Rönesans ve Reform

[Aylin's]

RÖNESANS


15. ve 16. yüzyıllarda önce İtalya'da başlayan ve daha sonra Avrupa'da yayılan edebiyat, güzel sanatlar ve bilim alanındaki gelişmeler, yenilikler ve anlayışlara "Yeniden Doğuş" anlamında Rönesans denilmiştir.

Rönesans'ın Nedenleri
* Ortaçağ'ın sonlarına doğru kültür ve sanatta önemli bir birikimin oluşması.

* Avrupa'nın İspanya'da Endülüs Emevi Devleti ve Sicilya aracılığı ile İslam Medeniyeti'ni tanıması.

* Matbaanın geniş kullanım alanına girmesiyle yeni buluş ve düşüncelerin yayılması.

* Avrupa'da kültür ve sanat faaliyetlerini destekleyen, bilim adamları ve sanatkârları himaye eden varlıklı kişilerin (mesenlerin) ortaya çıkması.

* Coğrafi Keşiflerden sonra zenginleşen Avrupa'da, sanattan ve edebiyattan zevk alan bir sınıfın ortaya çıkması.

* Antikçağ (Eskiçağ) eserlerinin incelenmesi.

* İstanbul'un fethinden sonra Bizanslı bazı bilginlerin İtalya'ya göç ederek eski Yunanca'yı öğretmeleri ve eski eserleri tanıtmaları.

Rönesans, 14. yüzyılın sonlarında İtalya'da başlamıştır. Rönesans'ın ilk önce İtalya'da başlamasında; İtalya'nın coğrafi konumu, ekonomik durumu, dini ve tarihi önemi, siyasal durumu ve İslam Medeniyeti'nden etkilenmesi önemli rol oynamıştır.

İtalya'da Rönesans, 14. yüzyılın sonlarında Hümanizma ile başlamıştır. Hümanizma; Eski Yunan ve Latin kültürünü en yüksek kültür örneği olarak alan ve Ortaçağ'ın skolastik düşüncesine karşı Avrupa'da doğup gelişen felsefe, bilim ve sanat görüşü, insanlık sevgisini en yüce amaç ve olgunluk sayan bir doktrindir.

İtalya'da Eskiçağ'dan kalan antik eserleri incelemek ve benzerlerini yapabilmek amacıyla akademiler kurularak Yunanca, Latince ve İbranice metinler incelendi. Hümanizma, insanın kendini tanımasına, yasalarını yapmasına ve haklarını korumasına zemin hazırlamıştır.

Rönesans’ın Sonuçları


* Avrupa ülkelerinde bilim, sanat, edebiyat alanlarında yeni bir dünya görüşü ortaya çıktı.

* Skolâstik düşünce yıkıldı. Düşüncede serbest bir ortam doğdu.

* Deney ve gözleme dayanan pozitif düşünce ortaya çıktı.

* Kilise zayıfladı. Bu durum Reform Hareketlerini başlattı.

* Bu döneme kadar bilim, sanat ve medeniyet alanlarında İslam Ülkeleri öncülük yaparken, Rönesans hareketleriyle Avrupa Ülkeleri öne geçti.

* Avrupa'da insan faktörü öne çıktı. İnsanlar kendi haklarına sahip çıkmaya başladılar.



REFORM

Katolik Kilisesi'nin bozulması ve dini amaçlardan uzaklaşması üzerine 16. yüzyılda Almanya'da başlayarak diğer Avrupa Ülkelerine yayılan dini alandaki yeniliklere Reform denilmiştir.

Reform'un Nedenleri
* Katolik Kilisesi'nin bozulması ve ıslahat fikrinin yayılması.

* Hümanizm sayesinde Hıristiyanlığın kaynaklarına inilmesi, İncil'in milli dillere çevrilerek temel ilkelerin ortaya konulması.

* Matbaanın yaygınlaşması ile okuma-yazma bilenlerin artması üzerine Katolik Mezhebi'nin sorgulanmaya başlanması.

* Endülüjans sorununun ortaya çıkması, para karşılığında kilisenin günahları affetmesi.

* Rönesans hareketlerinin etkisi.

* Reform hareketlerinin ilk defa başladığı Almanya'da siyasal birlik olmaması ve Almanya'daki prenslerin dinde yenilik isteyenleri desteklemesi.

1517'li yıllarda Reform düşüncesi Almanya'da Martin Luther tarafından ortaya atıldı. Sonunda Luther'in görüşleriyle Protestanlık mezhebi doğdu. Protestanlar ve Katolikler arasında mücadeleler Ogsburg Antlaşması ile sona erdi (1555). Buna göre; Protestanlık Mezhebi ve Kilisesi kesin olarak kabul edilmiştir.

Alman prensleri istedikleri mezhebi seçme ve kendi topluluklarına kabul ettirme konusunda serbest oldular. Prensler, kendi ülkelerinde din işlerinin mutlak hâkimi haline geldiler. Prenslerin mezheplerini kabul etmeyen Almanların başka yerlere göç etmesine izin verildi. Almanya'da başlayan Reform hareketleri İngiltere, Fransa, İsveç, Norveç ve Danimarka gibi ülkelere de yayılmıştır.

