HARITA BILGISI

[-]

HARİTA BİLGİSİ
Yeryüzünün tamamını veya bir kısmını kuşbakışı olarak (tam tepeden görünümü), belli bir ölçek kullanarak küçültüp bir düzlem üzerine aktarılmasıyla oluşturulan şekline harita denir.
Küresel olan Dünya'nın şekli bir düzleme aktarılırken bozulmalar görülür. Bu bozulmaları en aza indirmek için bazı çizim metotları kullanılır. Bunlara projeksiyon denir.
Harita çiziminde kullanılan başlıca projeksiyonlar üç tanedir.
1. Silindir projeksiyon
Bir kürenin çevresine silindir şeklinde bir kağıt sarılmasıyla oluşturulur. Bunlarda, kutuplara gidildikçe alan bozulmaları görülür ve şekiller büyür. Deniz ve hava ulaşımında kullanılır.
2. Konik projeksiyon
Bir kürenin çevresine koni şeklinde bir kağıt sarılmasıyla oluşturulur. Bunlarda, alanlar gerçeğe yakındır. Fakat şekiller bozulur. Özellikle kutup çevresini iyi gösterir.
3. Düzlem projeksiyon
Bir düzlemin bir küreye teğet tutulmasıyla oluşturulur. Bunlarda, alan ve şekil bozulmaları çok fazladır. Deniz ve hava ulaşımında kullanılır.

Şekil-12: Harita çiziminde kullanılan başlıca projeksiyonlar
Ölçek
Haritalardaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek iki bölüme ayrılır.
1. Kesir Ölçek
Kesirle ifade edilen ölçektir. Pay daima l ile gösterilir. Paydadaki sayı kaç defa küçültme yapıldığını gösterir. Hesaplamalarda birimi cm'dir.
2. Çizgi Ölçek
Eşit aralıklarla bölünmüş bir çizgi üzerinde gösterilen ölçektir. Her zaman kuş uçuşu gerçek uzunluğu gösterir. Çizginin boyu harita uzunluğunu gösterir.

Şekil-13: Çizgi ölçek, üstteki çizgi ölçeğin boyu. 25 km'ye eşittir.
Ölçeklerine Göre Harita Çeşitleri
1. Büyük ölçekli haritalar
Ölçekleri 1/200.000'den büyük olan haritalardır. Bunların paydası 200.000'den daha küçüktür. Ayrıntıları en iyi gösteren haritalardır. Örnek: Planlar ve Topografya haritaları.
2. Orta ölçekli haritalar
Ölçekleri 1/200.000 ile 1/500.000 arasında olan haritalardır. Örnek: Bazı duvar haritaları.
3. Küçük ölçekli haritalar
Ölçekleri 1/500.000'den küçük olan haritalardır. Bunların paydası 500.000'den daha büyüktür. Geniş alanları gösterirler fakat ayrıntıyı en az gösteren haritalardır. Örnek: Atlas haritalar.

Büyük ölçekli haritaların özellikleri şunlardır.
1. Küçük alanları göstermek için kullanılır.
2. Ayrıntıları gösterme gücü fazladır.
3. Küçültme oranı azdır.
4. Ölçek paydası küçüktür.
5. Aynı alanı gösteren küçük ölçekli haritalara göre
İzohipsler arasındaki yükselti farkı azdır.
6. Aynı alanı gösteren küçük ölçekli haritalara göre
kağıt üzerinde daha fazla yer kaplarlar.
Küçük ölçekli haritaların özellikleri bunların tam tersidir.
Örnek 7
Bir ülkenin tümüyle gösterildiği bir fizikî duvar haritası ile aynı ülkenin tümüyle gösterildiği atlas sayfasındaki bir fiziki harita;
I. Yükselti değerleri
II. Ayrıntıları gösterme gücü

