Azerbaycan Aşık Edebiyatı

[Doktor Amca]

Azerbaycan Aşık Edebiyatı

Alipaşa Fegani
Aşıq Ağalar Mikayılov
Aşıq Necef Elimerdanlı
Bababey Şakir
Bağban Mehemmed
Bimar Eli
Dellek Murad
Dilşâd
Dollu Mustafa
Fatma
Fatna Xanım Kemine
Göyçeli Şair Mehemmed
Gülşâd
Heyyat Mirze
Hüseyin Sanı
Kerem Dede
Kâzım Ağa Salik
Köroğlu
Mah Hanım
Mehemmed Bey Âşıq
Mehtab Hanım
Melikballı Qurban
Meşedi İskender
Meşkinli Mehemmed
Mikayıl Azaflı
Mirze Beyler
Mirzecan Mededov
Miskin Abdal
Molla Cuma
Mustafa Ağa Arif
Mücrim Kerim Verdânî
Nevahişli Bahış
Növres İman
Pedarlı Abdullah
Pernaz
Qaracaoğlan
Qurbanî
Salahlı Paşa
Sarı Âşıq
Sefil Sefder
Sövdeli Hesen
Tahir Mirza
Teymür Bisavad
Tufarganlı Âşıq Abbas
Varhiyanlı Âşıq Mehemmed
Xan Çoban
Xasta Qasım
Xeste Beyrameli
Yahya Bey Dilgem
Yetim Seyid
Zabit
Zal Cabbarlı
Zeynep
Zodlu Usta Abdullah
Âşık Qehreman
Âşıq Abdullah
Âşıq Alhan
Âşıq Ali
Âşıq Aydın
Âşıq Behmen
Âşıq Beşti
Âşıq Bilal
Âşıq Ehmed
Âşıq Ekber
Âşıq Elesger
Âşıq Eli
Âşıq Emrah
Âşıq Esed
Âşıq Hemayil
Âşıq Hüseyin Bozalganlı
Âşıq Hüseyin Cavan
Âşıq Hüseyin Mayıl
Âşıq Hüseyin Saraçlı
Âşıq Mesim Seferov
Âşıq Mirze Mehemmed Katip Garabaği
Âşıq Musa
Âşıq Penah
Âşıq Peri
Âşıq Qasım
Âşıq Qedir
Âşıq Qendab
Âşıq Qerib
Âşıq Qoca
Âşıq Qurban Ağdabanlı
Âşıq Receb
Âşıq Sona
Âşıq Teymur
Âşıq Valeh
Âşıq Xındı Memmed
Âşıq Şemşir
Şair Firudun
Şair Memmed Hüseyin
Şair Salman
Şair Samed
Şemkirli Âşıq Hüseyin

[Doktor Amca]

Alipaşa Fegani (Şamhor, 1912 - Şamhor, 1975)

Asıl adı Elipaşa Feğani Demirov'dur. Bir dörtlüğünde de söylediği gibi, 1912 yılında Şamhor bölgesinin Garacaemirli köyünde doğmuştur.
Genç yaşlarında şiire merak saran Feğani, ömrünün büyük bir kısmını şiir yazmakla geçirmiştir. Onun geraylı, koşma, divani ve tecnisleri başarılıdır. Şair, 1975 yılında doğduğu köyde vefat etmiştir.
Şiirlerinde daima iyiliği, doğruluğu, güzelliği işleyen Fegani, şiir sahasında da üstad olarak, 19. yüzyılın ünlü âşığı Elesger'i kabul etmiştir. Kan-i gövherlerin dürr, incilerin,
Elesger'den başqa soltanı kimdi?

---

OLA Halal zehmetimle, alın terimle,
Özümeyetesiaz varım ola.
Dolanıb dünyanı "Allah kerimli"
Temkinim, sebirim, qerarım ola.

Şeytan da almaya qelbimi elden,
Zehmetim barvere xeyir emelden,
Nitqimzülalsüzüle dilden,
Gözel sercemliyim, efkarım ola.

Hamınınqelbine girib seçilen,
Sözüm şirin ola su tekiçilen,
Divanlarda günahlardan keçilen,
Ne kederim, ne de ah-zarım ola.

