufov, S.Eliyarlı’nın, M.Ġsmayılov’un, H.Aliyevin, S.AĢurbeyli’nin, R.Ġsmayılov, Nesib Nesibzade’nin Türkologlardan F.Zeynalov, A.Ahundov, E.Abdullayev, T.Hacıyev V.Aslanov, E.Gaybullayev, C. Kahramanov, F.Mehmedov, F.Celilov, E.Tahirzade, A.Acalov ve baĢkalarının araĢtırmalarını izleyir ve onlara yeni ideya ve fikirler de verirdi. Avropa tarih nazariyesini milli hava, milli ihtiyaçla birleĢtirmeyi vacib hesab eden Elçibey milli teessüpü esas hesab edirdi. Elçibey tarihe hesr olunmuĢ eserlerde akademizm ile yanısıra hissiyata, sezgi ve duyğulara hitap eden eserlerin yazılmasını gençelere tavsiye edirdi. Sovyet kültürünü öğrenmek adı altında Üniversite ve akademilerde hükümranlık eden tarihçilerden sohbet düĢende Ebülfez Bey diyir: “O Ģeyi ki zaman kendisi atacak, hayat kendisi reddedecek onun için çok telaĢ etmek lazım değil. Yıkılan kolhoz-sovhozun, dağılan fabrik-zovodun ne kültürü? Biz insanları, gençleri yitirmemiliyik. Kıymetli olan sağlam düĢünceli gençlerdir.”
    Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti tarihinin, Mehmed Emin Resulzade irsinin diğer siyasi liderlerin eserlerinin öğrenilmesi ve tebliği çok mühim idi ve bu problem hemiĢe Elçibey’in digget merkezinde idi.
    Ve nihayet Elçibey’in fealiyetinin üçüncü istikameti medeniyet ve sanatla bağlı idi. Azad fikrin kapılarını açmak için edebiyat ve sanat hususi değer taĢırdı. Ve milli Ģuurun yaranması bilavasite bu eserlerle bağlı idi. Azerbaycan Türkleri’nin folklordan ve yazılı edebiyattan gelen Azadlıg duyğuları, Sabir, Mirze Celil, Ali Bey Hüseyinzade, Ahmet Bey Ağayev, Üzeyir Bey Hacıbeyli, Yusuf Vezir Çemenzeminli, Hüseyin Cavid, Ehmed Cavad, Almas Yıldırım, Vahap Yurtsever, Mikayıl MüĢfig halkın kan yaddaĢı, milli hafızası idi. Bu yeraltı çaylar üze çıktıkça Azerbaycan Türkleri’nin milli ölmezliği, manevi zenginliği, Azadlıg yangısı daha aydın ve bariz Ģekilde otaya çıkırdı. “Bir defe yükselen bayrak bir daha inmez” hakkatinin altında edebiyat ve sanatın bütün zamanlarının büyük içtimai gayesinin, milll benlik ideyasının milli Azadlıg duygusunun formalaĢmasında edebiyat ve sanat kudretli bir vasıta idi. Sırf siyasi faaliyetin imkansız olduğu zamanlarda siyasi dünyagörüĢünün formalaĢmasında demokratik edebiyatın tebliğine Ebülfez Bey hususi önem veriyirdi. Totaliter ve avtoritar cemiyet demokratik edebiyattan oddan korkan gibi korkurdu. O illerde “Gobustan” sanat toplusuna karĢı karagüruhu kaldıran Merkezi Komite ve KGB idi. Milli yazıcılara karĢı edebi mahkemeler, öldürücü siyasi tenkitler boĢuna yaranmırdı.
    60-70 inci iller azad fikirle despot rejimin yüz yüze geldiği ağır zamanlardı. Yazarlardan R.Rıza, Ġ.ġıhlı, B.Vahapzade, Ġ. Efendiyev. E.Memmedhanlı, S.Ahmedov, Ġ.Hüseynov, Anar, Y.Semedoğlu, E.Eylisli, Elcin milli edebiyatın ciddi örneklerini yaradırdılar. Yeni edebi neslin yetiĢmesinde Elçibey’in de mühim rolü vardı. Bu rol herĢeyden önce yeni yazıcıların fikrinin
    istikametlendirilmesiyle bağlıydı. Elçibey içtimaiyet arasında edebi eseri milli-siyasi bakımdan kıymetlendirmek değerini yaratmıĢtı. Partokratyanın kosmopolit ve komünist propagandasına karĢı milli Ģuurun derinliğini ve zenginliğini karĢı koymak lazım idi. Burada komünist tebligatı o kadar da tehlikeli değildi. AĢağı yukarı hamı bu sayak edebiyatın manasızlığını anlamıĢtı. Burada beĢeri duyğular adı altında metaforik sanat perdesinde kosmopolitizm yayılabilerdi. Elçibey milli Ģuur merhalesini geçmeden ve halkın azadlıg duygusuna hidmet etmeden beĢeri duyguları terennüm eden eserleri keskin tenkit edirdi. Elçibey bu fikirle idi ki bedii söz duygusu olan gençler istedadlarını, milli özünüderk yoluna çıkarabilerse o zaman beĢeri ve milli duygular uzvi Ģekilde birleĢebiler. Elçibey tamamiyle haklı idi. Neden insan hakları kazanmak isteyen, Azadlıg duygularını ifade eden Azerbaycan Türkü’nün zengin maneviyatının, psikolojisinin tesiviri beĢeri olmasın? Hiç kuĢkusuz ki olabiler ve olmalıdır. Elçibey’in Ģairlerle, tenkitcilerle, mimarlarla, artislerle saatlerle çeken sohbetlerinin, mübaheselerinin Ģahidiyem. Çok da yüngül geçmeyen bu sohbetlerde fikirler arılaĢır-durulaĢır, yaradıcılıkla bağlı ziyalıların yeni nesli böyle yetiĢirdi. Elçibey’in kültür adamları ile görüĢlerinde milli musiki, milli mimarlık ve tatbiki sanatlar mühim yer tuturdu.
