Türkcə Azərbaycanca lüğət
1. Lüğətə danışıq dilində ən çox işlənən 2500-dən çox Azərbaycan və Türk dillərində mənaca fərqli olan, qeyri ekvivalent sözlər seçilib daxil edilmişdir.
2. Sözlər əlifba sırası ilə düzülmüşdür.
3. Tərcümə mətnin quruluşu:
– əsas söz böyük hərflərlə verilmişdir;
– əsas sözdən sonra mötərizədə sözün tələb etdiyi müvafiq şəkilçi verilmişdir;
ASIT(-di) – Turşu
4. Əlifbaya görə eyni olan və mənaca üst-üstə düşən sözlər vergüllə ayrılmış və eyni tərcümədə verilmişdir:
ÖZERLİK, ÖZERLİLİK (-ği) – muxtariyyət
5. Tərcümə mətnində sözün mənasını daha dəqiq çatdırmaq üçün kursivlə əlavə izahat verilmişdir:
ADAY – namizəd; aday göstermek – namizəd göstərmək.
6. Lüğətdə omonimlər, formaca eyni, mənaca müxtəlif sözlər, rum rəqəmləri ilə ayrılmışlar:
BEN I – mən
BEN II – xal
BEN III – tələ yemi
7. Tərcümə mətnində əsas sözün müxtəlif mənaları bir-birindən ərəb rəqəmləri ilə ayrılmışdır:
AJAN – 1) agent, nümayəndə, müvəkkil; AJAN – 2) casus
8. Tərcümədə yaxın sinonimlər vergüllə ayrılmışdır:
ACIKLI – qəmli, qüssəli, kədərli, hüznlü, yaslı;
9. Mənası geniş oxucu kütləsinə məlum olmayan bəzi sözlərin, həmçinin sözün mənasını bəzən daha dəqiq çatdırmaq üçün mötərizədə əlavə izahat verilmişdir:
AKDETMEK – bağlamaq, imzalamaq (müqavilə saziş və s.)
İSKONTO – 1) güzəşt; 2) maliyyə diskont (veksellərin uçotu)
Türkiye Türkçesi AzerbaycanTürkçesi
Ağustos böceği — Cırcırama
Ahtapot — Sekkiz ayaq
Akıncı — Hücumçu
Akraba — Qohum
Altıgen — Altıbucaqlı
Ambülans — Təcili yardım maşını
Amino asit — Amin turşu
Anahtar — Açar
Ana okulu — Uşağ bağçası
Anırmak — Anqırmaq
Anlamak — Başa düşmək
Apışmak — Çaşıb qalmaq
Araba — Avtomobil
Arızalanmak — Xarab olmaq
Artı — Müsbət, üstə gəl
Arka — Dal
Arkaarkaya — Dalbadal
Aramak — Axtarmaq
Asansör — Lift
Aşçı — Aşbaz
Aşçıbaşı — Baş aşbazAteş — Od
Ateşböceğı — İşıldaquş
Atlet (sporcu) — Qaçışcı
Atmak — Tullamaq
Anlaşma — Saziş
Avcı — Ovçu
Avize — Çılçıraq
Ayva — Heyva
ABANMAK – söykənmək, dirsəklənmək
ABARTMAK – mübaliğə etmək, şişirtmək
ABLA – 1) böyük bacı; 2) bacı (xitab)
ABLUKA – mühasirə, blokada; abluka ikticadi – iqtisadi blokada
ABONE – 1) abunə; 2) abunəçi; abonman – abunəçi; abone bedeli (fiatı) – abunə qiyməti; ABONE olmak – abunə yazılmaq
ABSTRE – abstrakt, mücərrəd
ACELE – təcili, tələsik
ACEMİ – təcrübəsiz, naşı, xam, təzə işçi; ben bu sanatın acemisiyim – mən bu işdə təzəyəm.