Ne qeder ki, sağam, gelir nefesim,
Dünya ne'metinden bu olar besim,
Yazıb yaratmağa çoxdur hevesim.
Her yeri gezmeyi güzarımola.

Adım Elipaşa Fegani menem, Qaracaemirli'de sakin meskenem, Haşa yalan deyem, sözümden dönem, Dost aşnayanında ilqanınola.



ZEYNEB
Gence bazarmda görende seni,
Bilirsen mi aldım ne hali Zeyneb
Danışandagören oldu mu bizi,
Amandı tapanqzavalı, Zeyneb!

Gözlerin qemzesi, dodağm balı,
Güzel edalısan, şirin nevalı
Xaliqinneqqasıüzündexalı
Uydurub xubçekib camalı Zeyneb

Gözellik resmini görmüşem sende,
Şöhretin yayılıb sehere, kende,
Danışıram men de yeri gelende,
Diller ezberisen sedalı Zeyneb

Didelerinqumral, qaşın ay para,
Dağılıb üzüne, zülfünü dara,
Paltarınendama, endam paltara,
Ne qeşengyaraşır, sefalı Zeyneb

Xezanlaresmesin ömrüm bağına,
Rexineyetmesin bir yarpağına,
Feğani'dir dözen hicran dağına,
İltifat etsene vüsalı, Zeyneb

AYALANMIŞAM

Deyirler, "bal tutan barmağın yalar",
Şahidiyem özüm, a yalanmışam.
Oxuyub kitablar, nece ayalar
Sinem tamam dolub, ayalanmışam.

Seyyah olan gezer dağı, aranı,
Arif meclisinde sözüm aranı,
Yar ülfetinqınb kesse aranı,
Onda feraqodunay alanmışam.

Doğru sözüm eğer keçse heyata, Sinemhedef, yar oxunu hey ata, Fegani'yem, hesret qalsam heyata, Güya olmamışam, a yalanmışam.


İŞARE QIL Deli könlünı, qafil olma, başına bir çare qıl,
Her yetenesirrin açma, derdin dildareqıl.
Deyirler ki, alçaq, rezil, pistamahdıdünyada,
Emeyi sev, işden qorxma, zehmet çek midareqıl.


Mala mülke bel bağlayıb çoh da uçma yeline,
Haqq işlere "nahaq"deye qadağaver diline,
Axırında korolacaq xor baxanlar eline,
Nadansözden ne anlayır, arife işareqil.

Gece gündüz yalan deyil, doğulub ölmek haqdı, Zülm eliyen zülmkarın çoxdan uçubdu taxtı, Derk eliyib düşünmeyen delidi, ya uşaxdı, Ey Fegani annamaza duz yolu dübareqıl.

[Doktor Amca]

Aşıq Ağalar Mikayılov (Kürdemir, 1913 - ?)


20. yüzyıl âşıklarındandır. 1913 yılında Kür-demir bölgesinde doğmuştur. 1943 yılında âşıklığa başlamıştır. Halk şiirinin geraylı, koşma şekillerinde çok güzel şiirler söylemiştir. Şiirlerinde bazen şehirleri, bazen güzelleri, bazen da siyasî ve sosyal konuları işleyen âşık, bir koşmasında şöyle demektedir:



Vetendir, meskenim, vetendir anam,

Vetensiz demerem men de insanam,

İsterem basma durub dolananı,

Üreyim, dileyim, canım vetendir.



Aşıq Ağalar'am, mehebbet qanan,

Bir sönmez eşq ile alışıb yanan,

Soruşsalar kimdir, o gözel canan,

Deyerem ki, o cananım vetendir.

GÖZELLER

Gül, çiçek açıbdır bizim bu yerler,

Başlayıblar işve, naza gözeller,

Al, yaşıl geyinib seyrana çıxmış,

İşve satır güllü yaza gözeller.

