AZERİ ATASÖZLERİ

[GARAGIZ]

A


Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
Aç eşek katırdan tez yürür.
Açın imanı olmaz, dokun gümanı.
Ağaç bar verince başını aşağı eğer.
Akıl yaşta değil baştadır.
Ana gibi yar olmaz, vatan gibi diyar.
Araz (Aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (1929 doğumlu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş,22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
Aslanın erkeği dişisi olmaz.
Aşığa Bağdat uzak değil.
At ölür nalı kalır, yiğit ölür namı kalır.
At ölür, köpeklere bayram olur.

B


Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
Bugünün işini sabaha koyma (yarına bırakma).

Ç


Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver birini de üstelik.
Çıra dibine ışık vermez

D


Dağ dağa raslamaz ama insan insana rastlar.
Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş):“Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
Dost dar (kötü) günde tanınar.
Dost dosta ten gerek, ten olmasa gen gerek.
Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.

E


El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
Evvel mescidin içi, sonra eşiği (dışı) (S. Kusekenani, 6.6.1999): Önce kendi menfaatim, sonra başkaları anlamında. Azeri Türkçesinde “eşik” kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi hem kapının eşiği deyiminde olduğu gibi bildiğimiz manada, hem de evin dışarısı anlamında kullanılmaktadır (Said Dağdaş).

G


Geçme namert köprüsünden, qoy götürsün su seni. Yatma tilki gölgesinde qoy yesin aslan seni.
Göz görmek için, gönül sevmek içindir.

H


Halva halva demekle ağız şirin olmaz.
Herşeyin tazesi, dostun eskisi.

İ


İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür. ” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında (Said Dağdaş).
İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
İyiliğe iyilik her kişinin işidir, kötülüğe iyilik er kişinin işidir.

K


Kadın adamı vezir de eder rezil de eder.
Kadın Allahın erkeğe gönderdiği en büyük hediyyedir.
Kadınsız erkek susuz çöle benzer, yalnızlıkdan kurur.
Kör köre "kör" demezse bağrı çatlar.
Kötü günün ömrü az olur.

M


Mert bir kere ölür, namert bin kere.
Meşe (orman) çakalsız olmaz

O


Ot kökü üstünde biter
Örtülü pazar, dostluğu bozar.

S


Suyu şeffaf yapan temizliği, insanı temiz yapan namusudur.

T


Tek elden ses çıkmaz.

Y


Yaman(kötü) komşu adamı ev sahibi yapar.
Yakın komşu uzak akrabadan iyidir.
Yalancının evi yandı, kimse inanmadı.
Yalnız yiyen, yalnız ölür.
Yamandır baş ağrısı , Daha yamandır yaman evlat.
Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
Yetim kuzudan koç olmaz.
Yüze konuşan düşman, arkadan konuşan dostdan iyidir.
Yüz ölç bir biç.

[GARAGIZ]

Tenbel deyer: "Bu gün oynaram, sabah oxuyaram." Çalışqan deyer: "Bu gün oxuyaram, sabah oynaram."

Üzün qaralığı yaman deyil, qelbin qaralığı yamadır.

Xalamdan bir dilek dilerem, verse de xalamdır vermese de.

El keçen körpüden korxma sen de keç.

Feleyin işine bax, ayıya qaval çaldırır.

Vaxtında atılan tüfengin sesi, vaxtsız atılan topun sesinden üstündür.

Yalançının evine od düştü, heç kes inanmadı.

Zelzeleni gören yanğına razı olar.

Zurnanı versen naşı eline, gen taraftan püfleyer.

Halva halva demekle ağız şirin olmaz.

yalamayanın malını yalarlar. *

Adam adamdı olmasa da pulu, eşşek eşşekdi olmasa çulu.

Adamı söz, kababı köz yandırar.

Ağ parçaya leke tez düşer.

Ağıllı bildiyini söylemez, deli söylediyini bilmez.

Ağlamakqla gülmek bacı-qardaşdı.

Arvad iki olanda ev süpürülmemiş qalar.

Ay qaynana, heç gelin olmamısan?

Feleyin beyle beyle işleri çox, aslanı aç gezdirer, tülkünü tox.

Zehmetle yeyilen acı soğan, minnetle yeyilen baldan şirindir.

Yüz sanatı pis bilmekdense, bir sanatı yaxşı bilmek yaxşıdır.

Dil yarası qılınc yarasından yamandır.

Elin eybini saxlamayan senin de eybini saxlamaz.

Herzekar ağız başa yumruq vurdurar.

Gelmisen ayran içmeye, gelmemisen ara açmaya.

Füzulu atdılar cehenneme, dedi: "Odunu yaşdır."

herseyin tezesi, dostun kohnesi. yani herseyin tazesi dostun eskisi iyidir.
#

Od düşdüyü yeri yandırar.
Çox bilirsen, az danış.
Ne ekers&en, onu biçersen.
Ot kökü üste biter.
Peyğ&ember evvel öz canına dua eleyib.

