http://www.thy.com/tr-TR/skylife/archive/images/2005_6_images/karadeniz_im/karadeniz5_B.jpg Doğu Karadeniz’i görmeyenlere anlatması zordur oraların yeşilini... Doğa her vadide, her sırtta sanki başka tür boyalar kullanmış gibidir. Gözleriniz inişli çıkışlı tepelerin renk paletine dalıp gitmişken; uzakta, ağaçların arasından sürmeli gözlerle sizi izleyen evleri fark edersiniz birden. İçinde kıpır kıpır Doğu Karadeniz insanının yaşadığı; kültürüyle biçimlendirdiği; elleriyle örüp yükselttiği;

Bu konu 3169 kez görüntülendi 0 yorum aldı ...
Yeşilliklerin İçinden Çıkan Bir Sürpriz...Doğu Karadeniz Evleri 3169 Reviews

    Konuyu değerlendir: Yeşilliklerin İçinden Çıkan Bir Sürpriz...Doğu Karadeniz Evleri

    5 üzerinden | Toplam: 0 kişi oyladı ve 3169 kez incelendi.

  1. #1
    ŞiMaL - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik Tarihi
    10.12.2009
    Mesajlar
    21.656
    Konular
    10831
    Beğendikleri
    0
    Beğenileri
    2
    Tecrübe Puanı
    100
    @ŞiMaL

    Yeni Yeşilliklerin İçinden Çıkan Bir Sürpriz...Doğu Karadeniz Evleri


    Doğu Karadeniz’i görmeyenlere anlatması zordur oraların yeşilini... Doğa her vadide, her sırtta sanki başka tür boyalar kullanmış gibidir. Gözleriniz inişli çıkışlı tepelerin renk paletine dalıp gitmişken; uzakta, ağaçların arasından sürmeli gözlerle sizi izleyen evleri fark edersiniz birden. İçinde kıpır kıpır Doğu Karadeniz insanının yaşadığı; kültürüyle biçimlendirdiği; elleriyle örüp yükselttiği; ahşapla, taşla var ettiği evleri...

    KAPALI ‘KÜLTÜR HAVZALARI’

    Doğu Karadeniz köyleri, sahile paralel sıradağlardan denize uzanan vadi yamaçlarına yerleşmiştir. Köylerde düzlük sayılabilecek alanlar bulmak oldukça zordur. İnsanlar her eylemleri için yokuş inmek ya da çıkmak zorunda kalır.Eğer yaşadığınız yerden deniz görünmüyorsa; ağaçlar, tepeler ve dağlar arasında gözünüzü dinlendirecek küçük bir yatay çizgi bile bulamazsınız. Bir vadi tabanından akan ırmağı izleyen yol, o vadideki tüm köylerin ortak yoludur. Yollar, ancak sahilde birleşir. Bu yüzden belli bir vadi çevresinde yaşayan insanların hemen bitişik vadilerde yaşayanlarla ilişkileri yok gibidir. Yani vadiler, kapalı birer ‘kültür havzaları’dır. Doğu Karadeniz’deki evler, köy sınırları içinde öylesine dağılmıştır ki, genellikle merkez denilebilecek bir alan, bir meydancık oluşamamıştır. Peki evler birbirine niçin bu kadar uzak Doğu Karadeniz’de? İnsanların birbirinden uzak durmak istemesi değil elbette bunun nedeni. Tek sebep, arazinin engebeli oluşu. O nedenle, arazi üzerinde ev kurulan uygun yerler, komşuya yakın olma kaygısı düşünülmeden sahiplenilmiştir. Bu yalıtılmış ve yalnız yaşama şeklinin, Karadenizli’nin hırçın, mücadeleci ve bağımsız kişilik yapısının oluşumuna zemin hazırladığı da kabul gören bir gerçek. Böylesi bir kişilik, komşularından yardım almaksızın, sorunlarını kendi başına çözebilme yetisi de kazandırmıştır onlara... İnsanlar çevrelerinden derledikleri yapı malzemeleri ve öğrendikleri tekniklerle evlerini bölgenin koşullarına uyumlu inşa etmeyi başarmışlardır.

    Evlerin mekân düzenleri de gündelik yaşantının tüm ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde çözülmüştür.

    KİMİ TAŞ, KİMİ AHŞAP

    Erozyonun bitkisel toprak tabakasını incelttiği bölgede, ekime elverişli arazi neredeyse, ev de oradadır. Evin konumuna etki eden bir başka neden ise, köyün değişik yerlerine dağılmış su kaynaklarıdır. Doğu Karadeniz’de yapı gelenekleri ile plan tipleri, bölge içinde farklı şekillerde çıkar karşımıza. Bu durum, sahil boyunca da değişim gösterir. Örneğin en doğuda Artvin’in Şavşat ilçesinde evler tümüyle ahşaptır. Yusufeli’nde yan ve arka duvarlar taşa dönüşür. İlin sahil kesiminde ‘göz dolma’ tekniğiyle yapılmış duvarlar başlar. Rize sahilinde yaygın olan dolma tekniği, içerilere girip yükselince yerini yine ahşaba bırakır. Trabzon’a girer girmez de göz dolma tekniğinin dörtgen kutucuklardan oluşan görünümü üçgenlere, yani ‘muskalı dolma’ stiline dönüşür. Trabzon’un orman varlığı zayıf olan Araklı, Düzköy vadilerinde, az da olsa tüm cepheleri taş duvarlı evler vardır. Sahilde Gürcistan sınırından Trabzon yakınlarına kadar rastlanılan ahşap dış duvarlar, bu noktadan sonra Ordu’ya kadar yinelenmeyecektir.


