GAP PROJESİ

[-]

GAP PROJESİ

Dicle ve Fırat ırmakları aşağı kesimleriyle bunlar arasında kalan alanı kapsayan ve barajlar ,hidroelektirik santrelleri,sulama tesisleri her çeşit altyapı,tarımsal tesisler,ulaştırma ,eğitim , sağlık vb. alanlardaki hizmetleri içeren projeler demektir. Güneydogu Anadolu projesi 1960'ların başında başlayan Fırat havzası çalışmalarının tamamlanması ile hazırlanan Fırat havzası istikrar raporu'na 1971'de Dicle havzası projelerinin de eklenmesiyle bölgesel bir nitelik kazandırılarak oluşturuldu. Bölgedeki ekonomik ve sosyal yaşamı büyük ölçüde etkiliyici ve bir özellik taşıyan , uygulamaya geçildiğinde bütün kesinler için itici bir güç oluşturacak olan GAP ,yedisi Fırat havzasında , altısıda Dicle havzasında yer alan 13 büyük projenin birleşmesinden oluşmaktadır. Fırat havzası için hazırlanan projeler şunlardır:

Asagı Fırat projesi. 7 ayrı birimden oluşmaktadır:

Atatürk barajı ve hidroelektrik santrali .(Hes).GAP’ın en önemli ve kilit sistemidir. Türkiye’nin en büyük sistemidir –Baraj 1990 sonunda tamamlanarak 1991 yılı başından itibaren su tutulmaya başladı yılda 8,9 milyar kwh elektirik enerjisi üretecek olan 8 ünitelik türbin –jenaratör grubunun 2 ünitesi ,temmuz 1992 yılında barajın açılışıyla birlikte üretime geçti. Dev su ulaştırma tünelleri tamamlandıgında 880 000 ha’ lık alan sulanabilecektir.

Şanlıurfa Tünelleri. Atatürk barajından alacağı suları sulama alanlarına aktaracak olan bu tünel sistemin yan yana iki ana tünel ile bağlantı tünellerinden oluşmaktadır. Toplam uzunkuğu 57,8 km olacak;327 bin 725 ha’ı cazibeyle, 148 649 ha’ı da pompajla olmak üzere toplam 476 347 ha alanı sulayacaktır.Şanlı urfa tünelleri çalışmaya başladıktan sonra saniyede akıtacağı 328 m suyla Türkiye’nin Dicle ve Fırat’tan sonra üçüncü büyük ırmağı olma özelliğinide kazanacaktır.

Şanlıurfa Hidroeletrik Santrali. Şanlıurfa Tüneli çıkışından sonra akan suyun değerlendirecek olan bu santralde yılda 124 milyon kwh elektrik enerjisi üretilecektir.

Şanlıurfa- Harran sulanması. Bu proje kanal sistemi ile Şanlıurfa ve Harran ovalarında 147 866 ha alanın sulanmasını sağlayacaktır.

Mardin-Ceylanpınar sulanması. Mardin ve Ceylanpınar ovalarının yer altı kaynaklarında yararlanarak sulanmasını içeren bu projede , 328 608 ha alanın sulu tarıma açılacağı öngörülmektedir.

Siverek-Hilvan pampaj sulaması. Bu proje kapsamında Atatürk barajından sağlanacak suyla 55 300 ha alanın sulanması yer almaktadır.

Fırat havzası için hazırlanan bu projelerin uygulanmaya konulmasıyla, Fırat ırmağından akan su, sırasıyla Keban ,Karakaya ve Atatürk barajının hidroelektrik santrallerini çalıştıracak ve buradan Urfa tünelleri ile Şanlıurfa hidroelektrik santrallerine de enerji sağladıktan sonra sulama alanlarına akıtılacaktır.

Dicle havzası projesi. Dicle havzası projesinin ilki olan bu proje kralkızı barajı ve HES ile Dicle barajı ve HES olmak üzere iki birimden oluşmaktadır. Projeyle Dicle HES’den yılda 298 milyon Kwh ,kralkızı HES’den de yılda 146 milyon kwh enerji üretilmesi amaçlanmakta, ayrıca her iki barajdan toplan 126 bin ha alanın sulanması öngörülmektedir.

Batman projesi. Bu proje ile Batman barajı ve HES’nin üretime geçmesiyle 185 MW kurulu güç ile yılda 483 milyon kwh eletrik enerjisi üretilecek, 30 bin ha tarım alanı sulanacaktır.

Batman-Silvan projesi. Gap kapsamındaki 10. Dicle havzası projesi kapsamındaki 3. sırada olan enerji ve sulama amaçlı bu proje ile Dicle sol sahil ovalarında toplam 257 bin ha alan sulanacak, 240 MW kurulu güç ile 963 milyon kwh enerji üretilecek.

Garzan projesi. Garzanbarajı ve HES’yi içeren bu proje ile 60 bin ha’lık alanın sulanması öngörülmektedir.

Ilısu projesi. Bu projede yer alan ılısu barajı ve HES’nin kurulmasıyla kurulu gücü 1 200 MW olan HES’nin yılda 3 830 milyon kwh elektrik üreteceği hesaplanmaktadır.

Cizre projesi. Gap’ın son birimi olan bu proje ise, Cizre barajı ve HES’yi kapsamaktadır. Proje gerçekleştirildiğinde, 140 MW kurulu gücündeki HES’den yılda 1 208 milyon kwh enerji üretilecek baraj sularından ise Nusaybin-Cizre-İdil ovalarında toplam 89 ha alanın sulanmasında yararlanılacaktır.

