Palyaço Tarihi

[Dygsuz]

[Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmanız Gerekmektedir. Üye Olmak İçin Tıklayın...]


PALYAÇO, dikkat çekici özel makyajı, renkli giysileri ve yaptığı türlü maskaralıklarla sirk*lerde izleyicileri eğlendirmeye ve güldürmeye çalışır . Bu gösterilerde, gülünç olduğu kadar saçma ve abartılı hareketlerde bulunur.

İlk Palyaçolar

Genellikle sirklerin kapsamı içinde düşündü*ğümüz palyaçolar, sirklerin ortaya çıktığı 18. yüzyıldan yüzlerce yıl önce de vardı. Eski Yunan'da saçlarını kazıtan, kabarık olması için içi doldurulmuş giysiler giyen palyaçolar fars ve pantomimlerde ikincil rollerde görü*lür, asıl oyuncuların hareketlerini taklit eder*lerdi. Roma'daki pantomim*lerde palyaço sivri külahı ve rengârenk yamalı gömleğiyle öbür oyuncuların alay ve küçüm*semesine hedef olurdu.
Eskiçağda saraylara, hükümdarları eğlen*dirmek ve güldürmek için köle pazarlarından güldürme yeteneğine sahip, zeki ve hünerli kişiler satın alınırdı. Bu gelenek ortaçağda da sürdü. Soytarı olarak da anılan bu palyaçolar deli ya da aptal numarası yaptıkları için, yaygın toplumsal ve ahlaki değerleri alaya almalarına ve yüksek sınıftan kişilerle alay etmelerine ses çıkartılmazdı. Saraylarda soy*tarı bulundurma geleneği Avrupa'da 18. yüz*yıla kadar sürdü. Osmanlı sarayında ise II. Bayezid döneminde (1481-1512) başladı ve Tanzimat döneminde (1839-76) kaldırıldı.
Avrupa'da ortaçağda gezgin şarkıcılar ve hokkabazlar günümüzdeki gibi palyaço nu*maraları yaparlardı. Başkalarını güldürmeyi meslek edinen gerçek anlamda palyaçolar ancak ortaçağın sonlarında ortaya çıktı. 16. yüzyılın başlarına gelindiğinde, daha sonraki yüzyıllarda kuşaktan kuşağa geçecek ilginç palyaço tipleri yaratılmıştı. İtalyanlar'ın halk tiyatrosu commedia dell'arte'mn tiplerinden Arlecchino, önceleri sık sık aşk yüzünden başı derde giren hazırcevap bir uşak rolündeyken, giderek dolaplar çeviren bir akrobat durumu*na geldi . Baklava desenli, vücuduna yapışık bir giysisi, siyah, yarım maskesi vardı. Tuhaf bir ses çıkaran değne-ğiyle ikide bir kurbanlarını pataklar, izleyici*leri kahkahaya boğardı.
İngiltere'de palyaço başlangıçta ortaçağ dinsel oyunlarında, şeytana bile pabucunu ters giydiren, düzenbaz ve hain bir tip olarak ortaya çıktı. İngiliz sahnelerinde görülen ilk palyaçoların en ünlüleri, her ikisi de Shakes*pearean tiyatrosunda çalışmış olan William Kempe ve Robert Armin'di. 17. yüzyılın gezgin İngiliz oyuncuları sahne palyaçosunu Almanya'ya tanıttılar. Üzerine bol gelen ce*keti, kulaklarına kadar inen şapkası, kırmalı geniş yakası ve kocaman ayakkabılarıyla bu palyaço tipi günümüzde de pek değişmedi.
Arlecchino oyunlarının kaba ve budala Pedrolino'su Fransa'da değişime uğradı. Ünlü Fransız pantomim sanatçısı Jean-Gaspard Deburau 19. yüzyılın başlarında yeni bir palyaço tipi yarattı. Bu, bol beyaz giysileri içinde, çocuksu tavırlı, iyimser ama aşkta aradığını bulamayan Pierrot idi.

