Hacıbәyli Ceyhun bәy Әbdülhüseyn oğlu

[Emine]

Hacıbәyli Ceyhun bәy Әbdülhüseyn oğlu

(1891—1962) — ictimai xadim, dilçi, tarixçi, jurnalist, tәrcümәçi. Ü. Hacıbәyovun kiçik qardaşıdır. İbtidai tәhsilini doğulduğu Şuşada "rus-tatar" mәktәbindә almış, orta tәhsilini Bakıda tamamlamışdır. "Leyli vә Mәcnun" operasının yaradılmasında yaxından iştirak etmiş, ilk tamaşada (1908) iki rolda—İbn Sәlam vә Nofәl rollarında — çıxış etmişdir. Müasirlәrinin rәyinә görә, o, "...İbn Sәlamlıqda öz rolunu nә qәdәr gözәl vә mahir ifa etsә dә... Nofәl rolunda, demәk olar ki, layiqincә oynayıb, layiqincә oxuyurdu" ("Tazә hәyat", 14 yanvar 1908, № 11).

H. milyonçu M. Muxtarovun ayırdığı vәsait ilә Peterburq un-tinin hüquq fakultәsinә daxil olmuş (1909), oradan Parisә gedib, mәşhur Sorbonna un-tindә oxumuşdur. 1916 ildә ali tәhsilini başa vurub Bakıya qayıdan H., әsasәn, mühәrrirliklә mәşğul olmuşdur. ADR (1918 —1920) hökumәti tәrәfindәn Paris sülh konfransına göndәrilәn nümayәndә heyәtinin tәrkibindә xaricә yola duşәnәdәk "Azәrbaycan" qәzetinin redaktoru olmuşdur. 1920 il 28 aprel bolşevik çevrilişindәn sonra H. Vәtәnә qayıda bilmәmiş, Fransada yaşayaraq ömrunü mühacirәtdә başa vurmuşdur. H. gәnclik çağlarından Bakıda başladığı jurnalistlik fәaliyyәtini "Proqress" (rusca), "İrşad", "Tәrәqqi" vә s. qәzetlәr sonralar da davam etdirmişdir. Paris, London vә Münxendә fransızca vә b. dillәrdә yazdığı, hәm dә 1910—1915 illәrdә "Kaspi", "Baku" qәzetlәrindә dәrc olunmaq üçün Bakıya göndәrdiyi mәqalәlәrindә o, milli mәdәniyyәtin qızğın tәbliğatçısı kimi Avropa xalqlarını vә rusdilli oxucuları Azәrb. әdәbiyyatı, dili, teatr vә incәsәnәti mәs, Hacıbәyov qardaşlarının operaları ilә tanış edirdi. Parisdә çıxan "Jurnal Aziatik" jurnalında dәrc olunmuş "19 әsrin әvvәllәri Azәrbaycan tarixçisi Abbasqulu ağa Bakıxanov", "Qarabağ (Qafqaz Albaniyası) dialekti vә folkloru" әsәrlәrinin müәllifidir. Ömrünün son illәrindә keçmiş SSRİ-ni öyrәnәn in-tun Parisdә fransızca nәşr etdiyi "Qafqaz" jurnalının Azәrb. bölmәsindә gedәn yazıların vә Münxendә Azәrb. milli birliyinin orqanı kimi buraxılan "Azәrbaycan" mәcmuәsinin redaktәsi ilә mәşğul olmuşdur.

İstedadlı tәrcümәçi olan H. "Arşın mal alan" musiqili komediyasının әdәbi mәtnini fransız vә ingilis dillәrinә tәrcümә etmişdir.

Bakıda "Seçilmiş әsәrlәri" (rus dilindә) adlı ilk kitabı 1993 ildә çapdan buraxılmışdır. Şәxsi fondu Azәrb.-a gәtirilәrәk, Resp. Dövlәt Әdәbiyyat vә İncәsәnәt Arxivindә mühafizә olunur.

S. Qarabağlı. Şuşa, Bakı, Paris… Çeyhun bəy Nəsibəyli – 110

.