Camış Bağa Girdi oyunu - azeri oyunları - Camış Bağa Girdi halk oyunu
Bu regsin adı belli ki tesadufi bir addır Şöyle bir rivayet de var; bu regsi ilk defa ağır, şişman bir reggasenin ifa ettiği ve dostlarının da kibarca ‘ Camış bağa girdi ‘ dedikleri şeklinde Regsin adı büyük bir ihtimalle buradan çıktı Gence’de bu eski regs oynanırken onun komik karakteri de özellikle gösterilirdi Nahçıvan’da ve Şahbuz’da bu regsi yaşlı adamlar oynarlar Şeki’de ‘ Camış bağa girdi ‘ musikisi ile pehlivanlar el- kollarının açılması için meşk ederlermiş Regs geniş ve sıçrayışlı hareketlerden meydana gelir Azerbaycan’ın bir çok bölgesinde geniş yayılmıştır CENGİ Bazen Cengi, cengaverliği, meydan okumayı ve dövüşe çağırışı ifade eder Yaratılma tarihi çok eskidir Büyük Azerbaycan bestekarı Üzeyir Hacibeyov şöyle yazar: “ Efsanelerden de anlaşıldığı üzere ‘ Cengi ‘ Köroğlu zamanında zurnanın azametli sesi ile dövüşçülerde cengaverlik ruhu doğurur ve onları kahramanlık göstermeye ve düşman üzerinde galip gelmeye çağırırdı “ Şu bir gerçek ki, ‘ Cengi ‘ hakiki manasına uygun bir regs değildir O, zurnanın, neyin kulakları tırmalayıcı, azametli, savaşçı ruhunu arttırıcı, marş ritimli dövüş yürüyüşü ile genç erkeklerin gruplar halinde veya düz sıra şeklinde, geniş sıçrayışlı hareketlerle oynadıkları bir savaş oyunudur Ne yazık ki eski tarihden bu güne kadar bunu tasdik eden hiç bir belge de yoktur Yakın zamanlara kadar ‘ Cengi ‘ müziği altında pehlivanlar evvela el- kollarının açılması için regsi meşk eder, daha sonra güreşirdiler Astara bölgesindeki Şuvi kentinde pehlivanlar ‘ Cengi ‘nin süratli temposu ve gür sedaları altında çift- çift meydana çıkar ve saatlerce güreşirlerdi Ordubad’da ‘ Cengi ‘ müziği ile Zorhana güç sınama yarışları tertiplenir, topuz oynar, ağır taşları indirir kaldırır, geri- geri birbirlerini hoppalar, daha sonra da rakibinin sırtı yere gelinceye kadar güreşirlerCengi’nin musikisi ‘ ceng ‘ karakteri taşıyan tek musiki olmayıp, ‘ Gaytağı, Halay ‘ gibi musiki eserleri grubundandır Üzeyir Hacibeyov ‘ Köroğlu ‘ operasında ‘ Cengaverler regsi ‘ bölümünde ‘ Cengi ‘ nin müziğinden istifade etmiştir Soltan Hacıbeyov, Gara Garayev gibi bestekarlar da değişik zamanlarda bir çok ‘ Cengi ‘ yaratmışlardır 1930 yıllarında Lenkeran’da ‘ Cengi ‘ musikisi ile pandomim şeklinde kentlilerin ellerinde kılıçları ile kendilerini hanlara karşı savunmalarını gösteren sahne eserleri düzenlenmiştir CEYRANI İnce, güzel, lirik bir regsdir Ona hayvanlar aleminin en güzellerinden biri olan ceylanın adını vermişlerdir ‘ Ceyranı ‘ en eski Azerbaycan regslerinden biridir Bir çok meşhur halk mahnı ve regslerinin yaratıldığı Şuşa’da meydana çıkmıştır Orta tempoda ve sadece kadınlar tarafından ifa olunan bir regsdir Ancak ‘Şeki’de onu erkekler de oynar Regs şimdi de meşhurdurCEHRİBEYİM Bir kız adıdır Yalnızca kızlar ve kadınlar tarafından ifa edilen kütlevi bir regsdir Füzuli, Laçin, Lerik, Astara, Lenkeran bölgelerinde geniş yayılmıştır Regs, iki grupla ifa edilir Oynayan gruplar oyunun bir yerinde sıra ile hep bir ağızdan ‘ Cehribeyim ‘ derler Regse gelin, bey, elçi, sağdış, soldış ve diğer misafirler de iştirak ederler ŞALAHO Bu regs Azerbaycanlıların en sevdikleri grup erkek regsidir Onu herkes büyük hevesle oynarOynayanlar bütün ustalık ve maharetlerini gösterirler ‘ Şalaho ‘ en eski Azerbaycan regslerinden biridir Meydana çkış şekli de ilgi çekicidir Çok eskiden Azerbaycan’ın cenub ve merkez bölgelerinde çingeneler ayı ya da maymun gezdirir, onları halkın önünde oynatırlarmış Çingenenin kavalla çaldığı musikinin ve mahnının bir yerinde kollarına ağaç parçası veya çırpı sıkıştırılmış ayı ya da