III. Coğrafî koordinatları
IV. Ölçek
özelliklerinden hangileri bakımından benzerlik gösterir?
A) l ve 11 B) l ve 111 C) 11 ve 111
D) II ve IV E) 111 ve IV
(1993-ÖSS) Çözüm
Bir ülkenin yükseklik değerleri ile coğrafi koordinatları hiçbir zaman değişmez. Fakat bir ülke atlas sayfasına çizildiğinde küçük ölçek, duvar haritasına çizildiğinde büyük ölçek kullanılır. Ölçek değiştiği zaman ayrıntıları da değişir.
Cevap: B
Kullanım Amaçlarına Göre Harita Çeşitleri
1. Genel Haritalar
Geniş bir toplum tarafından kullanılan haritalardır. Atlas haritaları, duvar haritaları, siyasi ve idari haritalar bu gruptandır.
2. Özel Haritalar
Bir konunun uzmanları tarafından kullanılan haritalardır. Maden, Nüfus, Orman, Toprak, İklim ve Jeoloji haritaları bu gruptandır.
Harita Hesaplamaları
Haritalarda uzunluk ve alan hesaplamaları yapılır. Hesaplamalarda kullanılan uzunluk ve alan birimlerinin birbirine çevrilmesi önemlidir. Birimler birbirine çevrilirken uzunluklarda bir sıfır, alanlarda iki sıfır atılarak çevrilme yapılır.

Haritalarda uzunluk ve alan birimlerinin birbirine çevrilmesi aşağıdaki gibi yapılır.

Haritalarda uzunluk ve alan hesaplamalarıyla ilgili bütün soruların çözümünde şu formüller kullanılır.
1. Gerçek Uzunluk = Harita uzunluğu x Ölçek
paydası (GU = HU x ÖP)
2. Gerçek Alan=Harita alanı x Ölçek paydasının
karesi (GA = HA x ÖP2)
3. % eğim=hx100 \ L(m)
h=yükselti farkı, L=yol
Örnek 8
Ölçeği l / 200 000 olan bir haritada 5 cm'lik uzaklık gerçekte kaç km dir?
A) 2 B) 5 C) 10 D) 20 E) 40
(1982-ÖSS) Çözüm
Gü - Hû x ÖP
- 5-cm x 200.000 cm = 1.000.000 cm = 10 km
Cevap: C
Haritalarda Yüzey Şekillerinin Gösterilmesi
Yeryüzündeki yüzey şekillerini gösteren haritalara fiziki haritalar denir. Fiziki haritalarda yüzey şekilleri izohips, renklendirme, kabartma, gölgelendirme ve tarama yöntemleriyle gösterilir.
l. İzohips (Eş yükselti) Yöntemi
Deniz seviyesinden aynı yükseklikte bulunan noktaları birleştiren eğrilere izohips denir.
İzohipslerin Özellikleri
1. İzohipsler birbirlerini kesmezler.
2. Aynı izohips üzerinde bulunan bütün noktaların
yükseklikleri aynıdır.
3. Eğimin fazla olduğu yerlerde izohipsler sıklasın
Eğimin az olduğu yerlerde seyrekleşir.
4. Bir haritada bulunan izohipsler arasındaki yükselti farkı her yerde aynıdır.
5. Haritanın ölçeği büyürse izohips aralıklarının
yükselti farkı azalır. Ölçek büyürse 5-10 metre
gibi, ölçek küçülürse 500-1000 metre gibi farklar kullanılır.

6. İzohipslerin başlangıç yeri deniz seviyesidir. Bu
kıyı çizgisi sıfır metre izohipsini gösterir.
7. En küçük izohips en yüksek yeri gösterir. Zirveler
nokta veya üçgen şeklindedir.
8. Ok işaretinin olduğu yerler kapalı çukurları
(çanak) gösterir.
9. İzohipsleri kesen çizgiler akarsuları gösterir.
10. İzohipslerin V harfine benzeyen kısımlarında V
harfinin kapalı tarafına doğru yükselti artıyorsa
vadiyi, açık tarafına doğru artıyorsa sırtı gösterir.
İzobat : Deniz ve göllerde aynı derinlikte olan noktaların
birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izobat denir.

