Atmosfer

[CaucasianEagle]

Yerçekiminin etkisiyle dünyayı çepeçevre saran, onu meteorlardan, kozmik ışınlardan ve Güneş'in zararlı ışınımından koruyarak üzerinde yaşamı sağlayan, gaz, buhar ve aerosol parçacıklardan oluşmuş, kabaca küresel zarf ya da hava tabakası. Dünyanın yüzeyinden yüzlerce kilometre yüksekliğe kadar uzanır. Muazzam kütlesiyle (5.2 x 1018 kg.) yeryüzüne büyük bir basınç uygular. Bileşimi ve birçok fiziksel özelliği yükseklikle birlikte değişir. Toplam kütlesinin dörtte üçü, taşıdığı su buharının ve aerosol parçacıkların onda dokuzu, en alt tabakası olan troposferdedir. Su buharı ve aerosol parçacıklar sayılmazsa, troposferin havası %78 azot, %20 oksijen, %0,9 argon, %0,03 karbon dioksit ve öteki soy gazlar, geri kalan da metan, hidrojen ve azot oksidül karışımıdır. Bulutlar ve öteki meteorolojik olaylar troposferde oluşur. Bunu stratosfer, mezosfer, termosfer (kemosfer) ve ekzosfer tabakaları izler. Aralarında da sırayla tropopoz, stratopoz ve mezopoz adlı geçiş bölgeleri vardır. Stratosfer, üst kesimlerinde yer alan ve morötesi ışınımı soğuran ozon tabakasıyla önemlidir. Kutup ışığı ve manyetik olaylar termosferde meydana gelir. Stratosferden sonraki tabakaları kapsayan iyonosfer, radyo dalgalarını yansıtır.

Atmosferde sıcaklık değişimi ilginçtir. Yukarı çıkıldıkça troposferde düşen sıcaklık (-50°C) stratosferde yükselir (0°C), mezosferde düşerek (-100°C) termosferde yeniden yükselir. Ekzosferle birlikte atmosfer seyrek helyum ve hidrojen gazlarından oluşur ve gezegenlerarası ortama karışır. Öteki gezegenlerin de (muhtemelen Plüton hariç) atmosferleri vardır ama hiçbirinde dünyanınki kadar yaşama elverişli oksijen yoktur.