Reform'un Sonuçları
* Avrupa'da mezhep birliği bozuldu. Katolik ve Ortodoks Mezhepleri yanında Protestanlık, Kalvenizm ve Anglikanizm mezhepleri ortaya çıktı, mezhepler arasında çatışmalar başladı.

* Din adamları ve kilise, eski itibarını kaybetti.

* Katolik Kilisesi, kendisini yenilemek ve düzenlemek zorunda kaldı.

* Eğitim-öğretim faaliyetleri kiliseden alınarak laik bir eğitim sistemi kuruldu.

* Katolik Kilisesi'nden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına ve topraklarına el konuldu.

* Papa ve kilisenin Avrupa Ülkelerinin kralları üzerindeki etkisi sona erdi ve Avrupa'da siyasal bölünmeler yaşandı. Çünkü Ortaçağ'da Papa, Avrupa krallarına taç giydirerek onların krallıklarını onaylıyor ve yönlendirebiliyordu. Papanın bu gücü kaybetmesi, Haçlı Seferleri'nin düzenlenmesini engellemiştir.

* Katolik kalan ülkelerde yeni mezheplerle mücadele etmek amacıyla Engizisyon Mahkemeleri kuruldu.

* Protestan krallar ve prensler, din işlerinin mutlak hakimi oldular.

* Reform hareketleri, Avrupa'yı siyasi yönden zarara uğratmıştır. Şarlken'in Osmanlı Devleti üzerine yapmayı planladığı Haçlı Seferi bölünmelerden dolayı gerçekleşmemiştir.

* Mezhep savaşları, Osmanlı Devleti'nin Avrupa'da ilerlemesini kolaylaştırmıştır.

Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan Gayrimüslimlerin büyük çoğunluğu Hıristiyan’dı. Osmanlı Devleti bunlara inanç ve din konularında serbestlik tanıyarak geniş haklar verdi. Osmanlı'da dini bakımdan bağımsız olan Hıristiyan Toplumu, Avrupa'daki mezhep kavgalarından etkilenmedi. Bunda Osmanlı Devleti'nin Hıristiyan halkı kilisenin suiistimallerine karşı koruması etkili olmuştur.



Otuz Yıl Savaşları (1618-1648)

- Reformun sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

- Katolik Alman İmparatoru ile Protestan Alman PRENSLERİ arasında başlayan savaşlara; Fransa, İsveç, Danimarka ve İspanya’da katılmıştır. (İspanya Almanya’nın yanında)

- Fransa KATOLİK olmasına rağmen Almanya’nın güçlenmesini önlemek için Almanya’nın karşısında yer almıştır.

- Bu savaşlar sonunda Alman İmparatoru yenilmiş, Protestan Alman PRANSLERİ kazanmıştır.




1648 Westfalya Antlaşması

- Protestanlık Almanya’da tamamen serbest bırakılmıştır.

- Almanya birçok PRENSLİGE bölünmüştür.

- Fransa, Almanya’dan ALSES LOREN bölgesini almıştır.

- 1609’da kurulmuş olan Hollanda’nın BAĞIMSIZLIĞI onaylandı.



NOT: Bugünkü Almanya’nın temelleri atıldı. (Küçük prensliklerden Prusya Dükkalığı)



Önemli Not: Protestan adı, PAPA ve KATOLİK KİLİSESİNİN uygulamalarının PROTESTO edilmesinden gelmektedir.




1555 Ogsburg Antlaşması

Protestan Alman prensleri ile Katolik Alman imparatoru arasında yapılmış olup, PROTESTANLIK resmi din olarak kabul edilmiştir.



1598 Nant Fermanı

Kalvenizm, Fransa’da serbest bırakılmıştır.




30 Yıl Savaşları ( Almanya’da REFORM)

Martin Luther önderliğinde başlayan hareket direk KİLİSEYİ hedef almaktaydı. Çünkü mevcut İncil’le Kilisenin uygulaması tersti. Papa, Luther’i AFOROZ etti. Luther İncili Almanca’ya çevirdi ve yaydı. Sonuçta 30 Yıl Savaşları Almanya’da başladı.



Yedi Yıl Savaşları (1756–1763)

- Avusturya VERASET SAVAŞLARI sonunda yapılan EKSLAŞAPEL Antlaşması Avrupalı Devletleri memnun etmedi.

- Yedi Yıl Savaşları önce Avrupa’da; Fransa, Avusturya, Prusya, Rusya ve Alman prenslikleri tarafından yapıldı. Savaş daha sonra İngiltere’nin katılmasıyla Okyanuslara ve SÖMÜRGELERE yayıldı.

- Yedi Yıl Savaşları daha sonra İNGİLTERE-FRANSA savaşına dönüştü ve savaşı kazanan taraf İngiltere oldu.




1863 Paris Antlaşması

- Fransa, AMERİKA ve HİNDİSTAN’DAKİ SÖMÜRGELERİNİ İngiltere’ye bıraktı.



NOTLAR: Yedi Yıl Savaşları sonunda Fransa zayıflamış İngiltere toprak bakımından çok zenginleşmiştir.

- Bu savaşlar Fransa’da İHTİLALİN başlamasına neden olmuştur.

- İngiltere’de ise Amerika’da bulunan 13 KOLONİSİ ile arasının açılmasına neden olmuştur.

- Prusya ise Avrupa’nın en güçlü KARA DEVLETİ haline gelmiştir.