maymun hoplar, zıplar oynar, seyredenlerin önünden geçerdi Ay yeri- meymun yeri Dağları dolan yeri Çoban goyuna geder Bahar boyuna geder Çobanın aç tohluğu Nişan goyuna geder Ay şeleküm, mayallaküm ‘ Şalaho ‘ öz adını mahnının bir satırındaki ‘ Şele ‘ sözcüğünden almıştır Halk arasında şimdiye kadar bu regse Şalaho’dan önce ‘ Şeleho ‘ derlerdi Bir çok bölgede ‘ Şalaho ‘ değişik şekillerde oynanır Ancak geniş ve rengarenk hareket düzümleri ve teknikleri hemen hemen aynidir ‘ Şalaho ‘ yu ayni anda 2-3 erkek oynar Her biri teknik beceri ve maharetiyle diğerlerini bastırmaya çalışır Bu regsin melodisi biraz değiştirilmiş bir şekilde Gürcistan’da, ermenistanda da işitilir Musikiciler bu melodiye yeni şekiller katmaya çalışırlar Bestekar Efrasiyab Bedelbeyli ‘ Şalaho ‘nun musikisinden ‘ Gız galası ‘ baletinde istifade etmiştir Aram Haçataryan da ‘ Gayane’ baletinde bu musikiye yer vermiştir ŞAHSEVENİ Azerbaycan’ın Horasan bölgesinde yerleşmiş yarım göçebe bir kabilenin adıdır Eskiden bu kabilenin insanları Muğam düzünde göründüler ve göçebe bir hayat geçirdiler 1770 yılında Feteli Han ‘ Şahseven’ lerin bir kısmını Guba Hanlığının arazisine göç ettirdi Ayni Terekeme ve Hançobanı kabilelerinde olduğu gibi Şahseven’lerin de kendi mahnı ve regsleri vardı ve bunlar Azerbaycan’ın başka bölgelerinde de yayılmıştır İşte bu regslerden biri de ‘ Şahseven ‘ dirBu eski regsi toy şenliklerinde büyük bir zevkle oynarlar Regs çok ağır tempodadır ve onu yaşlılar oynarlar Bazen regsi mahnı ile de ifa ederler ŞEKİ ( NUHA REGSİ ) Regs melodisidir 1938 yılında Ehmetbey Tahirov tarafından meydana getirilmiştir Ağır tempolu erkek regsidir Bu regs Azerbaycan Devlet Filarmonisi tarafından ifa edilen meşhur ‘ Nuha Regsi ‘ nin aynisidir YALLI Azerbaycan’da geniş yayılmış çok eski kütlevi regsdir Sanatçılar ve tarihçiler onun ilk şekillerini ve daha sonraki gelişme tarihini çok merak ederler Ne yazık ki bu, oldukça zor bir işdir Belli bir yere kadar mantıki mülahazalara başvurmak gerekir Hakikate en yakın düşiünceye göre; Yallı’nın en ilkel ilk formu merasim şeklinde ateşe ibadet etmek olarak görülürİnsanlar avın uğurlu geçmesi, savaşlarda galip gelinmesi, hayati meselelerin birlikte çözülebilmesi için bu birliği bir şekilde resmi tarzda temsil ederek el-ele vererek gelişigüzel dans ederlerdi Bu her halde ilk regs şekliydi Gobustan’daki kaya tasvirlerindeki resimler bunu tasdik ederler Hatta belki de buralara bilmediğimiz başka yerlerden gelmiş, daha da eski zamanların ilk regs şekilleriydiler El-ele tutuşup oynanan bu regs numuneleri yeryüzünde yaşayan halkların eski tarihlerinde de görülür ‘ Yallı ‘ regsi şimdiki Azerbaycan’ın en eski regslerinden biri olarak kabul edilmelidir Regsin adı onun manasını, amacını gösterir, hem de halkın adet ve ananelerini öğrenmemizi sağlar ‘ Yallı ‘ sözcüğü 8-10 bin sene önce hiç bir mana ifade etmezdi İlk adının ne olduğu bilinmediği için bu tip regslere ‘Yallı ‘ denir, ki bu ad regsden çok sonraları meydana çıkmıştır, ne zaman çıktığı da belli değildir ‘ Yal ‘- sıra, dizi, zincir hattı demektir Yallı oynayanlar bir veya iki sıra oluştururlar Yallı sözcüğü ile de bu sıraya dizilenler kast edilmiştir ‘ Yal ‘ sözcüğü ayni zamanda ‘ dağ eteği ‘ demektir Bu hepsinden daha hakikate uygun bir düşüncedir Eski devirlerde yaşayan bütün halkların bütün merasim regsleri ev işleri ve kovalayarak yapılan av merasimleri ile ilgili idi Avcılar sıra sıra durur, el-ele tutuşarak, birbirlerini aralıklı takip ederek avlanmayı tasvir ederlerDüzlükde hayvanı takip etmek imkansızdır Ham de böyle bir av netice vermeyebilir, hayvan kaçabilir Eski devrin avcıları hayvanları dağ yamaçlarına