[Doktor Amca]

Aşıq Necef Elimerdanlı (Tovuz, 1902-1947)

---

---

1902'de (Bazı kaynaklarda 1903) Tovuz bölgesinin Elimerdanlı köyünde doğmuş; 1947'de (Bazı kaynaklara göre 1939) vefat etmiştir. İlk önceleri usta malı calip söyleyen Necef, daha sonraları irticâlî olarak şiir söylemeye başlamıştır. Bir müddet de ünlü âşık Hüseyin Bozalganlı'nın yanında çırak olarak çalışmıştır. Azeri halk şiirinin geraylı, koşma, tecnis, divani ve muhammes gibi dallarında başarılı örnekler veren Necef, güzellemeleri ile tanınıp sevilmiştir. Ta ki ölenecen olasan cavan,
Süresen dövranm bir nece zaman,
Yanaq gül gonçesi, üz mah-i taban,
Gudretden qaşları qelemkar ola.

---

---

OYANMAZ Qaşı cellad, gözü yağı,
Yatıb oyanmaz oyanmaz.
Qem hicranıyene mene,
Satıb oyanmaz oyanmaz.

Alım yarın qadasmdan,
Belkeiçem badasından,
Şirin sohbet ve'desinden,
Ötüboyanmaz oyanmaz.

Sırmayıdüzübsazına,
Bülbül gelir avazına,
Yusif kimi murazına,
Çatıb oyanmaz oyanmaz.


Götürdüm hicran daşımı,
Qovğaya saldım başımı,
Nazlı yar, qeflet quşunu,
Tutub oyanmaz oyanmaz.

Necef kesmez hevesini,
Terlangezer yuvasını,
Aq üzünden cumasını,
Atıb oyanmaz oyanmaz.




EYLE
Boylana boylana geden maralım, Qayıt seyyadınabir nezer eyle. Ne müddetdir intizarın çekirem, Bu sınıqkönlümü mürqazareyle.Mailemcamala, müştaqamboya,
Seni görcek serimdüşdü sövdaya,
Aşığam, eline gelmişem toya,
Buyur meclisime xoş güzar eyle.

Men oxuyum, sen fikir ver sözüme,
Şirin kelamıma, xoş avazıma,
Şursal meclisime, oyna sazıma,
Sübhecen meclisi lalezareyle.

Divane eyledin nececavanı,
Gözeller serrafı, Necef’i tanı,
Ox atdın sinemin töküldü qanı,
Nahaqgan etmekden bir hezereyle.

BİR ZAMAN
Esli haram olsa varın dövletin,
Artıb servet olmaz, iter bir zaman,
Olarsa heyatda vefalı dostun,
Qaldırıb qolundan tutar bir zaman.

Alovadüşsen de dostu unutma,
Her nadansözüyle ilqarıatma,
Şeytana bac verib zahmhq etme,
Müşgülün, metlebinbiter bir zaman.

Bulunma şer işde, bulunma qalda,
Tamahınolmasın şöhretde, pulda,
Xüdpesendolmasan, qalmazsan darda,
Tereqqin halını öterbir zaman.

Necef, mehebbeti çoxdur insanın,
Süfrede nanyeyib, çörek basansın,
Esli zinakarın, yollar kesesin,
Çardağı üstüne yatar bir zaman.

---

---

ZÜLFÜN
Gözel sende bir nişana görümşem, Qudretden götürüb qaranı zülfün. Men özüm ki, eşqin divanesiyem, İmandan çıxardır göreni zülfün. Gördüm cemalim, geldim hevese,
Ucundanabdalam elimde esa,
İncil'i, İsa'dır, Tevrat'e Musa,
Ezberden öyrenib Qur'anı zülfün.

Ne durmusan sen Necef in qesdine,
Bi-huşolsa, kim yapışar destine,
Herdenherden men feqirin üstüne,
Havadan yağdırır boranı zülfün.



YAR GELMİR
Dost bağında güller açdı,
Qonçe xaroldu, yar gelmir.
Geldi nece fesilgeçdi,
Dağlar qar oldu, yar gelmir.

Mindim bedoy, yordum köhlen,
Sonam sen sürbeden tehlen,
Sinemden yol salıb qeflen,
Toz qubaroldu, yar gelmir.

Şahlar şahı yetiş dada,
Destindeniçmişem bada,
Necef yardan düşüp cida
Günüm zar oldu, yar gelmir.

