Halk Oyunları/sarı Zeybek

[Emine]

Isparta yöresi köylerine kadar güneyde yaygın olan bir oyunun çeşidinin adıdır.

Bitlis'te bile oynandığı biliniyor.

Sarı Zeybek inip gelir inişten
Her yanları görünmüyor gümüşten
Habarım yok dün geceki cümmüşten (cümbüşten)
Sarı Zeybek inip gelir dereden
Heryanları görünmüyor bereden
Hekim napsın iyi olmaz yareden
Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır
Yağmur yağar silâhları paslanır
Benim yârim küçücükten uslanır


Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır
Yağmur yağar silâhları paslanır
Deli gönül bir gün olur uslanır

Yazık olsun telli doru şanına
Bir kere bak mor cepkenin kanına

Allah dedim yatağına dayandım
Yurdun için al kanlara boyandım
Dört yanıma düşman almış uyandım

Yazık olsun telli doru şanına
Bir kere bak mor cepkenin kanına

Sarı Zeybek bu dağlara büyüdü
Şu dağları kara duman bürüdü
Üç yüz atlı beş yüz yaya yürüdü

Yazık olsun telli doru şanına
Bir kere bak mor cepkenin kanına

Eski Sarı Zeybek türküsünün ezgisi olduğunda hiç şüphe bulunmayan başka bir Sarı Zeybek Havası bu ad ve ayrı oyunuyla doğu illerimize kadar yer yer yayılmıştır. Ege yörelerinde yerini tamamiyle yeni havaya kaptırmış görünen bu eski ezgi ve oyunun Sivas'tan öteye Çorum Erzurum Bitlis ve hatt' Van köylerine kadar bilâkis tanınıp oynandığı oluyor.

Bir kadın veya başına yazma örtünerek kadın rolünü üzerine alan bir erkek iki elinde birer kama olduğu halde oyuna kalkar. Saz başlayınca da 9 / 8 tartımındaki aksak ezgili ve kıvrakça oyununa girer. Bazı harekelerle önce ortadaki kadına aşkını il'n eder yerlere çöker (başı kadının ayaklarına eğilecek surette) etrafında dolaşır. Az sonra da gördüğü al'kasızlıktan canı sıkılmış halde tehdide geçer. Elindeki kamalar ikide bir sevgilinin başı etrafında fırıldanmaya başlar. Kadın buna da aldırış etmeyince kamalar artık seyircileri bile ürpertecek bir hırçınlık ve sabırsızlıkla sevgilinin büsbütün yanı başında parıldarlar. İşte bunun üzerinedir ki kadın nihayet amana (imana) gelmiş görünüp gülümser ve yerinden kalkarak yürür iskemleye oturup süzülür. Oyuncu efe erkeğin oyununa ayak uydurur.