    Ve bütün bu meseleler bir ana hatta birleĢirdi. Ġster halk arasında ister ilim adamları ve kültür-sanat adamaları arasında giden bütün sohbetler bir amala hizmet edirdi: Halkı Azadlığa aparmak. Bu Azadlıg, düzgün görmek, ona doğru inamla ilerlemek, Azadlıg uğrunda her Ģeye hazır olmak düĢüncesi baĢlıca maksad idi.
    … Yıllar geçirdi. Ve her yıl kendisiyle ne ise bir Ģey getirir ne ise bir Ģey de aparırdı. 1975 yılında ünlü kazak Ģairi Olcas Süleymenoğlu’nun “Az i Ya” eseri yayınlandı. Bu eser Sovyet Ġmparatorluğu’nda top kimi patladı. Hakim Rus milliyetçiliğine, Ģovenizmine güçlü bir darbe vurulmuĢtu. Ġki hisselik “Ġgor Destanı”nın Türk menĢeine ve kadim Türk-Sümer iliĢkilerine hesredilmiĢ formaca ilmi-bedii esse, mazmunca politik pamflet idi. Avrupasentirizmi, akademizm hurafatını, Rus Ģovenizmini ifĢa eden bu eserin mazlum halkların uyanması için, milli Ģuurun kalkınması için büyük ehemmiyeti vardı. Rusça, öylece de tercümesi Natik Seferov’un Azerbaycan Türkçesi ile çeviri kolyazması elden-ele gezmeğe, okunmaya baĢladı. Moskova Olcas’ın bu kitabına periĢan oldu. Müellif yukarıdan tehdid edilmeğe baĢlandı. Keskin tenkidi makaleler yayınlandı; müzakereler geçirildi, hatta eser Hitler’in “Mein Kampf” (“Kavgam”) eseri ile mükayese edildi. Yalnız Kazakistan Komünist Partisi MerkezĠ Komitesi’nin o zamanki birinci katibi Dinmuhammed Kunayev’in L.Ġ.Brejnev ile Ģahsı dostluğu Olcas’ı hilas etti. Elçibey Olcas’ın bu eserini yüksek kıymetlendirdi. Hususiyle eserin politik konteksti maraklı idi. Hiç Ģüphesiz ki Sovyet Ġmparatorluğu’nda rnilli türkoloji’nin, tarihçiliğin inkiĢafında olduğu kimi millı tefekkürün ilerlemesinde Olcas’ın Az i Ya eseri çok büyük rol oynayacaktı, ve oynadı da.
    Yıllar geçirdi. Ağır geçirdi. Amma boĢuna geçmirdi. DaĢ üstüne daĢ koyulur, milli-azadlıg hareketinin zemini hazırlanırdı. Gençlik siyasi mübarizenin yolları, formaları hakkında düĢünür, mengene içinde yaĢayan ziyalılar, talebeler yollar arayıp aktarırdı. DıĢ radyolarda özellikle “BBS”, “Azadlıg”, “Amerika’nın Sesi” radyolarının Sovyet Ġmparatorluğuna, disidentlere, rejimin sırlarına hasrolunmuĢ yayınlara Elçibey hususi önem verir ve ziyalılar, gençler arasında bu veriliĢlerin müzakiresine, yayılmasına çalıĢırdı.
    Elçibey’in özel değer verdiği alanlardan biri de Azerbaycan muhacirleri problemi idi. A.Hüseyinzäde, M.E.Resulzade, A.Ağazade, Mirze Bala, A.Caferoğlu, V.Yurtsever, A.Yıldırım, K.Oder, M.Kengerli, A.Karaca, F.Aküzüm, A.Aran… kimi muhacirlerin heyat ve faaliyetinin bir neçe sepkide öğrenilmesi çok ehemiyetli idi. Her Ģeyden önce bu muhacirler siyasi kürsü idi. Bu insanların haricde apardıgları mücadele Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin ideyaları uğrunda aparılan mubarizenin devamı idi. M.E.Resulzade’nin “Azerbaycan Dergisi”nde, bir neçe ülkede yayınlanan onlarca gazet ve dergilerde çap olunan yazıları, resmi ve gayrı-zegmi müracatları Azerbaycan siyasi fikrinin ayrılmaz bir hissesi idi. Ankara’da Azerbaycan Kültür Derneği’nde saklanan üç renkli bayrak Milli Azadlıg harekatının sembolü gibi aziz ve mukaddes idi. Bu manevi dayağa karĢı KGB’nin apardığı büyük mübarize boĢuna değildi. Böyle bir menevi-siyasi dayağı lekelemek, mahvetmek için neler edilmirdi. “Hain”, “satgın” tayinleriyle damgalanan, Türkiye casusları gibi suçlanan, çirkab atılan muhacir mücahidleri tanıtmak, sevdirmek için Ebülfez Bey çok cepa sarfedirdi. “Komünist” gazetinde, “Azerbaycan Komünisti” dergisinde ve diğer resmi organlarda çalıĢan tebligat maĢını ifĢa edilmeli, günahsız insanların Azerbaycan’ın istiklaliyeti uğrunda hak ve adalet için apardığı adaletli mübarize öz gıymetini almalıydı.
