Kars, Doğu Anadolu da Türkiye'nin en doğusundaki ve aynı zamanda karasal iklim dolayısıyla da en soğuk illerinden birisidir. Kars şehrinin adı bir Türk boyu olan "Karsaklar''dan gelmektedir. M.Ö.130-127 yıllarında Kafkasyadan gelerek Kars çevresine yerleşen Karsaklar ilimize bu adı vermişlerdir. Bu durumda Kars en eski Türkçe il adı ünvanını kazanmıştır.
Oğuzlar Müslüman olunca Farslar Müslüman olan oğuzlara "Türki-iman" yani Müslüman olan Türk dediler. Bu kelime zamanla Anadoluda "Türkmen"
Arabistan ve Kafkasyada "Terakime"
Kars'ta "Türhman - Türkman"
Tebriz Hoy Urmuye şehirlerinde "Türükemen" şeklinde değişime uğradı.
Sonra Müslüman olan Oğuzar Selçuklu Devletini kurdular, Ardından Akkoyun Karakoyun Devletlerini kurdular. Sonra Uzun Hasanın Torunu olan İsmail Safevi, Safeviler Devletini kurdu ve bu devletin Yönetime aktif katılan kısmı "Azeri" ismini aldı, yönetime aktif katılmayıp eski geleneksel hayatlarını idame ettirenler "Terakime, Türkmen, Türhman, Terekeme" isimleri ile anılmaya devam ettiler ve bunlar hayvancılıkla uğraşıp savaş zamanlarında askere gitmekten başka bir faaliyette bulunmadılar.
Safevi Türükümen Hakanı (Şahı) Şah İsmaili seven ve Kollayan bu Türükümen (Terekeme) Topluluğunada Şahsevenler denilmiştir. Şahseven, Karapapak, Terekeme, Türüküme, Türükümen kelimeleri aynı anlamı ifade eder.
KAÇAKAÇ : 1915-1920 yılları arasında Rus desteğindeki ermeni çetelerince yapılan katliam esnasında yapılan göç'e verilen isimdir. Devlet kurmak ve topraklarını genişletmek isteyen ermeniler katliam ve göç yolu ile Müslüman-Türk nüfusunu boşaltmaya çalışmışlardır. O tarihte Malatya, Maraş, Kayseri, Tokat, Amasya, Sivas ellerine ve de Gence, Bakü, Hoy, Urmuye, Tebriz, Zencan, Erdebil ve Lenkeran ellerine yoğun göçler gitmiştir.
Kars'ta Çok Yoğun Biçimde Selçuklu ve Kafkas Kültürü Yaşanmaktadır. Atlı Cirit Oyunları Selim İlçesinde Oynanmış ve Selimden Tüm Türkiye'ye Yayılmıştır. Atlı Mızrak Oyununun Kökeni Hun Devletine ve Daha Öncesine Dayanmaktadır, Türk Yiğitlerinin At Üzerindeki Manevra Kabiliyetini Geliştirme ve Yiğitleri Savaşa Hazırlama Oyunudur.
Halit Paşaya Karslılar Azeri Lehçesinde Gözüpek, Korkusuz, Gözükara Anlamına Gelen "DELİ" Lakabını Takmışlardır (Türkiye lehçesinde 'çılgın' anlamına gelen 'deli' kelimesinin bu lakapla ilgisi yoktur).
Oğuzların kışlağı ve yaylağı Kars olduğuna göre halk ozanlığının başlangıcı da Dede Korkut ile Kars’ta başlamış bulunmaktadır. Sanatı güçlü, kudretli olanların başında Tüccari, İkrami, Zihni, Şenlik, Ceyhuni, Bahri, Kahraman, İrfani, Müdami, Kasapoğlu, Hıfzı, Cemal Hoca, Nihani, Karahanlı gibi isimleri sayabiliriz.
Keloğlan'ın Kabri Kars'ta "Okçuoğlu Köyü" Sınırları İçindedir.
Fuzuli ve Ruhi yolda gedellerken bir it leşine rast gelipler.
Ruhi şöyle bir Fuzuliye bakar ve derki, "Yolda yatar itin leşi, ne kadarda Fuzuli"
Fuzuli bozuntuya vermez, fakat alttada kalmaya niyeti yoktur. Ruhi'ye alaycı bir bakış atar ve derki, "Gördünmü yolda iti, vur götüne tekmeyi, ağzından çıksın ruhi"
KARS'ta ATASÖZLERİ;
Sulhü Selah İsterisen Harbe Hazırol.
Boşver Öyle Dostuluki İçinde Bir Balaca Korku Olmaya.
Güz Oğlağı Boğanak Kabağı Yenilir.
Kışın Daşda Yazın Yaşda Oturma.
Almaya Avrat Gödeği Eğer Fesat Olmasa,
Minmeye At'ın Küreni Eğer Huygür Olmasa,
Yatmaya Daşın Kölgesi Eğer Şahmar (Yılan) Olmasa.
Göbek Boylu (Hamile) Avratta Olur, Erkekte Olmaz.
Atta Karın Yiğitte Burun.
Honçasında Soğan Olan Ölmez.
İt Hürür Kervan Yürür Yel Kayadan Ne Götürür.
Ot Kökünün Üstünde Biter.
Herceyi Herceyi Danışma (Zevzek Zevzek Konuşma) Ağzın Yaman Öğrener, Dalda Yerde (Tenhada) Osturma Götün Yaman Öğrener.
Sabahın Şerri Akşamın Hayrından İyidir.
Bir Köroğlu Bir Ayvaz (Karı Koca Yalnız Kaldık).