Şekil-14: İzohipslerde yüksekliklerin gösterilmesi Örnek 9
Topografya haritalarında, aynı yükseklikte olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere eş yükselti eğrisi denir. Birbirini izleyen iki eşyükselti eğrisi arasındaki yükselti farkı her yerde aynıdır.

Buna göre, yukarıdaki haritada eşyükselti eğrileri arasında verilen numaralanmış noktalardan hangilerinin yükseltileri birbirine en yakındır?
A) l ve II B) l ve III C) II ve IV
D) II ve V E) 111 ve V
(2003-ÖSS) Çözüm
İzohipsler arası 100 m olduğu için I. nokta 300 - 400, II. nokta 100 - 200, III. nokta 0-100, IV nokta 100 -200, V nokta 400 - 500 metreler arasında yer alırlar. Dolayısıyla II ve IV noktaların yükseltileri birbirine en yakındır.


Şekil-15: İzohipslerde bazı şekillerin gösterilmesi. Şekilde taralı olan I. yerde V harfinin açık kısmına doğru yükseklik artar. Taralı olan II. yerde V harfinin açık kısmına doğru yükseklik azalır.
2. Renklendirme Yöntemi
Aynı yükseklik veya derinlik aralıklarının aynı renge boyanması ile elde edilen haritalardır

Seki/-16: Haritada yükseklik uç derinliklerin gösterilmesinde kullanılan renkler.
3. Kabartma Yöntemi
Aynı yükseklikteki noktaların aynı oranda kabartılmasıyla elde edilen haritalardır. Renklendirme de yapılır. Yerşekillerini çok iyi gösterirler. Taşınması zor ve maliyeti fazla olduğu için az kullanılırlar.
4. Gölgelendirme Yöntemi
Eğimlerin aydınlık ve karanlık taranmasıyla gösterilir. Yardımcı yöntem olara kullanılırlar.
5. Tarama Yöntemi
Eğimli alanlar kalın ve kısa çizgilerle, az eğimli yerler, ince ve uzun çizgilerle gösterilir.
Harita İşaretleri (Harita Lejantı)
Harita üzerinde yer alan bilgiler çeşitli işaretlerle gösterilir. Bunlara harita işaretleri denir.

Şekil-]6: Başlıca harita İşaretleri

Profil Çıkarma
Yeryüzünde iki noktanın arasındaki doğrultunun yandan görünüşünün çizilmesine profil çıkarma denir.

Şekil-17: Bir izohips haritasından profil çıkarma
Örnek 10
Bir fizikî haritada Çukurova ile Konya Ovası'nın farklı renklerle belirtilmiş olması, bu ovaların aşağıdakilerden hangisi bakımından farklı olduğunu gösterir?
A) Yıllık yağış tutarı B) Yükselti C) Yüz ölçümü
D) Jeolojik yapı E) Toprak türü
(2000-ÖSS)
Çözüm
Fiziki haritalarda farklı renkler farklı yükseklikleri gösterir. Çukurova deniz seviyesine yakın olduğu için yeşil renkle gösterilirken, Konya Ovası daha yüksekte olduğu için sarı renkle gösterilir. •
Cevap: B
Örnek 11
Aşağıda, 25 metrede bir geçirilen eş yükselti eğrileriyle çizilmiş bir topografya haritası verilmiştir.

Bu haritada eşyükselti eğrileri arasındaki mesafenin her yerde aynı olmamasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ortalama yükseltinin az olması
B) Harita ölçeğinin büyük olması
C) Eğimin yer yer farklı olması
D) Haritanın deniz kıyısında bir yeri göstermesi
E) Tepelerin farklı doğrultuda uzanması
(1999-ÖSS-İpt.)
Çözüm
İki izohips arasında yükselti farkı hiçbir zaman değişmez fakat yeryüzünde eğim her yerde farklı olduğu için izohipsler arası uzaklık her yerde değişir.
Cevap: C