    Yıllar geçirdi ve bu yılların içinde mühim iĢlerden biri, Rus ve Fars Ģovenizminin birleĢtiği alanda - Güney ve Kuzey Azerbaycan’ın probleminde halkın aydınlatılmasına ihtiyaç var idi. Gurbet, acı hissini siyasi aleve, harekete geçirmek en büyük tarihi görev idi. O yıllarda kudretli sanatkar ġehriyar’ın “Haydar Baba’ya selam” poeması sınırsız söz sanatında güneĢ gibi parladı. Dilden dile gezen bu poema manevi birlik destanına çevrildi. Sömürünü özel formasını tatbik eden Ģah despotizmi, Humeyni fanatizmi, Kesrevi ideyaları ile silahlanarak Ġrancılık zihniyeti yayır, her vasıta ile Azerbaycan problemini silip atır, yakına bile goymurdu. Diğer tarafdan Rus ideyaloji maĢınının komünist tebligatı Hizbi - tüdecilik milli Ģuuru istismar, süi-istifade yoluyla aparılırdı. Azerbaycan’ın birleĢmesi Moskova ve Tehran’ı aynı derecede narahat edir. Azad Azerbaycan Ġran’ın parçalanması demek idi.
    E.Elçibey’in siyasi konsepsiyosında Güney Azerbaycan problemi hic vakit ikinci mevkiye gecmeden en vacip problem olmuĢdur. Stratejisinde, Güney Azerbaycan’ını nazara almayan her hansı bir siyasi, ekonomik, kültür, tahsil projelerini Elçibey ciddi proje kimi kabul etmemiĢdir.
    Dünyanın, Ġran’ın ve Kuzey Azerbaycan’ın durumuna bağlı olarak Elçibey’in vahid Azerbaycan konsepsiyasının ana hattı değiĢmez kalmıĢtır. Dünyanın parçalanmıĢ, ayrılmıĢ bütün hakları gibi tez-geç Azerbaycan Türkleri de birleĢmelidir. Bu büyük mesele barede Elçibey’in fikirlerinin detaylarının üzerinde ayrı-ayrı yine duracağız.
    Ve nihayet, kardeĢ Türkiye ile münasebet Elçibey’in siyasi görüĢlerinde, faaliyetinde ayrıca bir değer taĢıyır. Türkiye’nin sadece komĢu bir devlet gibi kabul etmek Sovyet Ġmparatorluğu’nun sınagdan çıkmıĢ siyasetidir. Azerbaycan’ı da içine alan bu imparatorluğun tarihi Osmanlı-Rus ihtilafları, uzun süren savaĢlar, toprak davası, Birinci Dünya SavaĢı’ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti’ne korumak amacıyla Mustafa Kemal PaĢa ile Lenin’in bağladığı sülh mukavelesi tarihi zıddiyeti düĢman münasebeti hic vakit unuttura bilmemiĢtir. I. Petro’nun vasiyetlerinde yer alan sıcak denizler, boğaz ve Ġstanbul hasreti, dili bir, dini bir Türk kardeĢlerin sömürü durumu bu iki devleti hiç vakit yürekten birleĢtire bilmez. Yalnız sohbet nisbi sülhden
    gidebiler. Nato ülkesi gibi altına kara çizgi çekilen Türkiye’nin Sovyet Ġmparatorluğu’nun gaddar düĢmanı olması hiç bir Ģüphe doğurmur.
    Azerbaycan’ın Türkiye ile münasebetinin tarihi özelliği var. Oğuz kökenli, dili bir, kanı bir, canı bir, kültürü bir bu iki memleketi imparatorluklar düĢman edebilmemiĢtir. Azerbaycan kardaĢ diyende önce Türkiye Türkü’nü boynuna sarılır. Küsende de ona küsür. Çünkü uman yerder küserler. Güvenen de ona güvenip kardaĢa güvenmeyip de kime güveneceksin? 1918 yılında Ermeni kırgınından Azerbaycan Türkü’nü hılas eden Türkiyeli kardaĢlarına hemiĢe minnetdardır. Öz varlığını kardaĢına - Türkiye Cumhuriyetine kurban veren Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin (1918-1920) fedakarlığı Türkiye tarafından hiç vakit unutulmur. Tarihin öz kısmeti var. Azad Türkiye bütün Türk dünyasının ümididir. Rusya’da Ġran’da Afganistan’da, Irak’ta, Çin’de, Bulgaristan’da, Yugoslavya’da sömürü altında kalan Türk halklarının azad Türkiye’ye hava ve su kadar ihtiyacı var idi. Ve Allah’a Ģükür ki 600 yıllık böyük imparatorluğun yadigar olan Türkiye Cumhuriyeti hakkın, adaletin, azadlığın, demokrasinin sembolu gibi yaĢayır ve etraftaki düĢmanlarının üregine dağ çeke-çeke tarih sahnesinde durur.
    Ġlk defa 1968 yılında Türk Ģarkıcısı Zeliha Hanım Bakü’ye konserlere geldi. “Kanımız bir, canımız bir” diyen Ģarkıcı gözleri yaĢarttı, ürekleri tel-tel etti. Konser salonunu bürüyen KGB adamları bu aĢıp taĢan muhabbetin kabağında aciz kalmıĢtı. Elçibey’e siyah elbise, kravat ve siyah ayakkabı, sırf resmi giyim çok yakıĢır. Men onu bu giyimde görende nedense üregim çok sakinleĢir. Elçibey’in yüzünden sevinç dökülürdü: Türkiye’nin sesi gelmiĢti, Türk Ģarkıları Bakü’ye azadlıg nefesi getirmiĢti. Son kuruĢuna kadar bütün paralarını verip aldığı biletleri cemaate paylayan Elçibey dahilen sakinleĢirdi. DiĢi bagırsağını kesen KGB ajanları cep defterlerine