[Doktor Amca]

Bababey Şâkîr (Karabağ,1769 - Karabağ,1844)




19.yüzyil âşıklarından olup, tahminen 1769 yılında Karabağ'da dünyaya geldi. Şiirlerinden birinde söylediği; "Men özüm, övlad-i Penah aliyem" mısraından da anlaşılacağı üzere, Karabağ hanlarından Penah Han Cevanşir'in soyundandır. Zakir (1784-1857), onu üstadı ve yakın dostu olarak kabul eder. Onun vefatı için şiirler söyleyen Zakir, şöyle demektedir:“Driga gitdi bir bir derd bilenler, ferd men qaldım,Cahanda xetiri qemgin, dili pürderd men qaldım.”
Şakir mizahî şiirlerinde genellikle sosyal konuları ele almıştır. O, Rus yöneticilerine yaltaklananları, cahil molllaların peşinden gidenleri, rüşvet yiyen yöneticileri, Rus memurlarını ve onları destekleyen yandaşlarını tenkit eder. Çarlık dönemindeki Karabağ vilayetinde kanunsuzluğun, ahlâksızlığın, kötülüğün günden güne artması; halka yapılan zulümler ve adalet arayışı, Bababey Şakir'in şiirlerinin başlıca konularını oluşturmaktadır.
Bababey Şakir, 1844 yılında Karabağ'da vefat etmiştir.

DÖNÜB

Quberniya bina olandan beri,

Oğrunun her biri bir xana dönüb.

Çox yetişib erze divan eyleyen,

Dağılıb vilayet virana dönüb.



Murovlar buyurur: "Oğurluyun at,

Naçalnikden elemeyin ehtiyat.

Olmaz urusluqda elemek isbat,

Onuncun tülküler aslana dönüb.



Dexi bizde qalmayibdır day, dana,

Ged erik serdara, yetişdik cana,

---

[Doktor Amca]

Bağban Mehemmed (Şerikan, 1835 - Şerikan, 1914)

---

---

19. yüz yıl âşıklarından olduğu tahmin edilmektedir. Hayatı hakkında kesin bilgimiz yoktur. Ancak bazı rivayetlere göre o, 1835 yılında Cebrayıl kazasının Şerikan köyünde doğmuştur. 1914 yılında vefat ettiği söylenmektedir.
Çobanlık yapan Mehemmed, sade koşmaları ile tanınır. Sevgilisinin çeşitli yönleriyle anlatıldığı koşmalarında Mehemmed, daima dertlidir, kederlidir. Çünkü sevgilisine bir türlü kavuşamamıştır.

---

NEDİ Bir cavanm sevgi olsa serinde,
Onun üçün sohbet nedi, dem nedi?Öldürer özünü, yarın yolunda,Xana nedi, dövlet nedi, cem nedi?Sen qemde dünyaya gelen olmasın,Xencerle bağrını delen olmasın,Süzürsen çeşmini bilen olmasın,Ağlamısan, kipriyinde nem nedi?Damşasan, mazaqlaşıb gülesen,Birbirinin ürek derdin bileşen,Birce gece sefa sürüb ölesen,Heç kim demez, bele ömrü kem nedi?Bağban insaf midi, yarın naz sata,Yalqız qalıp, tenha gezib, tek yata,
Bir yarı ki, könül göre, göz tuta,Lampa nedi, fanus nedi, şam nedi?


OYNASIN Başına döndüyüm yığılan canlar,
Minnet edin qedd-i çinar oynasın.Düşüm ayağına, dönüm başına,Beli nazik, gümüş kemer oynasın.
O deste dilberim sözden küsmesin,Rehmin, şefahetin bizden kesmesin,Özgelerköşküne qedern basmasın,Qelem qaşh, gözü xumaroynasın.Aşiq minnet çeker yarın eşqine,Pervaneler yanar narın eşqine,Bağban deyer bir nigann eşqine,Ne olar ki, o bextever oynasın.

