GÖZ HİZASI

[Yaver ARANCI]

Yazan: Doğan Cüceloğlu

Kaliforniya' da Long Beach şehrindeki Eyalet Üniversitesi' nde öğretim üyesi olarak ders verirken, aynı sömestrde benim iki dersimi alan bir kız öğrencim dikkatimi çekmeye başlamıştı.

Bu genç bayanın şu özelliklerinin farkına varmıştım: Her şeyden önce çok güzel
bir kızdı; gözüm gayri ihtiyari ona gidiyordu. İkinci olarak çok iyi bir öğrenciydi; bütün sınav ve ödevlerde en yüksek notu o alıyordu. Ayrıca, çok hanımefendi, çok nezih bir kişiliği vardı. Bölümün bir pikniğinde kız öğrencimin nişanlısıyla tanıştım ve itiraf edeyim, ilk aklımdan geçen, 'Armudun iyisini ayılar yer' düşüncesi oldu. Yukarıda özelliklerini saydığım o güzel kızın bana tanıştırdığı erkek, yirmi yedi-yirmi sekiz yaşlarında, saçı biraz dökülmüş, şişman denecek kadar toplu, çirkin, kısa boylu biriydi.

Bu kişiye parası için yüz vermiş olabileceğini düşündüm. Daha sonra öğrendim ki, bu genç adamın parasal gücü yok; başka bir üniversitenin psikolojik danışmanlık bölümünde doktora öğrencisi olarak okula devam ediyor ve ileride akademisyen olarak kariyer yapıp profesör olmak istiyor.

Acaba benim güzel öğrencim bu adamda ne bulmuştu? Bir hafta sonra ders çıkışı koridorda öğrencimin yanına yaklaştım ve Sally adıyla anacağım öğrencimle aramızda şöyle bir konuşma geçti:

'Sally, nişanlınla nasıl tanıştığınızı merak ediyorum?'

'Bir kilise faaliyetinde aynı komitede çalıştık; o zaman tanıdım kendisini'

'Nesi seni etkiledi; hangi özelliklerini sevdin?

Sally, bir Amerikalı olarak bu soruyu hiç beklemiyordu. Amerikan kültüründe, bu tür sorular kişinin mahremiyetine tecavüz olarak kabul edildiğinden pek sorulmaz. Amerikan kültürüne göre ben o anda Sally'nin mahremiyetine 'burnumu sokuyordum.'

Şaşkınlığı geçince çok içten, gözlerinin içi gülerek, 'O şahane bir insan; o benim kahramanım! Ben ondan çok şeyler öğrendim' dedi.

O anda ilk hissettiğim şey kıskançlık duygusu oldu. Güzel bir kadının erkeğine, 'Sen benim kahramanımsın' duygusu içinde bakmasının erkeğe verilmiş en büyük hediye olduğunu hissettim ve anladım.

Bu hediyeyi, hayatım boyunca hiç almadığımı biliyordum ve o kişiyi kıskandım.

'Nasıl yani?' dedim.

'Frank bir yetimhanede büyümüş. Yetim olmanın ne demek olduğunu bildiği için, üniversite öğrencisi olunca, yetimhaneden iki çocuğa ağabeylik yapma kararı almış. Haftada on saatini onlara ayırıyor; onlarla buluşup oynuyor, kitap okuyor, onları müzeye götürüyor.

Onların iyi gelişmesi için elinden geleni yapıyor. Biri ameliyat oldu, hastanede yatıyor ve Frank şimdi akşamları hastanede kalıyor, geceleri ona bakıyor.'

Kendime kızdım.Yüzüme tokat yemiş gibi oldum. Utandım.Ben güya en yüksek
eğitim düzeyine gelmiş biriydim ve karşımdakini hala dış görünüşe göre yargılıyor ve onu 'ayı' olarak görüyordum. İçimdeki pislikten utandım. Bir süre sonra Sally'nin içinde yetiştiği aile ortamını merak etmeye başladım. Şöyle bir mantık yürüttüm: o adama baktığım zaman ben neden, 'Armudun iyisini ayılar yer' diye düşündüm? Çünkü ben, içinde yetiştiğim ortamda sık, sık bu benzetmeyi duyarak büyümüştüm. İçinde yetiştiğim ortam beni nasıl etkilemişse, Sally'nin içinde yetiştiği ortam da onu öyle etkilemiş olmalıydı.

