Çegane

[AyMaRaLCaN]

Çegane






Yayla çalınan dört telli çalgıdır. 19. yüzyılın sonlarına kadar Azerbaycan bölgesinde mevcut olmuştur. 19. yüzyılın ilk yarısında Azerbaycan’da olmuş ressam G.Gagarin "Şamahı rakkaseleri" tablosunda çeganeyi tasvir etmiştir. Gatran Tebrizi’nin, İmadeddin Nesimi’nin, Seyid Azim Şirvani’nin ve birçok klasiklerin eserlerinde de bu çalgıyla ilgili bilgi vardır.
Bu çalgı 2000 yılında İskoçya’nın Edinburg şehrinde yayla ifa edilen telli müzik çalgıları tarihine ithaf edilmiş sempozyumda katılımcıların ilgisine sebep olmuştur. Bu enstrüman armut şeklinde çanaktan, kol ve kelleden oluşmaktadır. Çeganenin uzun çanağı dokuz kısımdan oluşup, montaj yöntemiyle ile ceviz veya fıstık ağacından hazırlanıyor. Destek özelliğini taşıyan uzun demir şiş çanağın alt kısmından geçerek kol ile çanağı birleştiriyor. Çanağın üst tarafı 5 mm kalınlığında çam ağacından hazırlanmış tahta yüzeyle kapatılıyor ve onun üzerinde ses yansıtıcıları için delikler açılıyor. İfacı şişi yere dayayarak, enstrümanı dikey şekilde tutar ve sağ elinde tuttuğu yayla seslendiriyor.
Enstrümanın uzunluğu 820 mm, çanağın uzunluğu 420 mm, eni 220 mm, yüksekliği 140 mm’dir.
Diyapazonu büyük oktavın "fa #" sesinden ikinci oktavın "fa #" sesine kadardır. Ansambl ve orkestrayla, hem de solo aleti olarak kullanılabilir.