    Evlerdeki iç bölme duvarları ise tüm bölgede sadece ahşap malzemeden yapılmıştır. Çatılar sahil boyunda kiremit; yüksek köylerdeyse ince tahta dilmeler (hartama, bedevra) ile örtülüdür.


    İŞLEVSELLİK VE ESTETİK BİR ARADA

    Şimdi sıra, bir Doğu Karadeniz evinin planında... Sırtını arkada toprağa dayamış, ön cephesi vadiye bakan Karadeniz evinin toprağa gömülü kısmı, süt hayvanlarının barındığı ahır bölümüdür. Bu katın üzeri de ev sahiplerinin yaşama alanıdır. Kıvrak zekâlarıyla ünlü Karadenizliler, yatak odalarını ahır bölümünün üstüne inşa ederler. Soğuk kış gecelerinde, süt hayvanlarının yaydığı ısıdan yararlanabilmek için... Zemin katta, evin yamaca yaslanmış bölümünde döşeme olarak toprak zeminden yararlanılmıştır. Burası tüm gündüz eylemlerinin geçtiği ‘aşhane’ bölümüdür.. Ortada açık ateş yanar. Burası, yemeğin piştiği ve yendiği, misafirin ağırlandığı yerdir. Dışarıdan gelebilecek her türlü tehlikeye karşı korunmak için bu bölümde pencere yoktur.Bu yüzden karanlık bir mekândır; ışık ancak kapıdan girebilir.

    Evin vadiye bakan diğer yarısına yatak odaları yerleştirilmiştir. Trabzon’un batısında kalan köylerde yatak odalarının kapısı aşhaneye açılırken; doğu yörelerde, önce bir koridora, sonra yatak odalarına geçilir. Böylelikle konukların yatak odalarını görmesi engellenir. Rize ve Artvin sahil köylerindeyse, koridor büyük bir salona dönüştürülerek ‘hayat’ adını almıştır. Burası vadiyi panoramik şekilde görebilen aydınlık bir mekândır. Kışın evlere kapanıldığında, ancak burada geçirilebilir sıkıcı günler. Hayat bölümü sobayla ısıtıldığından, yatak odaları da sıcaklıktan yararlanır.

    Doğu Karadeniz evinde gündüz ve gece eylemleri zemin katta düzenlenmiştir. Ev işleri yanında sebze, çay, fındık, tütün işleriyle uğraşan, yakacak sağlayan, hayvanları doyurma çabasında olan insanlar, sürekli hareket halindedir. Doğal olarak bir üst kat, bu uğraşıların yorgunluğunu, yükünü artıracaktır. Merdivenle çıkılan üst kat geleneğiyalnızca Rize’nin Ardeşen ve Çamlıhemşin köylerinde görülebilir. Burası yatak odalarının olduğu bölümdür. Bu yüzden evin yaşam alanı bir hayli büyümüştür.


    ÇAMLIHEMŞİN KONAKLARI BİR BAŞKA GÜZEL

    Büyük ev denilince, Çamlıhemşin’in konaklarından söz etmemek olmaz. İlçenin merkez köylerinde 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başında yapılmış büyük, ihtişamlı ve sağlam görünüşlü evler göz kamaştırıyor. Bakmayın siz onların gösterişli olmalarına... Öyle ağa evi, yönetici evi falan değiller. Rusya içlerinde Moskova, Rostov ve St. Petersburg gibi kentlerde çalışarak kazandıkları altınları binaya dönüştüren sıradan insanlardır bu konakların sahipleri. Sayıları 30-40 kadar olan Çamlıhemşin konaklarının kapı kolu, pencere demiri ve renkli cam gibi aksesuvarları Rusya’dan getirilmiştir. Benzer konaklar, Trabzon’un Sürmene ve Of ilçesi sahil köylerinde de az sayıda görülebilir. En ünlüleri, Sürmene’nin 4 km doğusunda, hemen yol üstünde ‘Memiş Ağa’ konağıdır. Sahibi de ‘gerçek’ bir ağadır... Ne yazık ki, bir dönem yaşama kültürünün bu güzel örnekleri artık yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Ekonomik gerekçelerle köylerinden, kasabalarından ayrılan insanların evleri sahipsiz kaldığı anda yok olma süreci de başladı.






    Konu Bilgileri       Kaynak: www.azeribalasi.com

          Konu: Yeşilliklerin İçinden Çıkan Bir Sürpriz...Doğu Karadeniz Evleri

          Kategori: Karadeniz Bölgesi

          Konuyu Baslatan: ŞiMaL

          Cevaplar: 0

          Görüntüleme: 3169


Etiketler

Yetkileriniz

  • Konu Acma Yetkiniz Yok
  • Cevap Yazma Yetkiniz Yok
  • Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
  • Mesajinizi Degistirme Yetkiniz Yok
  •  

Giriş

Giriş