kayıtlar ediyirler. Ve bir müddet sonra Azerbaycan Parlementosu’nda bir halk Ģairi gazapla çıkıĢ edip böyle dedi: “Gördünüz mü o Türk Ģarkıcısını?, Ġndi de ajanları Ģarkıcı gibi gönderirler, propaganda yapırlar. Bilin ve agah olun. Biz Türk değiliz, Azerbaycanlıyız. Ruslar bizim büyük kardeĢimizdir. Rusya’sız Azerbaycan’ın tarihi yoktur. Resmı daireler dikkatli olmalıdır”. Bütün bu sözleri söyleyen Ģair çok yaĢadı ve çok Ģeyler gördü. Öldü. Ölen günü Ģiirleri de öldü. Adı resmi gazetlerde, bayram numrelerinde, resmi protokollarda kaldı. Bir de Azerbaycan Edebiyatı Tarihi’nde komünist Ģair gibi kaldı.
    Elçibey Türkiye’nin dahili ve harici siyasetini uzun yıllardır ki çok dikkatle izleyir. Ve bir siyaset adamı gibi Türkiye’nin, Türk halklarının Azadlık yolundaki rolünü çok güzel bilir. Pantürkizm damgasının ne olduğunu, Türkiye ile bağlı suçlanan 30′uncu yılların Ģehitlerini, Türkiye’nin içinde bile olan Türklük düĢmanlarını Kommunist solcuları, masonları güzel bilir ve tahlil edirdi. Ve sonra göreceğimiz “Azerbaycan’ın yolu Türkiye yoludur. Azerbaycan’ın yolu Atatürk yoludur” sloganı büyük bir katiyetin, tarihi bağlılığın ifadesi gibi seslendi. Halk Elçibey’in sözlerine inandı ve bu yolu seçti.
    Elçibey’in halen 60′ıncı yıllarda baĢlayan faaliyetinde Türkiye bir siyasi model gibi, devlet ve iktisadiyet örneği gibi araĢtırılır. Örneyin TÜRK DÜNYASI ARAġTIRMALARI VAKFI’NIN Azerbaycanla, elece de bütün Türk Dünyası ile kurduğu büyük kültür, bilim, eğitim bağları mühim ehemiyyet taĢıyır. Prof. Dr. Turan YAZGAN’ın baĢkanlığı ile Türk Cumhuriyetlerinde açılan Türk mektepleri, kitap mağazaları, kongrede toplantılar, seminer ve görüĢler, “Türk Dünyası AraĢtırmaları”, “Türk Dünyası Tarihi”, “Sosyal Siyaset” dergileri Türk Dünyası için çok
    büyük bir hizmettir. 1990 yılında Kayseri’de geçirilen Birinci Büyük Uluslar Arası Azerbaycan Kongre’si Azerbaycan’ın tarihine dahil olmuĢ büyük tarihi olay idi.
    Elçibey komünist ideolojisinin yarattığı azerbaycancılık, özbekçilik, tatarcılık… siyasetini bölücülüğe hizmet eden ve Türk dünyasının birliğine çok ziyan vururdu. Bir defa “Men Azerbaycanlıy*** Türk değilim” deyen bir komünist milliyetçisine Elçibey güzel dedi. “Get herhangi bir ermeniden, farsdan, çinliden sor da senin adının Türk olduğunu söylesin”.
    Umumi Türk tarihinden, medeniyetinden, edebiyatından dıĢarıda özbek, tatar, Azerbaycan, kazak… tarihi, medeniyeti yoktur, olamaz ve kazak türkü, Azerbaycan türkü, özbek türkü… söylemek tarihi gerçeği ifade etmektir. Aynı kaynağa söykenen pantürkizm, panturanizm terimlerinin de yanlıĢ olduğunu, kasten yaradıldığını gösteren Elçibey diyor. “Türk nasıl pantürkist olabilir. Pantürkist Türk olmayan rus, bulgar, ingiliz… olabilir. Bu tuzakların üstüne gitmek lazımdır. Bu setleri keçmek lazımdır. Öyle ustalıkla biçilmiĢ gömlekler var ki, onu giymek olmaz, çünkü onlar gömlek değil de kefendir.” Avrupa’da Batı Destekli “Büyük Azerbaycan” iddiasında olan, Zengezuru, Derbendi değil, Türkiye topraklarını içine alan haritalar çizmekle bölücülük, düĢmancılık tohumu sepirler. Halbuki Türkiye’de katiyen Azerbaycan problemi yoktur. Azerbaycan, Sivas, Adana, Ġzmir… gibi folklor, etnografi özelliği olan bölgedir. Azad Azerbaycan Devleti Türkiye ile omuz-omuza mustakil Devlet gibi öz problemlerini çözecek. Aynı propagandanı bir baĢka biçimde ayrı-ayrı cemiyetlerde hayata geçilen KGB Kültür adı altında bölücülük siyaseti aparırdı. Elçibey içeride ve dıĢarıda olan bu cemiyetlerin asıl mahiyetini izah ederek halk kütlelerine iĢin ne yerde olduğunu anlatırdı, komünist milliyetçilerin tarihe, bilime söykenmeyen fikirlerinin pucluğunu ispat edirdi. Elçibey Türk Dünyasının her bir adamının hayal dünyasında olan Türkiye ile gerçek, real Türkiye’yi birleĢtiren ve sembol gibi halkın Azadlıg duygularının, fikirlerinin ifadesi olan Türkiye’ni, Vatandan görünen Vatanı bağrına basırdı.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  8. #8
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    Prof. Dr. Ebulfeyz Elçibey (1938 - 2000)



    Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, Nahçıvan'ın Keleki kasabasında doğdu.

    Asıl adı, Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev olan Elçibey, Azerbaycan Bakü Devlet Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu.

    Elçibey, 1970'li yıllarda, eski SSCB topraklarına dahil olan Azerbaycan'ın bağımsızlığı için mücadele etmeye başladı. 1976 yılında Sovyetler'e karşı propaganda yaptığı gerekçesiyle tutuklandı ve 1978 yılında şartlı olarak serbest bırakıldı.

    Ebulfez Elçibey, 1988-1989 yıllarında Azerbaycan halkına bağımsızlık mücadelesi yolunda öncülük ederek, halkından büyük destek gördü. Elçibey, aktif siyasi hayatına 1989 yılında, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi'nin (AHCP) başına geçerek başladı.

    Azerbaycan, SSCB'nin 1990'da dağılmasının ardından 18 Ekim 1991 yılında bağımsızlığını resmen ilan etti. Ayaz Muttalibov'un kısa süren cumhurbaşkanlığının ardından, Ebulfez Elçibey 7 Haziran 1992'de bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı oldu.

    Elçibey, daha önce "Milli Kahramanlık Ödülü"nü verdiği Suret Hüseyinov'un Haziran 1993'de ayaklanmasından sonra cumhurbaşkanlığı görevini terkederek doğum yeri olan Keleki'ye döndü.

    Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı, 31 Ekim 1997'de Keleki'den Bakü'ye döndü ve AHCP'nin başında aktif siyasi hayatına devam etti. Elçibey, 1998 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerine, "demokratik ve adil olmadığı" gerekçesiyle boykot ederek katılmadı.

    Elçibey, zaman zaman Haydar Aliyev iktidarına karşı verdiği sert demeçlerle kamuoyunun dikkatlerini üzerine çekti.

    Azerbaycan'da 5 Kasım'da yapılacak 2. dönem parlamento seçimlerine katılma kararı alan Elçibey, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin parlamentosuna girebilmek için ilk defa milletvekilliğine adaylığını koydu.

    Hayatı boyunca, Türk dünyasının birleşmesi ve kardeşliği için mücadele eden Elçibey, bu yönde "Bütün Azerbaycan Yolunda" isimli bir kitap çıkardı. 62 yaşında ölen Ebulfez Elçibey, iki çocuk babasıydı.

    GATA'da bir süredir tedavi gören Azerbaycan'ın eski Devlet Başkanı Ebulfez Elçibey vefat etti.

    Elçibey, yaklaşık 2 aydır sağlık nedenleriyle Türkiye'de tedavi altında tutuluyordu.


    KESİTLER
    Giriş
    Sovyetler Sarsılıyor
    Yükselen Bayrak İnmez
    Cephede İlk Çatlak
    Azerbaycan'ı İç Savaşa Sürükletmem
    Son Röportaj: Türkiye İle Birleşmeliyiz
    Prostat tümörü nedeniyle önce Ankara Hastanesi'nde tedavi altına alınan Elçibey, hastalığının belirli bir evreye ulaşması ve kemik tutulumu nedeniyle radyoterapi gerektiği için 9 Ağustos Çarşamba günü GATA'ya radyoterapi görmek üzere kaldırılmıştı. Elçibey'in Türkiye'ye "metabolik durumunun çok bozuk ve septik komada, şuuru kapalı olarak" geldiği, Türkiye'de kaldığı sürece durumunun iyiye gittiği, ancak nefes darlığı, akciğer enfeksiyonu, prostat kanseri hastalıklarını birarada taşıdığı belirtilmişti.


    GİRİŞ
    1938'de Nahcivan'ın Keleki kasabasında doğan Elçibey, 1962'de Bakü Devlet Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsü, Arapça bölümünden mezun oldu. 1963-1964'te Mısır'da tercüman olarak çalıştı. 1970'lerde ise ülkesinin bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Bu yüzden 1975'de 'milliyetçilik' suçundan bir buçuk yıl hapis yattı. 1976'da Salman Mümtaz El Yazmaları Enstitüsü'nde Türk ve İslam tarihinin ilk yazılı kaynaklarını incelerken, bir yandan da bağımsızlık mücadelesi için çalışmaya başlamıştı.



    SOVYETLER SARSILIYOR
    1980'lerin sonlarında dünya Sovyetler'i tarihin çöplüğüne atmak için gün sayıyordu. Elçibey ise ülkesinde bağımsızlık mücadelesinin başını çekenlerdendi. O, milliyetler siyasetinde Leninist ilkelerin bozulduğu, Rusçanın emperyalist bir siyaset aracı haline geldiği görüşündeydi. 1988'in ortalarında üç Baltık ülkesi Litvanya, Letonya ve Estonya'da halk cepheleri kurulması ona esin kaynağı oldu. Halk Cephesi 1989'da ilk 'yarı legal' konferansını yaptığında 'Azat Azerbaycan' mücadelesinin başını çekecek lider olarak seçildi. Üç hedefi vardı: Azerbaycan'ın bağımsızlığı, Karabağ'ın Ermenilerden temizlenmesi, İran'daki Güney Azerbaycan'daki 25 milyon Azeri'nin Azerbaycan'la birleşmesi.

    Halk Cephesi, Rus istihbaratının engellemelerine rağmen kısa sürede bir halk hareketi haline geldi. Öyle ki, 1989'da hükümet cepheyi resmen tanımak zorunda kaldı. Elçibey'in ilk aktif eylemi ise, binlerce Azeri'nin İran sınırına yaptığı ünlü yürüyüş oldu. Bu seferki esin kaynağı Berlin Duvarı'nın yıkılmasıydı. Nahcivan ve Astra'dan onbinlerce Azeri, 30 Aralık'ta 'Yaşasın Tebriz-Bakü' sloganlarıyla sınıra dayandığında, ne Rus askerleri ne de İran askerleri çatışmayı göze alabilmişti. Dikenli tellerse 'Birleşmiş Azerbaycan' sloganlarıyla parçalanmıştı.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  9. #9
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    YÜKSELEN BAYRAK İNMEZ
    1990'da dünyaya 'barış ve kardeşlik' mesajları veren SSCB lideri Mihail Gorbaçov, Azerilere başka bir şeyi reva görecekti: Kızıl Ordu. Önce kimse buna inanmadı. Ama 19 Ocak'ı 20 Ocak'a bağlayan gece umulmayan oldu ve Kızıl Ordu tankları tıpkı 70 yıl öncesindeki gibi Bakü'ye giriverdi. 1918'de Mehmet Emin Resulzade öncülüğünde kurulan Demokratik Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 27 Nisan 1920'de Kızıl Ordu'nun paletleri altında ezilmesi gibi. Ama bu kez tarihin tekerrür etmesi bu kadarla kalacaktı. Bakü'deki ünlü Azatlık Meydanı'nı dolduran milyonlar kendilerini tankların önüne atıverdi. 130 kişi hayatını yitirdi, 700'ü yaralandı. Ama bu harekâttan sonra siyasetin dengeleri de değişti. Vezirov görevinden alındı ve yerine Moskova'nın 'has adamı' Ayaz Muttalibov getirildi.