Birkaç hafta sonra Sally'e, ailesinin nerede oturduğunu sordum. Los Angeles'in üç yüz elli km kuzeyindeki bir kasabada oturuyorlarmış. Onun ailesiyle tanışmak istediğimi, bunu mümkün olup olamayacağını sordum. 'Kendilerine bir sorayım, eminim sizinle tanışmak isteyeceklerdir, ' dedi ve iki gün sonra, 'Ailemle konuştum; sizinle tanışmaktan mutlu olacaklarını söylediler,' dedi. Dört-beş hafta sonra San Francisco'ya gidecektim, Sally'nin ailesinin yaşadığı kasaba yolumun üstündeydi, onlara uğrayabilir, onlarla tanıştıktan sonra yoluma devam edebilirdim.

Bu planımı Sally'e söylediğimde Sally, 'O gün ben de aileme gidecektim;

isterseniz beraber gidebiliriz, ' dedi. Ailesine haber

verdi. Onlar da sabah kahvaltısına gelmemizi söylemişler. Long Beach'ten

sabahın altısında yola çıktık ve dokuz buçuk civarında

Sally'nin ağabeyi Brian'ın evine vardık. Sally'nin babası George orada

buluşmamızı uygun görmüş. Çok güleryüzlü bir aileydi.

Brian'ın, en ufağı dört yaş civarında dört çocuğu vardı.

Ziyaret ettiğim bu güler yüzlü sıcak ailede, iki olay gerçekten dikkatimi

çekti. Bunlardan ilki, Sally'nin babası George'un

torunlarıyla konuşurken onların göz hizalarına inmesiydi. Bunu o kadar

doğal yapıyordu ki, artık farkına varılmadan yapılan bir

davranış olduğu belliydi. Sally'ye, babasının torunlarıyla hep böyle mi

konuştuğunu sordum. 'Evet' yanıtını alınca, kendisi

çocukken de babasının, onunla göz hizasına inerek mi konuştuğunu sordum.

'Evet, biz böyle biliyoruz. Ağabeyim Brian da

çocuklarıyla böyle konuşur; ben de kendi çocuklarımla böyle konuşacağım.

Biz böyle biliyoruz', dedi. Tüylerim diken diken oldu.

Ben üniversite öğretim üyesiydim ve insan psikolojisi benim uzmanlık

alanımdı ama üç çocuğumdan hiçbiriyle göz hizasına inerek

konuştuğumu hatırlamıyordum. Kendime kızdım; sonra kendime kızmaktan da

vazgeçtim, beni yetiştirenlere kızdım. Sonra onlara

kızmaktan da vazgeçtim ve bütün nesilleri yetiştiren kültür ortamına

kızdım. Daha sonra kimseye kızmayacağımı anlayarak, oradaki

öğrenme fırsatından yararlanmaya karar verdim. Torunlarının önünde diz

çökerek konuşan dede George'a 'Beyefendi, çocukların göz

hizasına inerek konuşuyorsunuz!' dedim. Bana biraz şaşkınlıkla

gülümseyerek, 'Tabii, onlar küçük insanlar!' yanıtını verdi. Öyle

bir bakışı vardı ki, bu bakış sanki 'Bu kadar doğal bir şey ki, herhalde

bunu herkes yapıyordur; sen yapmıyor musun?' diyordu.

O bakışa karşı bütün yaptığım, mahcup bir gülümseme oldu.

Bu güler yüzlü sıcak ailede dikkatimi çeken ikinci olay, Sally'nin ağabeyi

Brian'ın davranışı oldu. Brian, Pasifik ülkeleriyle

ticaret yapan, oldukça varlıklı biriydi. Evlerinin büyüklüğünden, yüzme

havuzundan, çiftliklerinden, arabalarının türünden ailenin

zenginliği belli oluyordu. Kahvaltıdan sonra saat on bir dolaylarında

telefon çaldı ve Brian bir süre telefonla konuştu. Ofisten

arıyorlarmış, Koreli bir işadamı Los Anegeles'ta imiş, kendisiyle görüşmek

için helikopterle saat 14'te gelmek istiyormuş. Başka

bir randevusu olduğunu söyleyerek bu teklifi reddetmiş olan Brian, bize

durumu şöyle açıkladı: 'Dört çocuğum var ve her hafta

biriyle dört saat baş başa geçiririm. Bugün dört yaşındaki kızım Mary'le

randevum var. Çocuklar çok çabuk büyüyorlar, eğer dikkat

etmezsen, bir bakıyorsun, büyümüşler ve onlarla beraber zaman geçirme

olanağı kaybolmuş.

