çökertme Türküsü Ve Hikayesi Halk Dansi

[Emine]

Çökertmeden çıktık Halil'im başımız selamet
Bitez Yalısı'na da varmadan koptu kıyamet
Arkıdeşim İbram Çavuş Aşşah2ıma emanet

Burası Asbat değil Halil'im Bitez Yalısı
Ciğerime düştü aman mavzer gurşun yarası


Gidelim gidelim Halil'im Çökertme'ye varalım
Kolcular gelmiş Halil'im nerelere gaçalım
Teslim olmayalım Halil'im kurşun saçalım

Burası Asbat değil Halil'im Bitez Yalısı
Ciğerime düştü aman mavzer gurşun yarası

Güvertede gezer iken aman gundaram kaydı
İpekli de mendilimi aman özüger aldı
Çakır da Güssün'ümü Çerkez gaymakam aldı

Burası Asbat değil Halil'im Bitez Yalısı
Ciğerime düştü aman mavzer gurşun yarası


Halil 1870 yılında Bodrum Akçaalan (Turgut Reis)'te doğmuştur.Hacı Yusuf ailesinden Demirci Ali'nin oğludur ve lakabı Cingen Halil'dir.
Halilkızkardeşi Zeliha'yı yakarak öldürmesi ve tütün kaçakçılarıyla işbirliği etmesi suçlarından arandığı sıralarda baskına uğrar.Bu baskın sırasında Kör Bayram adlı birisini daha öldürür.İstanköy'dekibir düğünde yakalanır ve zindana atılır. 7 yıl burada yattıktan sonra serbest kalır.
Bodrum'daki eğlencelerinin birinde Dertli'nin Ali tarafından getirilen Gülsüm'e sevdalanır.Halil Gülsüm'ü burdan kaçırır.konu Çerkez Kaymakama iletilir.(Ömer Lütfi Türk)Kaymakamgizliden gizliye Çakır Gülsüm lakaplı bu kadına aşıktır.Peşine zaptiyeleri salar.Halil'inen yakın arkadaşı Selamoğlu'nu da cezasını affetme karşılığıpeşine gönderirler.Selamoğlu da Şerifalioğlu İbrahim Çavuş'la birlikte Halil'i eğlenceye çağırır ve konuşurlar.Bu konuşmada Halil İbram Çavuş'a ve Selamoğlu'na; "Efe'nin ölüsü dağda kalır teslim olmam!" diyerek son sözünü söyler.Bu olaydan sonra takipler sıklaştırılır.Halil'in yanında da kaçaklardan oluşan kızanları katılmıştır.Namı da her geçen gün artar.

Halil ve Gülsüm bugünki Yalıkavak'ta bulunan Çökertme'ye gelirler.Çünkü burda bulunan "Gankava" adı verilen süngerci teknesiyle adaya kaçacaklardır.Rum kaptan Kosta Paho ve Andon'a sığınırlar.Bu bölgede onlara çoban İbram aracılık eder.
Denize açılırlar ama hava şartlarının kötü olmasından dolayı Kaptan AndonHalil'i Asbat'a çıkmak için ikna eder.Asıl amacı onları ihbar etmektir.Yolda "Balık Otu" denilen zehirle ikisini de uyuturlar.Bitez Yalısı civarındaGankava'dan kol kayıklarının içine konulur ve denize bırakılırlar.Aynı anda ihbar edilir.Halil ve Gülsüm'ün yarı baygın konulduğu kol kayığının etrafı hem denizden hemde karadan kuşatılır.Etrafları sarılan Halil ve Gülsüm Kaymakam tarafından görevlendirilen Barka'nın Ali KaptanHalil'i ayağından vurur.Kel Mülazım adlı zaptiye sürükleyerek meydana (Eski Telgrafhane İskelesi)getirilen Halilişkence edilirek zindana atılır.Kaymakam daha öncede zindandan kaçan Halil'i öldürmesi için Ömer Çavuş'a görev verir.Ömer Çavuş geceleyin Halil'i zindanda öldürür. Ölüsüde aynı zindan da yatan Karakayalı Mehmet Ülküm ve Peksimetli Mustafa'ya (Bugünkü Halk Bankası'nın yanındaki meneç ağacının arasına) kazdırılan çukura atılarak gömülür.
Çökertme Türküsünün Çakır Gülsüm'ü hakkında çeşitli anlatımlar olmuştur.Biri Yalıkavak'ın karşısında Küdür denilen bölgede yerleşen Goca Güssün lakaplı ve çalgıcılık yapan kadın; diğeri ise Türkbüklü Kel Gülsüm'ün kızı Hafize'dir.Asıl adı Hafize Alagöz'dür.Ali Gallem'in eşidir.Şerifalioğlu İbram ÇavuşHalil'in ölümünden çok sonra karısının üstüne almıştır.Yıllarca Çakır Gülsüm takma adıyla kendini gizlemiştir...