    Halk Cephesi ve Elçibey'in payına ise yeraltına çekilmek düştü. Hükümet, Halk Cephesi'nin yetkililerini tutuklamıştı. Baharla birlikte ortam yumuşadığında Elçibey yine sahneye çıkacaktı. Bu kez Mayıs 1990'da uzun yıllar çalıştığı El Yazmaları Merkezi'nin önünde, halka, 'Azerbaycan bayrağında orak çekici kullanmayın' çağrısı yapıyordu. Elçibey, bunun yerine 1918'de Resulzade'nin sözlerini tekrarlayacaktı: "Yükselen bayrak bir daha inmez."

    Azeri Yüksek Sovyet Meclisi ise Rus askerlerinin Bakü'de olmasından yararlanıp seçim kararı aldı. Halk Cephesi seçime katılırken, Elçibey sadece kurulan seçim bürolarını yöneterek arkadaşlarını destekleyecekti. Olanca hileye rağmen Halk Cephesi'nden 30 milletvekili meclise seçilmeyi başardı.



    CEPHEDE İLK ÇATLAK
    Rusya'da Boris Yeltsin'in devlet başkanı olduğu 1991'de Halk Cephesi'nde de ilk çatlaklar belirdi. Moskova'da hapis yattığı sıralarda Rus yanlısı olduğu söylenen İtibar Memedov ve Rahim Gaziyev, Elçibey karşısında bir grup oluşturdu. Memedov, 'Milli İstiklal Partisi'ni kurdu. Elçibey ise dikkatini bir yandan Rus askerlerinden kurtulmaya diğer yandan da işgal altındaki Karabağ'da verilecek savaşa odaklamıştı. 23 Ağustos'ta Bakü'de düzenlenen mitingde komünist partisinin lağvedilmesini isteyen konuşmasını yaptığında, sivil giyimli KGB ajanları tarafından feci şekilde dövüldü.

    Azerbaycan ise artık geri dönülmez bir noktaya gelmişti. Komünist Partisi, 14 Eylül'deki kongrede lağvedilmeyi tartışıldı. Elçibey'in çağrısına uyan 100 binin üzerinde Azeri meclisi kuşatınca beklenen oldu. Bağımsızlık ilan edildi. Elçibey ise 100 binden fazla Azeri'ye, "Hukuki yönden bağımsızlığımızı kazandık. Bundan sonraki mücadelemiz gerçek bağımsızlıktır" dedi. Ve 18 Ekim 1991'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, 29 Aralık'ta halkın yüzde 98'inin oyuyla bağımsızlığa evet dedi.

    Bu sırada gerçekleşen ve tarihe 'Hocalı katliamı' olarak geçen olay ise Muttalibov'un sonunu getirdi. Rus destekli Ermeni güçlerinin 10 bin nüfuslu Hocalı kentine yaptığı saldırıdan sadece 1000 kişi kaçabildi. Katliamın ardından adres yine meclisti. Üç gün süren bekleyişin ardından Muttalibov istifa etti, yerine Yakup Memedov geçti. Ama artık cumhurbaşkanlığı seçimi kaçınılmazdı. Elçibey'in bu görevde gözü yoktu. Önce adaylığa yanaşmadı, ısrarlar üzerine 'evet' dedi. Seçileceğine kesin gözüyle bakılıyordu. Bundan en çok rahatsız olan ise Moskova ve Tahran'dı. İşte bu sırada Şuşa ve Laçin, Ermenilerin eline geçti. 14 Mayıs'ta mecliste toplanan ve Halk Cephesi milletvekillerini dışlayan bir heyet Hocalı olayından Muttalibov'un sorumlu tutulamayacağı kararını alıp, onu devlet başkanı ilan etti.

    Elçibey'e yine meydanlara çıkmak düşmüştü. 200 bine yakın Azeri, meclise yürüdü. Muttalibov ve arkadaşları bir Rus askeri uçağıyla Moskova'ya kaçtı. Ve 7 Haziran 1992'de Elçibey oyların yüzde 59.4'ünü alarak devlet başkanı seçildi. Elçibey ilk iş olarak milli ordu oluşturmak için kolları sıvadı. Ancak Karabağ'da savaşan Azeri birlikleri 'nedense bir birlik' sergileyemiyordu. Azeri güçlerine verilen karşı atak emri, bizzat Savunma Bakanı Gaziyev'in 'geri çekil' emriyle sabote ediliyordu. Ermeniler Kelbecer ve Ağdam'a da girdi. Elçibey'in Türkiye'nin yardımıyla kurduğu milli ordu başarılı olamamıştı. Eylül 1992'de cephe ziyaretlerinden birinde Elçibey'e karşı bu kez suikast düzenlendi. Ama sonuç alınamadı.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

  10. #10
    AyMaRaLCaN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    24.08.2008
    Mesajlar
    11.371
    Konular
    5172
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @AyMaRaLCaN