TEST 1

1. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın bölümlerinden değildir?
A) Klimatoloji B) Beşeri Coğrafya
C) Meteoroloji D) Bölge Coğrafyası
E) Genel Coğrafya
2. Ekvatorun yarıçapı 6378 km iken kutupların
yarıçapı 6357 km'dir.
Aşağıdakilerden hangisi yalnızca bu durumun ortaya çıkardığı bir sonuçtur?
A) Kutuplar daha soğuktur.
B) Kutuplarda yerçekimi daha fazladır.
C) Kutuplarda çizgisel hız daha azdır.
D) Ekvatorda gündüz süresi daha kısadır.
E) Güneş ışınları ekvatora daha büyük açıyla
düşer.
3. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın şeklinin
sonuçlarından değildir?
A) Ekvatorun yerin merkezine kutuplardan daha
uzak olması
B) Dünya’nın yarısının aydınlık diğer yarısının
karanlık olması
C) Paralel dairelerinin ekvatordan kutuplara gidil
dikçe küçülmesi
D) Dünya'da mekanik çözülmenin yaşanması.
E) Güneş ışınlarının kutuplara daha küçük açıyla
düşmesi
4. Dünya üzerindeki herhangi bir yerin ekvatora
olan uzaklığına aşağıdakilerden hangisi denir?
A) Paralel B) Boylam
C) Meridyen D) Yengeç dönencesi
E) Enlem
5. Aşağıdaki şekilde paralel daireleri gösterilmiştir.

Paralel dairelerinin ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe küçülmelerinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dünya'nın şekli
B) Dünya’nın günlük hareketi
C) Dünya’nın eksen eğikliği
D) Yörüngenin şekli
E) Yıllık hareket
6. Aşağıdaki şekilde paralel ve meridyenler gösterilmiştir.
Yukarıdaki şekle bakarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) En büyük paralel ekvatordur.
B) Paralel ve meridyenler birbirlerini dik keserler.
C) Paralel ve meridyenler kutup noktalarında birleşirler.
D) Paralellerin büyüklükleri farklıdır.
E) Meridyenler kuzey - güney doğrultulu uzanırlar
7. Aşağıdakilerden hangisi boylam farkı sonu
cunda yaşanacak kesin bir sonuçtur?
A) İklim değişiklikleri
B) Yerel saat farkları
C) Bitki örtüsü farklılığı
D) Toprak türleri
E) Akarsu rejimleri

8. I. Mevsimler oluşur.
II. Gece ve gündüz oluşur.
III. Meltem rüzgârları yön değiştirir.
IV Gece ve gündüz süresi değişir.
Yukarıdakilerden hangileri Dünya'nın günlük hareketinin sonuçlarındandır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV

9. Aşağıdaki şekilde başlangıç paraleli ve başlangıç
meridyeni ile X ve Y noktalarının buralara olan
uzaklıkları gösterilmiştir.

Yukarıdaki şekillerde X ve Y noktaları aşağıdakilerden hangilerini gösterir?
X Y
A) Paralel Meridyen
B) Meridyen Paralel
C) Boylam Enlem
D) Enlem Boylam
E) Enlem Paralel

10. Aşağıda farklı iki merkezde Güneş'in ufuktaki
konumu gösterilmiştir.

Güneş'in İzmit'teki konumu şekil, l'deki gibiyse, Kars'ta II. şekilde numaralandırılan konumlardan hangisi gibidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V

11.21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks denir.
Aşağıdakilerden hangisi bu tarihlerde yaşanan bir durum değildir?
A) Kutup noktalarında yılın en soğuk zamanlan
yaşanır.
B) Dünya'nın her yerinde gece ve gündüz süresi
eşittir.
C) Güneş ışınları ekvatora öğlen vakti 90 derecelik açıyla düşer.
D) Dünya'nın her yerinde gece ve gündüz süresi
eşittir.
E) Güneş ışınları kutup noktalarına teğet geçer.
12. Aşağıdaki şekilde verilen X noktasından aynı anda
hareket eden iki farklı araçtan birincisi Y noktası
na, ikincisi Z noktasına aynı anda ulaşıyorlar.

