-
Ecemi Naxçıvani
Ecemi Ebubekr oğlu Naxçıvani (12-ci esrin 20-ci illeri - 12-ci esrin sonu) - orta esr Azerbaycan memarlığının görkemli nümayendesi, Naxçıvan memarlıq mektebinin banisi.
Eserlerinin üzerindeki kitabelerde özünü "Ebubekr oğlu Ecemi, Naxçıvanlı memar" adlandıran Ecemi "Şeyxül-mühendisin" (mühendislerin başçısı) leqebi daşımışdır. Eceminin yaradıcılığı 12-ci esrde Azerbaycan atabeyleri Eldenizlilerin paytaxtı Naxçıvanla bağlı olmuşdur. Eceminin melum olan ilk eseri Yusif Küseyir oğlu türbesidir.
Eceminin eserleri Naxçıvanın merkezinde yerleşirdi. O, burada ezemetli Mömine xatın türbesini, qoşa minareli baştağ kompozisiyası şeklinde qurğunu (1187), dövrümüzedek mühafize olunmayan böyük Cüme mescidini ve menbelerde "Darül-mülk" adlandırılan Eldenizliler sarayını (?) yaratmışdır.
Ecemi yaradıcılığının Azerbaycan ve Yaxın Şerq ölkeleri memarlığına da böyük tesiri olmuşdur.
Eceminin yaradıcılığı 12-ci esr Azerbaycan medeniyyeti ve ictimai fikrindeki intibahın parlaq tezahürlerindendir. Eserlerindeki zeriflik, bölgülerinin quruluşu, ornament bezeklerinin oynaqlığı orta esr anlayışı çerçivesine sığmayan bedii tefekkürün mehsuludur. Onun ornament kompozisiyaları bediilikle riyazi tefekkürün üzvi birleşmesine esaslanır.
Ecemi memarlıq senetinin başlıca problemlerinden olan tektonikliyin (arxitektonika) dünya memarlığında az tesadüf edilen parlaq hellini tapmış mühendis ve senetkar olmuşdur. Onun yüksek mühendislik qabiliyyeti Qerbi Avropa memarlarından bir esr evvel Mömine xatın türbesinin serdabesinde qurduğu nervürlü tağlar sisteminde ve onun oturacağındakı mürekkeb ornamentlerin evvelceden hazırlanmış tavalar şeklinde tertibinde, Cüme mescidinin neheng günbezinde ve qoşa minarelerde özünü gösterir.
Eceminin anadan olmasının 850 illiyi 1976-cı ilde geniş qeyd olunmuşdur.