    Standart Cevap: Milli Azadlıq Hərəkatının Lideri - Əbülfəz Elçi Bəy

    AZERBAYCAN'I İÇ SAVAŞA SÜRÜKLEMEM
    1993'e girildiğinde Elçibey yönetimi petrol anlaşmalarını belli bir noktaya getirmişti. 15 Haziran'da Ermenilerle muhtemelen Kelbecer'in geri alınması için masaya oturacaktı. Ülke ekonomik ve siyasi bağımsızlığa adım adım yaklaşıyordu. Ama bu kez devreye girecek olan Suret Hüseyinov, Elçibey'in kaderini değiştirecekti. Azeri lider, Gence'deki birliklerin komutanı olan Hüseyinov'a Karabağ'daki başarıları için kahramanlık unvanı vermişti. Ama onun hesabı başkaydı. Rusya'nın ve İran'ın desteğini aldığı söylenen Hüseyinov'un bir başka ilişkisi de o sıralarda Nahcivan'da bulunan KGB tedrisatından geçmiş Haydar Aliyev'leydi. Aliyev, Bakü'de yavaş yavaş etkinliğini artırmıştı. Söylentilere bakılırsa, Hüseyinov ile Aliyev arasında bağlantıyı Gaziyev sağlıyordu. Bu kez darbe 'geliyorum' diyordu. Elçibey, 3 Haziran'da Gence ve Bakü'deki olağanüstü hal ilanını uzatıp Gence'ye birlik gönderdi. Ama isyan bastırılamadı. Hüseyinov, Bakü'ye doğru harekete geçtiğinde Elçibey'e sürgün yolları görünmüştü.

    Kaybettiğini anlayan Elçibey, kan dökülmesini istemiyordu. Aliyev'i kriz yatışana dek başa geçmesi için Bakü'ye çağırmak zorunda kaldı. Uyuşturucu ve silah kaçakçılığıyla uğraştığı söylenen Hüseyinov onu ürkütüyordu. Aliyev ise Azerbaycan için 'sıkıntı' anlamına gelse de hiç olmazsa Azeri devleti korunabilirdi. O sıralarda yakınlarına şöyle diyecekti: Bu ülke için yapılacak bir hizmet daha var. İktidardan el çektirilsek dahi Ermenilerle savaş durumunda olan, bin bir emekle kurduğumuz bu devleti iç savaşa çekmeyeceğiz.

    Ve Aliyev, Bakü'ye geldi. Hüseyinov'un sahneye koyduğu Moskova destekli darbe planının birinci aşaması tamamlanmıştı. Elçibey, Hüseyinov aracılığıyla kendisine suikast hazırlandığını öğrenince, 17 Haziran'da Keleki'ye gitti. 24 Haziran'da Aliyev yeni devlet başkanı seçilirken, Hüseyinov da başbakanlığa atanacaktı. 1997'de Bakü'ye dönen Elçibey, bir yıl sonraki devlet başkanlığı seçimini 'demokratik ve adil' olmadığı için boykot etti. Ömrü el verseydi, 5 Kasım'da milletvekili adayı olacaktı.



    TÜRKİYE İLE BİRLEŞMELİYİZ
    Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı ve Azerbaycan Halk Cephesi Partisi (AHCP) Genel Başkanı Ebulfez Elçibey verdiği son röportajında, ülkesindeki ve bölgedeki gelişmeleri değerlendirdi. 'Bunları birinin açıkça söylemesi gerek.' diyerek, her zamanki açık üslubunu sürdüren Elçibey, Türkiye ve Azerbaycan'ın sınırları kaldırarak konfederasyona gitmeleri gerktiğini söyledi.

    Azerbaycan Halk Cephesi liderliğiniz bir bağımsızlık hareketi olarak başladı. Amacına ulaştı, önce iktidar sonra parti oldu. İçinden birçok parti çıktı; aynı çizgideki bu partiler neden birleşemiyor?

    Bu tabii bir süreçtir. Azerbaycan için bir şeyler yapmak isteyen milliyetçi milyonlar bir araya toplanarak bağımsızlık için mücadele etti. Bağımsızlığımızı kazandıktan sonra devlet kurmak için iktidar olmak gerekliydi. Halk Partisi, eğer tek parti olarak kalsaydı buna izin vermezdim. O zaman yine Komünist Parti'nin yerine oturmuş olur, tek hakimiyetlik devam ederdi. Demokrasi, çok partililikten başlar. İnsanlar niye böyle bakıyor? Aynı çizgide birçok partinin çıkması, bunların birbiri arasındaki ihtilafları, tartışmaları gayet normaldir. ABD'de esasen 30'a yakın parti vardır; bunların ikisi öndedir. Rusya'da da 6'dan fazla Komünist parti var; niye birleşmiyorlar? Kim bilir, Azerbaycan'da da zaman gelecek iki parti kalacak. Toplumun tabii akışını kimse engelleyemez, kendisi hareket eder, içinden liderler çıkarır.

    İktidarınızın kısa sürmesini nasıl izah ediyorsunuz? Peşinizden koşan milyonlar siz yıkılırken neden arkanızda değildi?

    Ben yıkılacağımı biliyordum. Rus askerini Azerbaycan'dan çıkardığım gün arkadaşlarıma dedim ki, benim artık iktidarda kalacağıma inanmayın. Rus KGB'si bizi yıktı. Rus ve İran istihbaratı ortak çalıştı; 100 milyon dolarlık bütçeleri vardı. Azerbaycan'dan Rus askerini kovmaya muvaffak oldum. Evet, kovdum onları, 'çık git' dedim. Tam 75 bin Rus askeri vardı. Kafkasya'da Bakü, Rus askerî üslerinin merkeziydi. Gence'de hava komando tugayı vardı ki, bir günde Azerbaycan'ı işgal edebilirdi. Kolay olmadı. Hadi şimdi çıkartın Rus askerini bir yerden de görelim. Çıkmıyorlar. Ne Gürcistan'dan ne Tacikistan'dan. Bunun sistemi var. Rus ordusu karışık milletlerden oluşmuştu. Ordunun yüzde 60'ı Rus'tu, Bunların içinde birbiri ile geçinemeyen Ukraynalılar da vardı. Nahcivan'da sınırı koruyan Rus askerinin asıl görevi Türkiye'de casusluk yapmaktı. Operasyonlar yapıyor, Anadolu'da türlü türlü işler görüyorlardı. Rus askerini göndermekle Türkiye'yi de kurtardık.