Palyaço Türleri

Palyaçoların birçok çeşidi olmakla birlikte, aslında kendini beğenmiş beyaz suratlı palya*ço ile eski püskü, perişan kılıklı, bahtsız, şapşal palyaço olmak üzere iki türdür. Beyaz surat en sevilen palyaço tiplerindendir. Beyaz krem boyayla yüzünü boyayan palyaço bunun üzerine, kıpkırmızı, yusyuvarlak bir burun ve kocaman, kırmızı bir ağız çizer. Kel görün*mek amacıyla, başını sıkıca saran bir başlık giyer. Ortalıkta yuvarlanıp hoplayarak sirkte*ki at cambazlarına yardım edermiş gibi yapar*ken, aslında sürekli olarak sirk yöneticisinin ayaklarına dolaşır.
Şapşal palyaçonun soğan biçiminde kırmızı bir burnu, üzerinden dökülen giysileri, yük*sek siyah kaşları, abartılı bir ağzı vardır. Pek sakar ve dağınıktır. 1865'te ortaya çıkan ve Auguste olarak bilinen bu palyaço adını, bu türün ilk örneğini sergileyen Fransız palyaço*su Auguste'ten aldı. Genellikle birlikte göste*riye çıkan bu iki palyaçodan beyaz suratlı olanı aklı başında adamı, şapşal ise ortalığı karıştırarak gülünç duruma düşen iyi ve saf kişiyi temsil eder.
Ünlü Amerikan Palyaçosu Emmett Kelly' nin yarattığı kederli serseri, para pul peşin*de olmayan, insancıl duygularını yitirmemiş bir tiptir. Tıraşlı görünmek için koyu renk makyaj yapar, uzun bir palto, rengârenk yamalı pantalon, yamuk bir şapka ve yırtık pabuçlar giyer.
Ünlü sinema oyuncusu Charlie Chaplin ise paytak yürüyüşü, kıvrık bastonu, düşük pantolonuyla unutulmaz bir palyaço tipi olan Şarlo'yu yaratmıştır

Ünlü Palyaçolar

İlk kez İngiltere'de 1850'te sahneye çıkan Joseph Grimaldi ilk gerçek sirk palyaçosuy-du. Daha sonra bütün palyaçoların takma adı haline gelen Joey adıyla tanındı. Özellikle takla atma, yerlerde yuvarlanma ve gürültüy*le dayak atmakta ustaydı.
ABD'nin ilk palyaçolarından biri, İç Savaş döneminde (1861-65) çok sevilen Dan Rice' dı. Uzun sakalı, çizgili pantalonu ve silindir şapkasıyla Rice'ın ABD'yi simgeleyen Sam Amca'ya esin kaynağı olduğu sanılmaktadır.
Ünlü Avrupalı palyaçolar arasında Coco (Raoul Jouin), Toto (Armando Novello), Grock (Charles Adrien VVettach), Fratellini ailesinin üyeleri ve SSCB'nin en sevilen pal*yaçolarından Oleg Popov sayılabilir.

[Dygsuz]

Palyaçodan neden korkulur?
Hemen hemen her insanın kendi dünyasına ait herhangi bir konuda geliştirdiği bir fobisi vardır. Kimisi yalnızlıktan, kimisi kapalı yerlerde kalmaktan kimisi de karanlıktan korkar. Korku filmlerinin de çıkış noktası budur: insanların fobilerinin üzerine gitmek. Bu nedenledir ki korku filmleri bazılarımızı korkuturken bazılarımızı ise yalnızca gülümsetir. Bu hipotezi destekleyecek en önemli kanıtlardan biri ise, 1989 yılında Victor Salva‘nın çektiği Clownhouse‘dur.



Film, belki birçoğumuzun sevimli bulduğu palyaçoların aynı zamanda bazı insanların kâbusu olduğu gerçeğinden yola çıkarak, tamamen palyaço fobisi (coulrophobia) temeline oturtulmuştur. Öyle ki, palyaçoları korkutucu bulanlar için filmin afişi bile korkutucu gelebilirken, bu tür bir korkuya sahip olmayanlar için vasat bir korku filmi olarak hafızalarda yer etmiştir. Peki insanlar neden palyaçolardan korkarlar? Filmde bu tür bir fobiye sahip olan çocuğun ağzından verilen cevap aynen şu şekildedir:
“Palyaçolarda sevmediğim şey sahte olmaları… Yüzleri sahte, kocaman mutlu gözler… Büyük boyalı gülüşler… Gerçek değiller… Gerçekte ne olduklarını asla bilmiyorsun…”







[Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmanız Gerekmektedir. Üye Olmak İçin Tıklayın...]



[Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmanız Gerekmektedir. Üye Olmak İçin Tıklayın...]