[Doktor Amca]

Bimar Eli (Kelbecer, 1904-1952)

---

---

1904 yılında Kelbecer bölgesinin Sımxkilse kö-yünde doğmuştur. On yaşlarında iken Molla Yusufov'un yanma okumaya gönderilmiştir. 1921 yı-lında Qılçıxlı köyünde açılan mektebde de beş yıl okumuştur. Ali, daha sonraki yıllarda Şeki'de "Müellimler Institünün Fizika Riyaziyat" bölümünden mezun olmuştur. Bir müddet de Çaykend orta mektebinde idarecilik yapmıştır. 1952 yılında vefat eden Ali, köyünde defnedilmiştir. Şiirlerinde Arapça ve Farsça asıllı kelimeleri de ustalıkla kullanır. Bimar Ali'nin şiirlerinde de, diğer bir çok âşıklarda gördüğümüz gibi talihinden, sevgilisinden şikayet söz konusudur. Edebî sanatları ustalıkla kullanan Ali, atasözleri ve deyimlerden de istifade etmiştir.

---

ÇEKEBİLMEZ

İster mecbur ele, ister nesihet,

Könül sevdiyinden el çekebilmez.

Endelib usanmaz gül cefasından,

Bülbülün nazım gül çekebilmez.



Gül qehrinden bülbül gelibdi dile,

Her sabah şen oxur mehebbet ile

Ya eler, ya elin yetirer güle,

Aya düzelmese il çekebilmez.



Felek sitem etdi inen bexti keme,

Eceb karne yetdim dövran-ı deme,

Bimar davamlıdı möhnet-i qeme,

O çekeni inan, fil çekebilmez.



DİLBERİM

Bir Ezrayıl kimi girib qesdime,

Qorxuram canımı ala dilberim.

Hesret baxıb, ahi tökür üstüme,

Salır meni qeyl ü qala dilberim.



Kamandarsan, oxun atma, ov deyil,

Yaralıyam bir de vursan, kov deyil,

Arifsen, her yeten sene bav deyil,

Baş al gedek bir mahala, dilberim.



Aqilsen, metlebi özün qanarsan,

Od vurma könlüme, yoxsa yanarsan,

Bir gün olar, cavanlığı anarsan,

Çıxar göye ah u nale, dilberim.



Xesteyem, Bimar'a var iltimasın,

Yansam eşq oduna saxlasm yasım,

Düşürem bulaqdan yoxdu esasım,
Men ölsem de, belke qala dilberim.

TERSİNE DÖNDÜ

Tersine baxışlı tersa ceyranım,

Bes niye ilqarın tersine döndü.

Terse oxuyuram, terse yazıram,

Gen dünya başıma tersine döndü.



Bes bele demirdim, zalim, ezelden,

Bi-vefasan daha elin üz elden,

Terse sual etdim, tersa gözelden,

Terse cevab verdi, tersine döndü.



Sağalmaz, mende var bir yara pünhan,

Baqi qaldı sinem içre bir zaman,

Tersine yollandı yarı mehriban,

Gördü ki, xoş günüm tersine döndü.



Alem feryadımdan zinhara gelib,

Hesretim çekmekden canım incelib,

Tersine esende bad-i müxalif,

Reqsetdi telleri, tersine döndü.



Deyerdim sen ile menim xeyalım,

Ölünce ayrılmaz, na-insaf zalim,

Tersine boylandı serxoş maralım,

Menim de xeyalım tersine döndü.



Bimar'in meqsedi sene eyandı,

Ateşin canımda sönmez, ta yandı,

Sol memen menimle çox mehribandı,

Sağ memen diksindi, tersine döndü.

[Doktor Amca]

Dellek Murad (18. Yüzyıl)

18. yüzyıl âşıklarından olup, doğum ve ölüm tarihi belli değildir. Bazı kaynaklar onu 17. yüzyıl âşıkları içerisine dahil etmiştir.



Geraylı ve koşma türünde söylediği şiirleriyle tanınmaktadır. Koşmalarında vasiyet ve tavsiye Özelliklerini bulabiliriz. Adaletten, doğrudan, hak-tan yana şiirler yazmış, zaman zaman dünyanın geçiciliğini de ele alarak şiirlerinde işlemiştir.



Gelin size men erzimi eyleyim,

Ağil olan, bu dünyada var nedi?

Dünya bir bostandı, pozular geder,

Çiçek nedi, yemiş nedi, bar nedi?



Başta mübalağa sanatı olmak üzere, pek çok edebî sanatı, şiirlerinde kullanmıştır.