    Gence isyanını bastırmak yerine neden Keleki'ye, köyünüze gittiniz; Türkiye neden sizi desteklemedi?

    İsyancı Albay Suret Hüseynov Bakü'ye yürüdüğünde kardeş kanı dökülmesini istemediğim için Keleki'ye gittim. Hüseynov, Karabağ'da savaşıyordu, başarılar kazanmıştı, askeri çevrelerin telkiniyle ona kahramanlık ünvanı verdim. Keleki'den iki gün önce Ankara'da ağırlandığım yalandır; bir ay sonra Türkiye'den maslahat almaya gittiğim de doğru değil. Bir halk, mücadelesini kendi yapmalıdır. Türkiye'nin başını niye buraya sokalım ki? Türkiye, diplomatik açıdan bizi desteklesin sağol deriz. Yeterli destek oldu, olmadı tartışması abestir; yeterli ifadesinin sınırı yoktur.

    Azerbaycan halen Rus tehdidi altında bulunuyor. Bakü-Ceyhan projesi bu riski artırıyor. Azerbaycan ile Türkiye arasında nasıl bir ilişki hayal ediyorsunuz?

    Bir kere Türkiye ile Azerbaycan arasında vize olmasını kabul edemiyorum. Vize kalkmalı. İki tarafta da çıkartılan bürokratik engeller nedeniyle ilişkilerimiz istediğimiz noktada değil. Türkiye ile Azerbaycan konfederasyona gitmeli, birleşmeli. Sınırları kaldırmalıyız. İki ülkenin vatandaşları serbestçe çalışabilmeli. Bakü-Ceyhan hattının yapılmasını Rusya hazmedemiyor. Azerbaycan'ın petrolü var, dışarı satamıyor. Biz kardeş Türkiye ile petrolümüzü paylaşmak isteriz. Türkiye ve Azerbaycan arasında askeri işbirliği Rusya ile Ermenistan arasında olan seviyeye çıkartılmalı. Saldırmazlık anlaşması, Rusya'nın Azerbaycan'a müdahale imkanlarını ortadan kaldırır. TSK ve NATO Azerbaycan'da askeri üslerini kurmalı. Azerbaycan NATO üyesi olmalı. Azeri ordusu en modern silahlarla donatılmalı. İki ülkenin halkı birdir, aynı duygu ve düşüncelere sahiptir. Türkiye'yi vatanım kabul ediyorum. Ben Atatürk'ün askeriyim.

    Karabağ sorununa nasıl çözüm bulunabilir?

    Kanla verilen toprak ancak kanla alınabilir. AGİT, yıllardır diplomatik oyunlarla bizi oyalıyor. Kadim toprağımız Karabağ'ın masada satılmasına gözyummayız. Bunun için 239 teşkilatı birleştirerek Milli Mukavamet Hareketi'ni kurduk. Bunun amacı halkımızı psikolojik olarak muhtemel bir savaşa hazırlamaktır, siyasi bir maksadı yoktur. Kafkasya'da ikinci Ermeni devleti kurulmaya çalışılıyor. Ermenistan zaten Rusya'nın oyuncağı, maşası. Dünyada bir milletin yan yana iki devlet kurduğu görülmemiştir. Bu oyun tutmayacak. Ermenilere, Karabağ'da ancak kültürel özerklik verilebilir.

    Son dönemlerde İran'daki Azeri Türkleri için çalışmalarınızı hızlandırdınız? İran, 21. yüzyılda nasıl bir değişim geçirecek?

    Dünyanın değişik ülkelerinde yaşayan 40 milyon Azeri Türkü'nün hiçbir yerde kaydı yok. Ne BM'de ne de İKÖ'de. Ortada bir vurdumduymazlık var, bunu ortadan kaldırmaya çalışıyoruz. Türk folklor ve kültürünü korumak benim görevimdir. Asimilasyon politikalarına rağmen İran'daki Türkler, Türklük şuurunu yitirmedi. Tahran rejiminin dışladığı çoğu entelektüel 4 milyon Türk, değişik ülkelere dağıldı. İran'da bir grup kültürel özerklikten yana. Bir kısmı ise bağımsızlık istiyor. Güney Azerbaycan hareketi geçtiğimiz yüzyılda üç defa kanlı biçimde bastırıldı. İran'da da bir çeşit KGB rejimi var. Rus sistemi nasıl çöktüyse insan fıtratı ile uyuşmayan bu baskı rejimi de son bulacaktır. ABD de İran'daki rejimi yıkmak değil yumuşatmak, liberalleştirmek istiyor. İranlılar da demokratik dünyanın dışında kalamayacaklarını anlamaya başladılar. Sovyetler Birliği dağılacak dediğimde bana deli gözüyle bakıyorlardı. Şimdi de İran'daki sistem liberalleşecek, Azeri Türkleri demokratik haklarını elde edecekler diyorum.
    Sinemde yanar dağlar bahçeler bağlar yetim
    Sensizken canım ağlar bensizken memleketim
    Özüme bir kez dokun gör nasıl birisiyim
    Aşka aşıkken bile memleket delisiyim

Etiketler

Yetkileriniz

  • Konu Acma Yetkiniz Yok
  • Cevap Yazma Yetkiniz Yok
  • Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
  • Mesajinizi Degistirme Yetkiniz Yok
  •  

Giriş

Giriş