Yukarıda verilen araçların hızları için aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) İkisinin hızı da eşittir.
B) Birincisi daha hızlıdır.
C) İkincisi daha hızlıdır.
D) Hızları bilinemez.
E) Hızları farklıdır.
13. Bir kişi 21 Haziran da oturduğu yerden başka bir
yere gittiğinde gündüz süresinin daha uzun
olduğunu gözlemliyor.
Bu kişinin gittiği yön aşağıdakilerden hangisidir?
A) Doğu B) Batı Ç) Güneydoğu
D) Güney E) Kuzey


TEST 2

1. Aşağıdakilerden hangisi boylamları farklı enlemleri aynı olan iki noktada yaşanan ortak özelliktir?
A) Güneş ışınlarının aynı andaki düşme açısı
B) Yerel saatleri
C) Güneş'in doğma zamanı
D) Gündüz uzunlukları
E) Güneş'in tepe noktasına ulaştığı an
2.
30° Doğu meridyeninde bulunan İzmit'te yerel saat 10.00 ise Türkiye'nin en doğu sınırında bulunan X noktasının yerel saati kaçtır?
A) 9.00 B) 10.00 C) 10.45
0)11.00 E) 11.25



3. Türkiye'de ileri saat uygulamasında en doğu sınırında bulunan 45° Doğu meridyeninin yerel saati kullanılırken, geri saat uygulamasında en batı sının değil 30° Doğu meridyeni kullanılır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenidir?
A) Meridyenlerin arasının 4 dakika olması
B) Meridyenlerin kutuplara gidildikçe küçülmeleri
C) Saat dilimlerinin 15 meridyen aralıklarla oluşması
D) Baş paralelin ekvator olması
E) Griniç'in Türkiye'nin batısında olması

4. Aşağıdaki şekilde bir merkezde Güneşin bir yıl
içerisinde doğup ve battığı yerler gösterilmiştir.

Yukarıdaki şekilde Güneş'in doğup battığı yerlerin değişme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Günlük hareket
B) Yıllık hareket
C) Merkezin bulunduğu enlem
D) Merkezin bulunduğu boylam
E) Dünya'nın şekli
5. Bingöl ve Rize yaklaşık olarak 40° Doğu
meridyeninde yer alırlar.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Bingöl ve Rize'de yıl boyunca aynıdır?
A) Enlem dereceleri
B) Görülen iklim tipleri
C) Başlangıç meridyenine olan uzaklıkları
D) Güneş'in doğuş saatleri
E) Güneş'in tepe noktasına ulaştığı zaman
6.
Türkiye yukarıda verilen saat dilimlerinden hangilerini kullanır?
A) Yalnız III B) Yalnız IV C) II ve III
D) III ve IV E) III ve V

7. Aşağıdaki şekilde bazı paralellerin isimleri ve
bulundukları enlem dereceleri gösterilmiştir.

Yukarıdaki şekilde gösterilen paralellerden hangisinin enlem derecesi yanlış verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. 26° Doğu boylamında bulunan bir X
merkezinde yerel saat 14.00, Y merkezinde
yerel saat 12.00 ise Y merkezinin bulunduğu
boylam aşağıdakilerden hangisidir?
A) 4° Batı B) 14° Doğu C) 11° Doğu
D) 56° Doğu E) 60° Doğu
9. Aşağıdaki şekilde Güneş ışınlarının dik geldiği
nokta gösterilmiştir.

Dünya şekildeki konumdayken yeryüzünde aşağıdakilerden hangisi yaşanmaz?
A) Kuzey Yarım Küre'de en uzun gündüz yaşanır
B) Güneye gidildikçe gece süresi uzar.
C) Kuzey Yarım Küre'de yaz mevsimi başlamıştır.
D) Güney Kutup Noktası karanlıktır.
E) Aydınlanma çizgisi kutup noktalarından geçer.