Gül Dikensiz Olmaz.
Evin Küçüğü Olacağına İtin Kuçukü Ol Daha Eydir.
Az Danış Öz Danış (Danış=Konuş).
1000 Yıl Karga Gibi Leş Yiyip Yaşayacağıma 1 Yıl Kartal Gibi Kan İçerek Yaşarım.
Yılanın Ak'ı Kara'sı Olmaz Yılan Yılandır.
Dağdağan Ağacı Hıyar Tohumu Dalımdan (Arkamdan) Konuşan Yesin Pohumu.
ÜZERLİK OTU DUMANI VE KÖTÜ RUHLARDAN (NAZARDAN) KORUMASI İNANCI
Karsta 7000 yıllık Türk geleneği olarak Üzerlik otu bir tencere içinde kavrulur ve çıkan dumanına salavat getirilip Kötü ruhlardan yani nazardan korubulacağına inanılır. Şaman İnancından geldiği tahmin edilen bu gelenek halen devam ettirilmektedir. Tabi salavat, Alla Humme Salli Ala Muhammedin ve Ala Ali Muhammet ve la havle ve la Kuvvete İlla Billahül Allahül Azim şeklinde getirilip Allahdan medet beklenir, yani Üzerlik otunun dumanının çıkarılması sadece ev ahalisini bir araya getirmek için gelenek olarak devam ettirilmektedir.
KARS'TA 7000 YILLIK TÜRK TÖRESİNDEN GELEN 2 BAYRAM :
1. Yeni Yıl Bayramı 2. Bahar Bayramı
YENİYIL BAYRAMI :
21 Mart Nevruz Bayramı olarakda bilinir. ERGENEKON BAYRAMI VEYA SABANTOY BAYRAMI olarakta bilinir. Türklerin Ergenekondan çıktığı gün olduğu için 12 hayvanlı takvim ile birlikte yeniyılın başlangıcı olarak kutlanır. Ayrıca ekin ekmeye Sabanlarla yer sürülmeye başlandığı için Saban Bayramı Yani Sabantoy olarakta anılır.Toy Eski Türkçede Bayram anlamındadır.
SEMENİ : Öncelikle Ocak Ayında bir kasenin içine bir miktar toprak konur ve içine buğday ekilir. 21 Marta kadar yeşerecek olan bu buğday'a "SEMENİ" denir ve bereketi bolluğu simgeler. Ardından önce havaya sonra suya sonra toprağa ateş düşer.
AHIR TEK : 21 Marttan önceki salı gecesine "AHIR TEK" yani son salı denir.
BACABACA : Ahırtek gecesinde, önce bir niyet tutulur, ardından seçilen herhangi bir ev bacadan kapıdan veya pencereden dinlenir. dinlenen evde olumlu şeyler konuşuluyorsa niyet olacak, olumsuz şeyler konuşuluyorsa niyet olmayacak demektir.
ATEŞ YAKMA : Sonra 19 Marttan itibaren yeni yıl kutlanmaya başlanır ve 21 Mart gecesi ot ve ağaç yığınları (Gırcınlar) ateşe verilerek yeniyılın gelmesi kutlanır.
YEDİ NEBİL : 21 Mart gecesi kutlamalarda 7 nebil yani 7 çeşit meyveden oluşan bir sepet hazırlanır ve yenir.
YUMURTA BOYAMA : 21 Mart gecesi yumurtalar çeşitli renklerde boyanır, tam ve sert pişirilen yumurtalar tokuşturulur, horoz dövüşüde denilen bu tokuşturma sonucunda yumurtası kırılan kişi yumurtayı kırana yumurtayı verir.
Yeniyıl, Nevruz, Ergenekon ve Sabantoy Bayramı olarak bilinen bu bayram Türklerin egemenliği altında binlerce yıl yaşamış olan coğrafyalarcada benimsenmiştir. Binlerce yıldır Başkenti HANBALIK (Pekin) olan Mançur Türk Hanedanlığı yönetiminde yaşayan Çin, Binlerce yıl Türk egemenliğinde yaşayan Hindistan (Enson Babürşah Türk devleti egemenliğinde yaşadılar), Binlerce yıl (Hun, Göktürk, Selçuklu, Safevi, Akkoyun, Karakoyun, Kaçari, Afşari) Türk devletlerinin egemenliğinde yaşayan ve nüfusunun önemli bir bölümü Türk olan İran, devletlerinde kutlandığı gibi, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan devletlerindede kutlanmaktadır. Ayrıca Doğu Türkistan, Tuva, Sibir, Altay, Kazan, Başkurt, Çuvaş, Nogay Özerk Cumhuryetlerindede kutlanmaktadır.
2009 Yılı 21 Mart Tarihinde 12 Hayvanlı Şaman Türk Takvimine Göre Fare Yılından Çıkıp Boğa Yılına Girdik.
BAHAR BAYRAMI :
5 Mayısı 6 Mayısa bağlayan gecede kutlanır. HIDIR ELLEZ BAYRAMI olarakta bilinir. çiçeklerin açmaya başlaması ile birlikte baharın gelmesi ve doğanın canlanması hayatın yeniden can bulması kutlanır. Hıdır ve İlyas peygamberlerin gelmesi ile birlikte bu gece baharın geldiği rivayet edilir ve bu nedenle bu bayrama "HIDIR ELLEZ BAYRAMI" da denilir. Bu gece kişiler niyetlerini bir çubukla toprağa şekil olarak çizerler ve dua ederler. Niyetlerin (evlilik, araba, ev, vb. gibi) bu gece kabul olacağına inanılır.