ACENTA, ACENTE – agentlik, agent, büro; seyahet acentesi – səyahət bürosu
ACI – acı, ağrı, əzab, əziyyət, dərd, kədər; diş acısı – diş ağrısı; acısını paylaşmak – halına yanmaq, kədərinə şərik olmaq
ACIKLI – qəmli, qüssəli, kədərli, hüznlü, yaslı; acıklı haber – qəmli xəbər
ACIKMAK – acmaq, acımaq
ACIMA – mərhəmət, insaf
ACİL – tez, tələsik, təcili, təxirə salınmaz; acil tedbirler almak – təcili tədbirlər görmək
ACİR – icarəyə verən, kirayə verən, borc verən
AÇI – bucaq; on derece açı ile – on dərəcə bucaq altında
AÇIKÇI – birja, dəllalı
AÇIKLAMA – izah, şərh
AÇIKLAMAK – izah etmək, aydınlaşdırmaq
AÇMALIK(-ğı) – yuyucu maddə, açmalıq
ADAK(-ğı) – vəd, əhd
ADAMAK – həsr etmək
ADALE – əzələ
ADAMAKİLLİ – əsl, möhkəm, layiqli, necə lazımdır; adamakilli bir yağmur – möhkəm yağış
ADAY – namizəd; aday göstermek – namizəd göstərmək
ADDETMEK – 1) hesab etmək, qəbul etmək, qiymətləndirmək; 2) saymaq, hesablamaq
ADESE – 1) linza, ədəsə 2) göz bülluru
ADET(-di) – ədəd
ADET(-ti) – adət
ADLI – hüquq, hüquqi; adlı tababet – tibbi ekspertiza
AF(affı, afvı) – 1) üzr, əfv; affınızı rica ederim! – üzr istəyirəm!; 2) amnistiya; genel af – ümumi amnistiya
AFET(-ti) – fəlakət; tabii afet – təbbi fəlakət
AFFEDERSİNİZ – bağışlayın, əfv edin
AFFETMEK – əfv etmək, bağışlamaq, günahından keçmək
AFİYET(-ti) – sağlamlıq; afiyet olsun – 1) nuş olsun 2) sağlıqla; afiyetteyim – mən sağlamam
AFYON – tiryək
AĞ(ağı) – tor, şəbəkə
AĞABEY(-i, -si) – 1) böyük qardaş; 2) qardaş (xitab)
AĞAÇÇİLEĞİ(-ni) – qoruq
AĞIL(-lı) – 1) ağıl, arxac; 2) halə, şəfəq, parıltı
AĞIM – ayağın üst tərəfi
AĞIRBAŞLI – təmkinli, ciddi, ağır
AĞIRLAMAK – səmimi qarşılamaq, yaxşı qarşılamaq
AĞRANDİSMAN –böyütmə, böyütmək
AĞRANDİSÖR – böyüdücü
AĞUSTOS – avqust
AHBAP(-bı) – dost-tanış; ahbaplik – dostluq
AHDI – müqaviləli; ahdı tarife – konvension tarif; ahdı vecibeler – müqavilə öhdəlikləri
AHENGER – dəmirçi
AHİTNAME – müqavilə, konvensiya, pakt
AHŞA – daxili orqanlar, içalat
AHŞAP(-bı) – 1) taxta, taxtadan hazırlanmış; ahşap körpü – taxta körpü; 2) ağac (material)
AHTAPOT(-tu) – səkkizayaqlı ilbiz
AHUDUDU(-nu) – moruq
AİDAT(-tı) 1) – üzvülük haqqı; aidat almak – üzvülük haqqı yığmaq; 2) gəlir, mədaxil
AJAN – 1) agent, nümayəndə, müvəkkil; 2) casus, agent
AJANS – agentlik, nümayəndəlik; anadolu ajansı – anadolu xəbər agentliyi; ticaret ajansı – ticarət agentliyi
AKAMET(-ti) – 1) sonsuzluq, qısırlıq; 2) müvəffəqiyyətsizlik, uğursuzluq; akamete uğramak – müvəffəqiyyətsizliyə uğramaq
AKARYAKIT(-tı) – duru yanacaq; akaryakıt borusu – yanacaq borusu
AKÇAAĞAÇ(-cı) – ağcaqayın
AKÇE – sikkə, pul
AKDETMEK – bağlamaq, imzalamaq (müqavilə, saziş və s.)
AKIM kalmak – puça çıxmaq
AKIT taraflar – saziş bağlayan tərəflər, müqavilə bağlayan tərəflər
AKİDE(şekeri) – nabat (şirni)
AKLISELİM – sağlam düşüncə, aydın fikir, ağıl, kamal
AKORTÇU – kökləyici
AKRAN – yaşıdlar, hamaşlar
AKTARMAK – 1) bir şeyin yerini dəyişdirmək; 2) bir şeyin yolunu, yönünü dəyişdirmək; 3) iqtibas etmək; 4) tərcümə etmək
AKTÜALİTE – 1) aktuallıq; 2) kinoxronika
ALA – əl-əlvan, rəngbərəng; 2) xallı, zolaqlı; ala sığın – xallı maral; 3) açıq-qəhvəyi
ALABALIK(-ğı) – qızıl, balıq
ALABİLDİĞİNE – çox, hədsiz; fırtına alabildiğine kudurmuştu – fırtına çox güclənmişdi
ALABÜMİN – zülal
ALACA – al-əlvan
ALACAKLI – kreditor, borc verən
ALAFRANGA – avropasayağı; alafranga müzik – qərb musiqisi; alafranga yemekler – avropa mətbəxi
ALAKA – 1) əlaqə, maraq, mənafe; alaka çekmek – maraq oyatmaq; 2) münasibət, aidiyyət, iştirak
ALAN – 1) sahə, ərazi, meydan; savaş alanı – hərb meydanı; 2) sahə, bölmə; ilim alanında – elm sahəsində
ALARM – həyəcan siqnalı
ALAŞIM – xəlitə, ərinti
ALAY I – 1) izdiham, yığnaq, dəstə, güruh; mitingciler alayı – mitinq iştirakçılarının izdihamı; 2) nümayiş, mərasim; cenaze alayı – matəm mərasimi; 3) alay
ALAY II – zarafat, istehza
ALAYCI – istehza edən, rişxənd edən, masqaraçı
ALBAY – polkovnik
ALÇAKGÖNÜLLÜ – təvazökar, sadə adam, iddiasız
ALÇI – gips
ALÇILAMAK – gips qoymaq
ALDATI – hiylə, saxta
ALDIRMAMAK(-gı) – əhəmiyyət verməmək, fərqinə varmamaq, qulaq ardına vurmaq, fikir verməmək; aldırma! – fikir vermə, özünü üzmə!