10. I. Güneş ışınlarının geliş açısının değişmesi
II. Gece ve gündüzün yaşanması
III. Mevsimlik rüzgârların oluşması
IV Gölge boyunun değişmesi
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri günlük ve yıllık hareketlerin ortak sonuçlarındandır?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve III E) II ve IV
11 • İzmit ve Iğdır’ın yerel saatleri arasında bir saat fark varsa kaç derecelik boylam farkı vardır?
A) 4 B) 10 C) 12 D) 15 E) 20
12. Aşağıdakilerden hangisi yıllık hareketin
sonuçlarından değildir?
A) Mevsimler oluşur.
B) Sıcaklık iklim kuşakları oluşur.
C) Güneş ışınlarının geliş açısı değişir.
D) Gölge boyu ve yönü değişir.
E) Güneş'in doğuş ve batış saati değişir.
13. Güneş ışınlarının atmosfer içindeki yolunun uzaması, ışınların tutulmasını artırır.

Buna göre, yukarıdaki haritada işaretli merkezlerden hangisinde yıl boyunca tutulma en az yaşanır?
A) I B) II C) III D) IV E) V




TEST 3

1. Aşağıda verilen kesir ölçeklerden hangisinin ölçeği daha büyüktür?

2. Aşağıda bir çizgi ölçek gösterilmiştir.

Yukarıdaki çizgi ölçeğin gösterdiği uzunluk kaç km'dir?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
3. Aşağıdakilerden hangisi büyük ölçekli haritaların özelliklerindendir?
A) Dar alanları gösterir.
B) Paydası büyüktür.
C) Ayrıntı gösterme gücü azdır.
D) Küçültme oranı fazladır.
E) Düzlem üzerinde kapladığı yer daha azdır.
4. İstanbul ile Adapazarı arası kuş uçuşu olarak 60 km gelmektedir. Bu iki şehir arası bir haritada 3 cm gösterilmiş ise haritanın ölçeği aşağıdakilerden hangisidir?


5.
Yukarıda verilen haritada Y merkezi ile Z merkezi arası 5 km'dir. Haritanın ölçeği 1/100.000 ise X merkezi ile Z merkezi arasındaki yol haritada kaç cm'dir?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
6.
Yukarıdaki izohips haritasında aşağıdaki yer şekillerinden hangisi bulunmaz?
A) Çanak B) Boyun C) Zirve
D) Vadi E) Sırt
7. ölçekli bir haritada bir şehrin alanı 4
cm2 geliyorsa bu gölün gerçek alanı kaç km2 dir?
A) 8 B) 16 C) 80 D) 100 E) 120

8.
Yukarıdaki izohips haritasında verilen A-B doğrultusunun profili aşağıdakilerden hangisidir?

9.
Yukarıdaki izohips haritasında verilenlere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Akarsu delta oluşturmuştur.
B) X noktası boyunu gösterir.
C) Zirve 600 metreden daha yüksektir.
D) Y noktasının yüksekliği 300 metredir.
E) Z noktası sırt üzerinde yer alır.

10.
Yukarıdaki çizgi ölçeğin boyu 5cm ise kesir ölçek olarak değeri aşağıdakilerden hangisidir?

11 .Aşağıda verilenlerden hangisi izohipslerin özelliklerinden değildir?
A) Birbirlerini kesmezler.
B) Zirveler nokta ile gösterilir.
C) Aynı izohips üzerindeki bütün noktaların
yükseklikleri aynıdır.
D) Eğimin arttığı yerlerde izohipsler sıklasın
E) En alçak izohipsler göl kıyılarında bulunur.

12.Renklendirme yöntemiyle yapılan bir haritada kullanılan renklerin gösterdiği yerler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
Koyu kahverengi Yeşil
A) Yüksek dağlar Yüksekliği en az yerler
B) Platolar Ormanlar
C) Platolar Deniz kenarları
D) Buzullar Ormanlar
E) Yüksek dağlar Platolar
13.
Yukarıdaki izohips haritasında işaretlenmiş noktalardan hangisinin yükseltisi yanlış verilmiştir?
A) 75 B) 250 C) 300 D) 375 E) 450