Brian'ın yaşam vizyonunu sormadım, ama davranışından nelere öncelik verdiği

belli oluyordu. Brian için çocukları şüphesiz en az

işi kadar önemliydi. Brian'ın yaşamında bununla ilgili bir pişmanlık

duygusu, bir 'keşke' olmayacak.

Sally'e sordum: 'Baban seninle randevulaşır mıydı?'

'Evet', dedi, 'yalnız benimle değil, her çocuğuyla sırasıyla baş başa zaman

geçirirdi. Ve ilave etti, 'Biz böyle gördük, böyle

biliyoruz. Benim çocuğumun da babası böyle yapacak!'. Gülümseyerek,

'Nereden biliyorsun?' diye sordum.

'Biz Frank'le konuştuk' diye cevap verdi. Yine içim cız etti. Daha doğmadan

çocuğun gelişme ortamıyla ilgili bir bilinç oluşmuştu.

Kendi çocuklarıma içim yandı. Evlenmeden önceki bilincimi, kafamın

karmaşıklığını, evlendiğim kıza ettiğim eziyetleri ve ondan da

acısı, kendi yavrularıma çektirdiğim acıları düşündüm. Biraz daha düşününce

kendimin de acı çektiğini anladım ve bu sefer kendi

çocukluğuma içim yandı. Daha sonra babamın, anamın çocukluğuna içim yandı.

Ve son durak olarak ülkemin tüm çocuklarına içim yandı.

Yine kimseye kızamayacağımı anlayınca, 'bundan sonra ne yapabilirimle

ilgili düşünmeye karar verdim. İşte değerli okurum; yazdığım

kitaplar, verdiğim seminerler, hazırladığım televizyon programları, 'Ne

yapabilirim? ' sorusuna verdiğim yanıtların öğeleridir.

Sally'nin içinde yetiştiği ortamı görmüş ve anlamış biri olarak onun

davranışlarına şimdi daha iyi anlam verebiliyorum. Sally,

içinde yetiştiği ailede, var oluşun beş boyutunu da doya, doya

yaşayabilmişti. Çocuğun hizasına inerek onunla göz göze

konuştuğunuz zaman çocuk, 'Sen varsın, sen doğalsın, sen değerlisin, sen

güçlüsün ve sen sevilmeye layıksın', mesajı alır ve

çocuğun CAN'ı beslenir.

Çocuğuyla randevusuna sadık kalan baba, 'Seninle zaman geçirmek istiyorum,

seni özledim', mesajını güçlü olarak verir. Çocuk bu

mesajı zihinsel olarak değil, sezgisel olarak alır ve aldığı bu sezgisel

mesajlar sayesinde çocuğun hamuru, 'Ben sevilmeye layık biriyim!' diye yoğrulur.

Bir ana babanın çocuklarına verebileceği en büyük miras,

var oluşun beş boyutunda beslenmiş ve buna inanmış güçlü bir CAN'dır.

[Aybalam76]

Çocuğun hizasına inerek onunla göz göze

konuştuğunuz zaman çocuk, 'Sen varsın, sen doğalsın, sen değerlisin, sen

güçlüsün ve sen sevilmeye layıksın', mesajı alır ve

çocuğun CAN'ı beslenir.


Emeğine sağlık general çok süper bir yazı. Konunun anafikri yukardaki alıntı yaptığım yerdir bence. İnsanın hayatına yön verebilecek bir yazı, lütfen sonuna kadar okuyun arkadaşlar

[Dygsuz]

Demekki yaşamın her kesiminde ve her durumda öğrenilecek bir şeyler var.Önemli olan bilmek değil bilinenleri uygulamak.


Ve çoğumuzun önemsemediği çocuklarımızın büyümesinde,kişiliğinin gelişmesinde ana-baba davranışlarının aslında ne kadar büyük bir rolü olduğunu anlatan bir yazı.
Teşekkürler Apoletsiz harika idi,beyeni ile okudum.