Karakaya barajı ve HES. Atatürk barajından sonra Türkiyenin üretim açısından en büyük barajıdır. (7,354 milyon Kwh) 1987 yılında hizmete girmiştir

Sınır-Fırat projesi. Tümüyle enerji üretimine yönelik olan bu proje, iki birimden oluşmaktadır. İlk birimi Birecik barajı ve HES’nin kurulu gücü 672 MW yıllık enerji üretim kapasitesi ise 2.518 milyon kwh!tir. İkinci birim olan Karkamış barajı ve HES’nin ise kurulu gücü 180 MW, yıllık enerji üretimi 652 milyon kwh olacaktır. Sınır Fırat projesi GAP’ın 3 numaralı projesini oluşturmaktadır.

Suruc,Baziki projesi. Gap’ın dördüncü projesi olan bu proje yalnızca sulamaya yöneliktir. Atatürk barajından alınacak sularla Suruc ve Baziki ovalarında toplam 146 500 ha alanın sulanması sağlanacaktır.

Adıyaman-Kahta projesi. Gap’ın beşinci ayağını oluşturan bu proje 5 hidroelktrik santral, 4 baraj yapımını öngörmektedir. Kurulu gücü 196 MW ve yıllık elektrik enerjisi üretimi toplam 509 milyon kwh olan bu projeyle, Havla derivasyon tünelleri ve Göletler grubu da yapılacak suyla sulanmaktadır.

Adıyaman-Göksu-Araban projesi. Bu proje ile 71 600 ha olan sulanacaktır. Proje kapsamında yer alan Çataltepe barajı ve sulamasu, henüz planlama aşamasında bulunmaktadır.

Gaziantep projesi. Toplam 89 000 ha alanın sulanmasının öngörülen bu

Bin ha’lık alanın sulanması öngörülmektedir.
Ilısu Projesi. Bu projede yer alan ılısu barajı ve HES’nin kurulmasıyla kurulu gücü 1200 MW da HES nin yılda 3830 mit yan kwh elektrik üreteceği hesaplanmaktadır.
Cizre projesi.Gap ın son birimi olan bu Proje gerçekleştirildiğinde, 140 MW kurulu
Gücündeki HES den yılda 1208 milyon kwh enerji üretilecek,baraj sularında ise Nusaybin-cizre-idil ovalarında toplam 89 ha alanın sulamasında yararlanılacaktır.
Karakaya barajı ve HES. Atatürk barajından sonra Türkiyenin üretim açısından en büyük barajıdır.(7,354 milyon Kwh) 1987 yılında hizmete girmiştir.

Sınır-Fırat projesi.Tümüyle enerji üretimine yönelik olan bu proje, iki birimden oluşmaktadir. İlk birimi Birecik baraji ve HES‘ nin kurulu gücü 672 MW yıllık enerji üretim kapasitesi ise 2.518 milyon kwh‘tir. İkinci birim olan Karkamış barajı HES’nin
ise kurulu gücü 180 MW yıllık enerji üretimi 652 milyon kwh olacaktır. Sınır Fırat projesi GAP’ın 3 numaralı projesini oluşmaktadır.

Suruc-Baziki projesi. Gap’ın dördüncü projesi olan bu proje yalnızca sulamaya yöneliktir. Atatürk barajından alınacak sularla Suruc ve baziki ovalarında toplam 146 500 ha alanın sulanması sağlanacaktır.

Adıyaman-Kahta projesi. Gap’ın beşinci ayağını oluşturan bu proje, 5 hidroelekrik santral , 4 baraj yapımını öngörmektedir. Kurulu gücü 196 MW ve yıllık elektrik enerjisi üretimi toplam 509 milyon kwh olan bu projeyle , Havla derivasyon tünelleri ve Göletler grubu da yapılacak , ayrıca 30 bin ha’lık bir alan Atatürk barajında alınacak suyla sulanacaktır.

Adıyaman-Göksu-Arabon projesi. Bu proje ile 71 +00 ha alan sulanacaktır. Proje kapsamında yer alan Çataltepe barajı ve sulaması, henüz planlama aşamasında bulunmaktadır.

Gaziantep projesi. Toplam 89 000 ha alanın sulanmasının öngören bu proje kapsamında Hancağız barajı ve Kayacık , Kemlik , Birecik barajları bulunmaktadır . 74.000 km² lik bir alanı kapsayan Gap sınırları içindeki Şanlıurfa , Mardin , Gaziantep , Adıyaman , Diyarbakır , Batman ve Siirt illeri tümüyle ya da bir bölümüyle yer almaktadır. 1976 da uygulanmasına başlanan proje 30 yılda tamamlanabilecektir . Projede yer alan tesislerden Atatürk , Karakaya , Kralkızı ve HES gibi yapımları süren tesislerin yanında
henüz proje aşamasında olan tesislerde bulunmaktadır . GAP’ın tamamlanmasıyla yılda 23 milyon Kwh hidroelektrik elde edilecektir . Bu enerji Türkiye’de üretilen toplam elektrik enerjisinin % 80’ine eşittir. Bunun yanında günümüzde devlet eliyle sulanması gerçekleştirilen tarım alanları miktarı kadar bir alan (1 milyon 800 bin ha) sulu tarıma açılacak nados tümüyle ortadan kalkacak ve bölegenin ürün değeri değişecektir.

Yılda 600 bin ton pamuk 66 bin 458 ton antepfıstığı üretilebilecek , meyve üretimi 660 bin ton , sebze üretimi 3 milyar 513 bin ton artacaktır. Bugün GAP alanındaki sebze üretimi 14 milyon t. , meyve üretimi 1 milyon 400 bin t. dir.