A. Aşağıdaki boşlukları uygun gelen kelimelerle doldurunuz
1. Güneş adındaki yıldızın içinde bulunduğu galaksiye denir.
2. Dünya'nın yarıçapı km dir.
3. Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatordan kutuplara
doğru küçülür. Buna bağlı olarak ekvatordan
kutuplara doğru azalır.
4. Bir yerin enlem ve boylam derecelerine göre belirtilmesine denir.
5. Ekvatora paralel olarak geçtiği düşünülen hayali
çizgilere denir.
6. Ardışık iki meridyen arasındaki zaman farkı
dakikadır.
7. Bir yerin ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden
değerine denir.
8. İstanbul 28° 56' 59" doğu yer alır.
9. Her meridyenin Güneş'e olan konumuna göre bir
saati vardır. Buna denir.

10. Bir ülkede herhangi bir meridyenin yerel saati
bütün ülkeye uygulanırsa buna denir.
11. Türkiye'de yazın doğu meridyenin yerel
saati kışın doğu meridyenin yerel saati
ortak saat olarak kullanılır.
12. Dünya'nın Güneş'e en uzak olduğu tarih
dir. Bu tarihe denir.
13.Haritalardaki bozulmaları en aza indirmek için
kullanılan metodlara denir.
14. Güneş ışınları 21 Aralık tarihinde ekvatorun 23°
27' güneyine dik gelir. Buraya denir.
15. Yeryüzünün tamamını veya bir kısmını kuşbakışı
olarak, belli bir ölçek kullanarak küçültüp bir
düzleme aktarılmasıyla oluşturulan şekle
denir.

B. Aşağıdaki cümleleri doğru ise yanındaki parantez içine D yanlış ise Y yazınız.
( ) l. Dünya'nın kutuplardan hafif basık ekvatordan hafif şişkin şekline geoit denir.
( ) 2 Kutuplar yerin merkezine daha yakın olduğu için yerçekimi daha fazladır.
( ) 3. Dünya'nın çizgisel hızı ekvatordan kutuplara doğru azalır.
( ) 4. Bir yerin yer şekilleriyle ilgili bütün özellikleri özel konumu gösterir.
( ) 5. Paralellerin boyları ekvatordan kutuplara gidildikçe uzar.
( ) 6. Başlangıç meridyeni ekvatordur.
( ) 7. Ardışık iki paralel arası yaklaşık 111 km.dir.
( ) 8Bitki örtüsü çeşidi boylama göre değişir.
( ) 9.İki merkez arasındaki boylam farkı, yerel saatlerinin farklı olmasına neden olur.
( ) 10.Toplam meridyen sayısı 360 tanedir.
( ) 11.Dünya'nın günlük hareketin sonucunda kimyasal çözünme gerçekleşir.
( ) 12.Dünya 24 saat dilimine ayrılmıştır.
( ) 13.80° meridyenin batı tarafına geçilirse tarih bir gün ileri alınır.
( ) 14.Gece gündüz süresi Dünya'nın günlük harekete bağlı olarak değişir.
( ) 15.Büyük ölçekli haritaların ayrıntıları gösterme gücü fazladır

C. Aşağıdaki sorulan cevaplayınız.

1. Aşağıdaki şekilde Dünya'nın yıllık hareketi gösterilmiştir.

Yukarıdaki şekilde Dünya'nın bulunduğu konumların hangi tarihlerde görüldüğünü aşağıdaki boşluklara yazınız.
1 2
3 4., ,
5

2.

Yukarıdaki şekilde gösterilen paralellerin isimlerini aşağıdaki boşluklara yazınız.
l II
III IV
V
3. Aşağıda coğrafyanın bölümlerini gösteren grafikteki boşluklara uygun olan bölümleri yazınız.


4. Aşağıda renklendirme yöntemiyle yapılan bir haritada yükseklik ve derinlik basamakları gösterilen şeklin üzerine hangi rengin kullanıldığını yazınız.

5.
Yukarıdaki izohips haritasında numaralandırılarak gösterilen yer şekillerinin isimlerini aşağıdaki boşluklara yazınız.
l 2
3 4
5
6. Aşağıdaki izohips haritasının profilini şeklin altına çiziniz.