[GARAGIZ]

men yanıram min cana mincan yanmır bır cana

allah camışa genet vermesin

beheyre deyipler heyir danış deyip gedesen gelmiyesen

kör köre kör demese körün barğı çattıyar

yap menim için örgen özün için

keçel aynaya bahar özgahısını başkasına yahar

gün istisi ısıtmasa akşam istisi heç ısıtmaz

uşah öz atasını hamıdan güçlü biler

men yanıram min cana mincan yanmır bır cana

allah camışa genet vermesin

beheyre deyipler heyir danış deyip gedesen gelmiyesen

kör köre kör demese körün barğı çattıyar

yap menim için örgen özün için

keçel aynaya bahar özgahısını başkasına yahar

gün istisi ısıtmasa akşam istisi heç ısıtmaz

uşah öz atasını hamıdan güçlü biler

[zalim-qonax]

Azeri atasözleri

Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
Aç eşek katırdan tez yürür.
Aşıka Bağdat uzak değil.
Araz (aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (M. Baz, 1929 doğumlu, 22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
Arvat adamı vezir de eder rezil de eder.
At ölür, itlere bayram olur.
Ata evi er evi; er evi zindan evi.
Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez.
Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver bir dene de fazla ver.
Çıra dibine ışık vermez
Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş):“Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.
El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
Geçme namert köprüsünden, ko götürsün su seni. Yatma tilki gölgesinde ko yesin aslan seni.
Helva helva demekle ağız şirin olmaz.
Her zatın tazesi, dostun köhnesi (S.Kusekenani, 6 Haziran 1999)! Herşeyin tazesi, dostun eskisi anlamında.
İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür. ” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında.
İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı.
Ot kökünün üstünde biter
Dünya yansa bir bağ (demet) otu yanmaz.
Yaman(kötü) komşu adamı ev sahibi yapar.
Yamandır baş ağrısı , Daha yamandır yaman evlat.
Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
Yetim kuzudan koç olmaz.
************************************************** *****
Örnekler.....
uşah öz atasını hamıdan güçlü biler
men yanıram min cana mincan yanmır bır cana
allah camışa genet vermesin
beheyre deyipler heyir danış deyip gedesen gelmiyesen
kör köre kör demese körün barğı çattıyar
yap menim için örgen özün için
gün istisi ısıtmasa akşam istisi heç ısıtmaz
yap menim için örgen özün için
keçel aynaya bahar özgahısını başkasına yahar
************************************************** *****
--------------------------------------------------------------------------------

• Bədii əsərin ömrü onun xalq tərəfindən bəyənilməsindən asılıdır.

Sanat eserinin ömrü onun halk tarafından beğenilmesine bağlıdır.

S. Vurğun

• Kişi bir sənəti bilər xalis
• Çoxuna meyl edən qalar naqis

Kişi bir mesleği biler halis
Çokuna meyleden kalar nakıs.

Seyid Əzim

• Axmaqlarla oturub-durmaqdansa, kitabla tənha oturmaq yaxşıdır.

Kitapla başbaşa kalmak abdallarla konuşmaktan daha iyi.

Q. Zakir

• Bilik öyrənməyi ar bilən hər kəs
• Dünyada mərifət qazana bilməz.

Bilim öğrenmeyi ar bilen herkes
Dünyada marifet kazana bilmez.

Nizami


• Bir elm öyrənmək istədikdə sən
• Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən
• Kamil bir palançı olsa da insan
• Yaxşıdır yarımçıq papaqçılıqdan.

Bir bilim öğrenmek istedikte sen
Çalış ki, her şeyi kamil bilesen
Kamil bir palancı olsa da insan
İyidir yarımçık şapkacılıktan.

Nizami


• Dünyada nə qədər kitab var belə
• Çalışıb əlləşib gətirdim ələ
• Oxudum, oxudum, sonra da vardım
• Hər gizli xəznədən bir dürr çıxardım.

Dünyada ne kadar kitap var bele
Çalışıp vuruşup getirdim ele
Okudum, okudum, sonra da vardım
Her gizli hazneden bir dür çıkardm.

Nizami

• Elmi bələkdən qəbrədək öyrənmək lazımdır.

Bilimi kundaktan mezara kadar öğrenmek gerekir.

Sədi

• Bu günü daha yaxşı görmək üçün keçmişi bilməliyik.

Bugünü daha iyi görmek için geçmişimizi bilmeliyiz.

Ömər Xəyyam

• Yarat bir əsər ki, adın ucalsın
• Sən ölüb gedərkən yerində qalsın

Yarat bir eser ki, adın yücelsin
Sen ölüp giderken yerinde kalsın.

Ə. Cami

• Lazım olan bir sənəti axtar sən
• Veyil-veyil dolanmaq çox yamandır.
• Lazım olan bir sənəti tapdınmı
• Möhkəm yapış, əldən vermə, amandır.

Lazım olan bir mesleği ara sen
Sergerdanca dolaşmak çok yamandır
Lazım olan bir mesleği buldunmu
Sıkıca tut, elden verme, amandır.

Ə. Cami



• Hər millətin tərəqqisi və fəaliyyətinin başlıca amili elm və əxlaqdır.

Herbir milletin refahı ve faaliyetinin en önemli faktörü bilim ve ahlaktır.

A. Şaiq

• Gil qabın möhkəmliyini səsi ilə yoxlayan kimi, insanı da ağzından çıxan söz ilə yoxlayırlar.

Kil kabın sertliğini sesi ile sınayan gibi, insanı da ağzından çıkan sözle sınarlar.

Əbül Fərəc

• Amal uğrunda ölmək-əbədi yaşamaqdır.

Amal uğruna ölmek- ebedi yaşamak demek.
not:Kaynak:Ş. M. Xiyabani
Adli kişiye aittir.................

[Emine]

wayyyyyyyy ellerinize saglik ya paylasiminiz harika

[idrisgsm]

emegıne saglık tesekurler

[BARBAROS]

Güzel bir paylaşım sagolun ellerinize yüreginize saglık