ALDIRMAZ – laqeyd, etinasız
ALDIRMAZLIK(-ğı) – laqeydlik, etinasızlıq
ALENİ – açıq, aşkar; aleni mahkeme – açıq məhkəmə
ALFABE – əlifba
ALFABESİZ – savadsız
ALIKO(Y)MAK – 1) saxlamaq; yemeğe alıkoymak – nahara saxlamaq; 2) tutub saxlamaq, qoymamaq, mane olmaq; işinden alıkoymak – işindən ayırmaq
ALINGAN, ALINGAÇ – küsəyən
ALIŞIK – adət etmiş
ALIŞTIRMA – məşq, təlim
ALIŞTIRMAK – öyrətmək, alışdırmaq
ALLAHAISMARLADIK – xudafiz
ALLAK BULLAK: kafam allak bullak oldu – başım hərlənir
ALTYAPI – bazis
AMAÇ(-cı) – 1) məqsəd, niyyət, məram; benil amaçlar – qərəzli məqsədlər; bu amaçla – bu niyyətlə; 2) hədəf, nişan; askerı amaç – hərbi obyekt
AMATÖR – həvəskar; amatör ressam – həvəskar rəssam; amatör fotoğraf – həvəskar fotoqraf
AMBALAJ – qab, tara
AMBALAJ YAPMAK – qablaşdırmaq
AMBERBALIĞI(-nı) – kaşalot
AMBULANS – 1) poliklinika, ambulatoriya; 2) təcili yarım maşını
AMCA – əmi; amca kızı – əmi qızı; amca oğlu – əmi oğlu
AMELE – fəhlə
AMELİ – təcrübi; ameli usul – təcrübi üsul
AMPUL(-lü) – 1) elektrik lampası; 2) ampula
ANAHTAR – açar; şifre anahtarı – şifrəli açar; ingiliz anahtarı – qayka açarı; anahtarını bulmak – çarə qılmaq
ANARŞİ – anarxiya
ANASON – cirə
ANAYASA – konstitusiya, əsas qanun; anayasa türesi – konstitusiya hüquqları; Birleşmiş Milletler Anayasası – Birləşmiş Millətlər təşkilatının əsas qanunu
ANDAÇ(-cı) – yadigar, xatirə
ANGARYA – məcburi iş
ANI – xatirə; anılar – memuar
ANIT(-tı) – abidə, monument
ANITSAL – monumental, möhtəşəm, əzəmətli
ANLAM – məna
ANLAMDAŞ – sinonim, eyni mənalı
ANLAMSIZ – mənasız
ANSIZIN – gözlənilmədən, birdən-birə, qəflətən
ANTLAŞMA – müqavilə, saziş, pakt, konvensiya; barış antlaşması – sülh müqaviləsi
ANTRENMAN – məşq, təlim; antrenman uçağı – təlim təyyarəsi
ANTRENÖR – məşqçi, təlimçi; baş antrenör – baş məşqçi
APARTMAN – ev
APTAL(-lı) – abdal, səfeh, axmaq
APTES – dəstəmaz; aptes almak – dəstəmaz almaq
ARABULUCU(-ğu) – vasitəçi, münsif; arabuluculuk – vasitəçilik, münsiflik
ARAÇ(-cı) – vasitə, alət
ARALIK(-ğı) – dekabr
ARAMAK – axtarmaq
ARAPSAÇI – qıvrım saçlar
ARAPSAÇINA dönmek – dolaşmaq, dolaşıb qalmaq (işlər və s.)