Dellek Murad hakkında çok az sayıda kaynakta bilgi bulunmakta olup, antolojilere girebilmiştir. Hakkında, derli toplu bir çalışma yapılmamıştır.
OLMAZ

Derd ü qemin erbabıyam,

Dertler menden irad olmaz.

Günde min nün xeyal eyler,

Menim könlüm bir şad olmaz.



GÖye çekse baş tayalar,

Felek onu tez payalar,

Her külünq çapmaz qayalalar,

Her iyidden Ferhad olmaz.



Derviş olan baxmaz pusta,

Uslu olan olar usta,

Güvenme bîvefa dosta,

Bîyefadan imdad olmaz.



Seher bağın eser badı,

Dostundan iste imdadı,

Mövlam yaradıb muradı,

Heç kes Dellek Murad olmaz.


EYLEME

Qadir Allah, budu senden dileyim,

Sen merdi namerde möhtac eyleme.

Qeybi xezinenden yetir ruzisin,

Sen merdi namerde möhtac eyleme.



Edalet kanısan, keremin çoxdu,

Te'neli söz xençer, nizedi, oxdu,

Qardaşm qardaşa vefası yoxdu,

Qardaşı qardaşa möhtac eyleme



Nâmerd köprüsünden, ölsem, geçmerem,

Karvan olsam menziline düşmerem,

Elinden canımı alıb içmerem,

Sag eli sol ele möhtac eyleme.



Şair olan deyer sözün arısın,

Ansı olması, olsun yansın,

Qoy lap alsın gözlerimin birisin,

Bu gözü o göze möhtac eyleme.



Dellek Murad deyer sözün zatını,

El elden ötkündü işin çetini,

Qurda, quşa qismet ele etini,

Atanı oğula möhtac eyleme.

[Doktor Amca]

Dilşad (Tavus, 1912- ?)

1912 yılında âşıkların ocağı olan Tavus bölgesinin Huznam köyünde doğmuştur, ilk tahsilini mahalle mektebinde yapmıştır. Dilşad, güzelliği ve sadeliği ile Azerbaycan'da büyük bir ün kazanmıştır. Bunun üzerine Azerbaycan âşıkları ve halk şairleri onun "Şövqet" adını "Dilşad"a çevirmişlerdir. Dilşad için diğer âşık ve şairler yüzlerce şiir söylemişlerdir. Dilşad da bunlara şiirleri ile cevap vermiştir. Dilşad 1917'den sonra Bakü'ye gelmiş ve "Mamalik Teknikumu" okuluna kaydolmuştur.



Koşma, geraylı şekillerinde şiirler söyleyen Dilşad deyişme türünde de başarılıdır; devrin güçlü şairleri ve "Ülker" mahlaslı Himmet Elizade ile atışmıştır.



Sevgi ve güzelliğin dışında siyasî konularda da şiirler söyleyen Dilşad, Azerbaycan'ın yetiştirdiği güçlü kadın âşıklardan birisidir.

DİLŞAD'LA ŞAİR VELÎ'NÎN DEYİŞMESİ

Dilşad:

Baharın xoş çağı, güller açanda,

Laleden bir budaq üzmek isterem.

Sonlar silkinib, qazlar uçanda,

Yuyunmaq, çalxanmaq, üzmek isterem.



Şair Veli:

Eşqin behri yene telatum eyler.

Gavvas kimi cumub üzmek isterem.

Medeni göherin, can senuberin

Vesline bir qezel düzmek isterem.



Dilşad:

Uçar könül quşu döner her yanı,

Yerleri, göyleri, ersi, semanı,

Gürcüstan tavan, Qazah terlanı,

Aşıqlar bağrını üzmek isterem.



Şair Veli:

Derdim eyan olsun derd ehli yara,

Salmasın aşıqı çox ah u zara,

Xesteler meyi eder heyvaya, nara,

Könül mehbub ile gezmek isterem.



Dilşad:

Arifler derdine Dilşad'dı derman.

Şairler çoxdandı hüsnüne xeyran,

Qaragöz laçın tek bir zaman,

Havada dövr edip süzmek isterem.



Şair Veli:
Şair Velî deyer, ey mah-para,
Laçınsan "beli" de şahin şonqara,

Müselsel aşiqem, yandıra nara,
Eşqin kürresinde dözmek isterem.