ARAŞİT(-ti) – araxis, yer fındığı
ARAŞTIRMA – tədqiqat; bilimsel araştırma enstitüsü – elmi tədqiqat institutu
ARIZA – xarab yer, nöqsan, nasazlıq, zədə, qəza; arıza lanıp durmak – dayanmaq, işləməmək; arızaya uğramak – qəzaya uğramaq
ARKADAŞ – yoldaş, dost
ARMA – gerb; devlet arması – dövlət gerbi
ARNAVUT(-du) – alban; arnavut dili – alban dili
ARSA – tikinti üçün ayrılmış torpaq sahəsi
ART(-dı) – 1) kürək; 2) arxa, arxa tərəf, arxa hissə; aralık kapı – arxa qapı; biribiri artından – bir-birinin ardınca
ARTI – üstəgəl; iki artı üç – iki üstəgəl üç
ARTIKYIL – uzun il (365 gün)
ARTIRMA – 1) çoxaltma, artırma; 2) auksion, müzaidə, hərrac; artırma ile satmak – auksiondan satmaq; açık artırma – açıq satış
ARZ ETMEK – 1) bildirmək, ərz etmək, nəzərinə çatdırmaq; 2) doğurmaq, yaratmaq; tehlike arz etmek – təhlükə yaratmaq
ASALAK(-gı) – 1) parazit; asalak bilimi – parazitologiya; 2) tüfeyli, müftəxor
ASALET(-ti) – alicənablıq
ASANSÖR – lift
ASGARI – 1) minimum, ən kiçik; asgarı ücret – minimum əmək haqqı; 2) minimum
ASILSIZ – əsassız, əsaslanmamış
ASİ – qiyamçı, üsyançı
ASİT(-di) – turşu
ASSUBAY – unter zabit
ASTEĞMEN – kiçik leytenant
ASTRAGAN – qaragül dərisi; astragan kalpağı – qaragül papaq
ASTROPİKAL – subtropik; astropikal iklim – subtropik iqlim
AŞAMA – dövr, mərhələ
AŞÇI – aşpaz
AŞI – 1) peyvənd, aşı; 2) aşı, aşı masası, vaksin
AŞIRI – 1) hədsiz, çox, olduqca çox; aşırı yoksulluk – hədsiz yoxsulluq; 2) ifrat, qatı; aşırı sağcı – ifrat sağçı; 3) aşırı, sonra; gün aşırı – gün aşırı; bizden bir ev aşırı oturuyor – bizdən bir ev sonra yaşayır
AŞIRMA – plagiat, ədəbi oğurluq
AŞIRMACI – plagiator, ədəbi oğru
AŞIRMAK – oğurlamaq, çırpışdırmaq
AŞIRTI – israf
ATAMAK – vəzifəyə təyin etmək
ATEŞÇİ – ocaqçı, ocaq qalayan; ateşçi yeri – ocaqxana
ATKI – 1) arxac; 2) örpək, şal, şərf, kaşne; 3) balaca qayış, toqqacıq
ATLIKARINCA – karusel
ATMACA – qırğı
AVANTAJ – xeyir, mənfəət, səmərə, fayda, qazanc; maddi ve manevi avantajlar – maddi və mənəvi xeyir
AVİZE – çilçıraq, lüstr
AVLI, AVLU – həyət
AVUKAT(-tı) – vəkil
AYAKLANMA – qiyam üsyan
AYAKLANMAK – üsyan etmək, qiyam etmək
AYAR – 1) vaxt; 2) əyar 3) yoxlayın düzəltmə, nizama salma, tənzim etmə
AYARLAMAK – 1) tənzimləmək; 2) standartlaşdırmaq, kalibrləmək
AYÇA – aypara, hilal
AYÇİÇEĞİ(-ni) – günəbaxan
AYGIT(-tı) – aparat; telefon aygıtı – telefon aparatı; sindirim aygıtı – həzm orqanı; solunum aygıtı – tənəffüs orqanı
AYIKLAMAK – bir-bir seçmək, bir-bir seçib ayırmaq, çeşidləmək
AYIRICILIK(-ğı) – separatizm
AYIRIM – ayrı-seçkilik
AYIRTMAN – ekspert, yaxşı bilən, mütəxəssis
AYIRTMANLIK(-ğı) – ekspertiza
AYKIRI – zidd
AYLAK(-ğı) – tənbəl, avara
AYRAÇ(-cı) – mötərizə
AYRICALIK(-ğı) – müstəsna hüquq, imtiyaz
AYRIM – fərq
AYRINTI – təfsilat, təfərrüat
AZAMI – 1) ən böyük, ən hündür, ən yüksək; 2) maksimum
AZARLAMAK – danlamaq, məzəmmət etmək
AZGELİŞMİŞ – zəif inkişaf etmiş
AZIK(-ğı) – ərzaq ehtiyatı, azuqə
AZIMSAMAK – az hesab etmək, kafi hesab etməmək
AZMAYİŞ – təcrübə sınaq