[Doktor Amca]

Dollu Mustafa (XIX. yüzyıl)




19. yüz yıl âşıklarından olduğu tahmin edilmektedir. Hayatı hakkında fazla bilgimiz yoktur. Devrinin üstad âşıklarından olduğu rivayet edilir.



Geraylı, koşma, muamma ve muhammes türlerinde şiirler söyleyen Mustafa, bu türlerde oldukça başarılıdır.



Sevgilisini anlattığı geraylı ve koşmaları akıcı ve sadedir. Edebî sanatlar ustalıkla kullanılmıştır:



Ağ üzde, xalı benövşe,

Könül hesret yumru döşe,

Axtarır gözüm hemişe,

Senem seni, Senem seni.



Koşma diyebileceğimiz ancak, büyük ölçüde “Vücutname” konusunun işlendiği “ Giz Olar” redifli şiiri ve muammaları da sanatı bakımından mühimdir.
QAYIT İNDİ

Sallana, sallana geden Salatın,

Gedirsen bağçaya, qız qayıt indi.

Süsenden, sünbüllen, lale, nergizden,

Qoncadan desteni düz, qayıt indi.



Gözellerde üz bürümek yamandı,

Menden yana durma, öldüm amandı,

Bugün ayrılıqdi, axır zamandı,

Ömür başa deydi, tez qayıt indi.



Qanlı cellad kimi qanımı içme,

Ömrüm zemisini budayıb biçme,

Xeflenib ovçudan aralı keçme,

Ceyransan, çölleri gez, qayıt indi.



Tutuldum eşqine, düşdüm sorağa,

Getme göz önünden perim, İrağa,

Daha dözebilmem derde, ferağa,

Qoy sinem üstüne köz, qayıt indi.



Mustafa ister ki, dilber yüz yaşa,

Üzünde xallarım eceb tamaşa,

Benzersen ördeye, o yaşılbaşa,

Çalxalan göllerde üz, qayıt indi.

Gıfılbend Sual-Cavab - HEY

Sual:

Hansı dağdı, heç eritmez qarını,

Hansı bağdı, yemek olmaz barım,

O kimdi, tapmadı öz xirdarmı,

O hansı insandı, etmez bazar, hey.



Cavab:

Qaf Dağıdı, heç eritmez qanın,

Yemek olmaz qoynun içi narını,

Cebrayıldı, tapmaz öz xirdarmı,

Ezrayıldı, heç eylemez bazar, hey!



Sual:

O nedi ki, göyden yere sallanar,

O nedi ki, her ne versen allanar,

O nedi ki, göbeyinden nallanar,

O nedi ki, qatarlanmış gezer hey.



Cavab:

O yağışdı, göyden yere sallanar,

O uşaxdı, her ne desen allanar,

O nehredi, göbeyinden nallanar,

Qarışqadı, qatarlanmış gezer, hey!



Sual:

O kimdi ki, geyinibdi ağları,

O kim idi, dolanırdı dağları,

O kim idi, bezeyirdi tağlari,

O kim idi, onun gülün üzer, hey!



Cavab:

O Leyli'di, geyinibdi ağları,

O Mecnun'du, dolanır hey dağları,

O Yusif di, bezeyibdi tağları,

Züleyha'dı, her busatın düzer, hey!



Sual:

O neydi ki, zerresinden ay oldu?

O neydi ki, qetresinden çay oldu?

O neydi ki, bu dünyada hey oldu?

O kim idi, ona qebir qazar hey!



Cavab:

O gün idi, zerresinden ay oldu,

O ümmandı, qetresinden çay oldu,

Xızır idi, bu dünyada hey oldu,

Cebrayıldı, ona qebir qazar hey.



Sual:

O hansı guşdu ki, eyler hezeri,

Hey geder, her yana salar nezeri,

O hansı seherdi, üçyüz bazarı,

Mustafa matahın orda düzer, hey!



Cavab:

Can quşudu, göyde, eyler hezeri,

Hara getse, ora salar nezeri,

Qebristandı, üçyüzaltmış bazarı,

Mustafa'dı, o bazarı bezer, hey!